مادر و پدر باید کافی باشند نه کامل

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: توصیه.های دکتر محمدولی سهامی، دکتر میترا حکیم شوشتری و دکتر بدری.السادات بهرامی به والدین.

پریدم توی بغل مادرم و بوسیدمش و همچنان که او را در آغوش می.فشردم، گفتم: «تو بهترین مامان دنیایی!» شاید این حس خوب که شما بهترین مادر دنیا را دارید، برای خودتان خیلی خوشایند و لذت.بخش باشد اما شک نکنید که این حس خوب برای مادر و پدرتان خیلی خوشایندتر است...

همین که آنها می.بینند تلاش.هایشان نتیجه.بخش بوده و شما از داشتن آنها و از بودن با آنها وحتی از موقعیت. کنونی خودتان رضایت دارید، خستگی و رنج سالیانشان را از تن به در می.کند. پدر و مادر ایده.آل بودن، آرزوی خیلی از والدین است ولی ایده.آل بودن در دنیای پدر و مادرها چه معنایی دارد؟ اصلا چنین چیزی امکان.پذیر هست یا نه؟ نظر کارشناسان «سلامت» را درباره این موضوع پرسیده.ایم. داستان تلاش پدران یا مادرانی که می.کوشند از همه نظر کامل باشند و شاید به همین دلیل، روابط دیگرشان مثلا رابطه با همسرشان، روابط حرفه.ای.شان و روابط اجتماعی.شان را محدود می.کنند. خلاصه، چگونه می.توان پدر یا مادری کامل بود؟ دکتر محمدولی سهامی (فوق.تخصص روان.پزشکی کودکان)، دکتر میترا حکیم شوشتری (فوق.تخصص روان.پزشکی کودکان) و دکتر بدری.السادات بهرامی (روان.شناس و مشاور خانواده) نگاهی متفاوت به این مساله دارند.

نظر روان.شناس
به عقیده من، پدر و مادری ایده.آل هستند که بتوانند با استفاده از قابلیت.ها و توانایی.هایی که دارند، هم به امر تربیت بچه.ها بپردازند، هم به رشد فردی خود کمک کنند. پدر و مادری ایده.آل.اند که همه زندگی.شان را وقف بچه.ها نکنند؛ یعنی به خودشان هم بپردازند. چون اگر به عنوان پدر یا مادر، چنین کاری انجام بدهید، قطعا به خاطر حس قربانی کردن موقعیت شغلی، اجتماعی یا جوانی.تان که پای بچه.ها ریخته می.شود، مدام خواسته یا ناخواسته، این حس گناه را به بچه.ها القا می.کنید و بچه.ها را مدیون خودتان می.دانید و وقتی آنها بزرگ.تر می.شوند و به دنبال کار و زندگی خودشان می.روند (بالاخره همه بچه.ها میهمان والدین.اند و دست.آخر، همه باید مسیر زندگی خودشان را پیدا کنند) با سوءرفتارتان آنها را آزار خواهید داد. شما به عنوان پدر یا مادری که قربانی شده.اید تا فرزندتان را به ثمر برسانید (این حس غلطی است که سال.ها با آن زندگی کرده.اید و رفتارهایی اشتباه در پی آن حس غلط از خود نشان داده.اید) حالا با سندرم آشیانه خالی مواجه می.شوید. به همین دلیل، عروس یا دامادتان را رقیبی برای تصاحب این عشق فرزندی – والدی می.دانید و با رفتارهای اشتباه خود به زندگی خانوادگی فرزندتان آسیب می.رسانید.

پدر و مادر ایده.آل، از نظر من، والدینی هستند که شیوه.های تربیتی و قانونی را برای بچه.های خود در نظر بگیرند و با آن سبک تربیتی خاص – که می.تواند متناسب با اعتقادها، طبقه اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی زن و شوهر باشد- او را پرورش دهند. در این شیوه.های تربیتی نباید افراط و تفریط باشد. گاهی آنقدر به بچه.ها سخت می.گیرید که بعد به دلیل قوانین سخت دلتان می.سوزد و مدتی او را رها می.کنید تا هر آنچه می.خواهد بکند. این اشتباه.ترین اقدام در زمینه تربیت بچه.ها است. چون افراط و تفریط، بچه.ها را جسور و گستاخ می.کند و آنها در این صورت، شما را لایق والد بودن نمی.دانند.

نکته مهم دیگر این است که در مورد سبک تربیتی باید با همسرتان مشورت کنید و در اجرای آن ثبات.قدم داشته باشید. اینکه پدر و مادر هر کدام ساز مخالف بزنند، بدترین شیوه تربیتی است. شما حتی اگر با هم مشکلی دارید با حضور بچه.ها و برای اجرای تصمیم.های خانواده باید حکم واحدی داشته باشید. تعارض داشتن در این زمینه بسیار مخرب است، چه برای رابطه خودتان و چه در امر تربیت بچه.ها. باید به عنوان والدین ایده.آل، معقول و منطقی باور کنید که درضمن رشد بچه..ها، آنها باید از شما فاصله بگیرند و مستقل شوند. باید در هر مرحله از زندگی مهارت.های خاصی را به آنها بیاموزید و سپس نقش حمایت.کننده را داشته باشید تا خودشان در امور زندگی مستقل شوند.

نظر روان.پزشك
دکتر میترا حکیم شوشتری / روان.پزشک کودک و نوجوان، استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران

پدر و مادری که تلاش می.کنند از هر لحاظ ایده.آل باشند از خودشان انتظارهای بیش از حدی در مورد تربیت و نحوه انجام وظایف خویش به عنوان والدین دارند. این انتظارهای غیرواقع.بینانه غالبا به ناامیدی و احساس عدم کفایت منجر خواهد شد. یادمان باشد ما انسان هستیم و هیچ کدام ایده.آل و کامل نیستیم. اگر این نکته را از یاد نبریم، همواره سعی می.کنیم خودمان را در صورت خطا کردن ببخشیم. کوشش ما باید در جهت آن باشد که یک پدر و مادر باکفایت باشیم و تصور ایده.آل بودن، نتیجه.ای جز استرس، ناامیدی و سرخوردگی و در نهایت احساس گناه ندارد.

اما اگر شما بخواهید یک پدر و مادر خوب و باکفایت باشید حتما لازم است خودتان را از نظر سلامت جسمی و روانی بررسی کنید. چه خوب است این بررسی (و در صورت نیاز، درمان) قبل از بچه.دار شدن صورت گیرد. داشتن سلامت جسمی و روانی و علاقه.مندی به فرزند از شروط لازم و ضروری جهت به کارگیری دانش و مهارت تربیت کودک است. در مورد حفظ سلامت جسمانی، فراگیری و به کار بردن روش.های سالم زیستن و پرهیز از عوامل محیطی بیماری.زا، مطرح می.شود که همکاران مختلف در این مورد با شما صحبت کرده.اند و اطلاعاتی در اختیارتان گذاشته.اند که شامل، بازنگری در تغییر روش زندگی قبل از بارداری، تغذیه اصولی، ترک سیگار و بسیاری موارد دیگر است. اما در مورد سلامت روانی، مقصود آن است که اگر احساس اضطراب، بی.حوصلگی، غمگینی، بدبینی و... دارید، قبل از آنکه بخواهید به تربیت فرزند خود بپردازید، باید به سلامت روان خود توجه کنید. داشتن احساس نشاط، سرزندگی و کسب مهارت.های زندگی و اصول تربیتی، مطالعه کتب مختلف و صحبت با کارشناسان، پیش.شرط.هایی است که می.تواند به شما کمک کند پدر و مادر خوبی باشید.

دوست داشتن و علاقه.مندی به کودک یکی از شروط لازم برای پدر و مادر خوب بودن است. قبل از هر چیز باید این حس را به کودک خود انتقال دهیم که به او علاقه.مندیم، حتی در شرایطی که رفتار ناشایستی انجام می.دهد باید به او متذکر شویم که به او علاقه.مندیم اما از رفتارش دلخور شده.ایم و می.خواهیم او آن رفتار را اصلاح کند. نکته دوم این است که ما نباید حس کنیم بچه.های ما قرار است ناکامی.ها و آرزوهای ما را جامه عمل بپوشانند. آنها درست مانند ما هستند؛ انسان.هایی کامل با ویژگی.های منحصربه.فرد و تمایلات و آرزوهای خاص.شان. اینکه شما بچه.ها را به کلاس خاص یا رشته تحصیلی خاصی که خودتان تمایل داشته.اید در آن موفق باشید و البته به دلایلی میسر نشده است، سوق می.دهید، کار غلطی است. وادار کردن بچه.ها به حرکت برخلاف جهت میل و استعدادشان دور از شان یک پدر و مادر ایده.آل است. شما باید استعداد بچه.هایتان را کشف کنید و کمکشان کنید در جهت توانمندی خود بکوشند و موفق شوند. والد بودن در عصر حاضر کاملا با والد بودن در نسل گذشته متفاوت است. بچه.های امروز به خاطر قرارگرفتن در دنیای اطلاعات، اینترنت و کامپیوتر هوش بالایی دارند. آنها گاهی در معرض اطلاعاتی قرار می.گیرند که شاید ما تمایلی نداشته باشیم در موردش چیزی بدانند. به هر حال این شروع ناخواسته.هاست اما شما نباید از آنها عقب بمانید. این مسایل روی تربیت آنها اثر می.گذارد و لازم است شما مهارت.های لازم را بیاموزید که چطور باید مسوولیت تعلیم و تربیت آنها را در دست بگیرید و کجا و چگونه با آنها وارد مذاکره شوید که مناسب سن و شرایط شخصیتی آنها باشد.

اینکه برای بچه.ها وقت بگذارید و برای هر فرزندتان در هر سنی که هست زمان خاصی مدنظر داشته باشید تا به او اختصاص یافته باشد از مشخصه.های پدر و مادر خوب بودن است. اگر با او حرف بزنید، همبازی شوید یا در مورد بچه.های بزرگ.تر به گردش و تفریح بروید تا رابطه.تان را با آنها نزدیک.تر کنید، به وضوح متوجه می.شوید چقدر حس خوبی از والد بودنتان پیدا می.کنید.

یک پدر و مادر خوب هرگز دستورات پشت سر هم صادر نمی.کند و فرمان نمی.دهد، هرچند که در مورد قوانین و مقررات خانه و خانواده قاطع است. پدر و مادری که دایم در حال تذکر بایدها و نبایدها باشد فرزند خود را به سوی سرپیچی می.کشاند. او مدام با صدای هشداردهنده شما در محیط آشناست و آنقدر خو گرفته که گاهی نمی.شنود شما چه هشدارهایی می.دهید. خوب است به جای این همه توپ و تشر زدن و امر و نهی کردن، درست و بجا و به موقع دستوری را صادر کنید یا او را به کاری فرمان دهید. قاطع صحبت کردن و صحبت کردن به صورت غیرسوالی خیلی مهم است. نگویید: «می.خواهی مسواک بزنی؟... می.خواهی امروز با دوستانت به پارک نروی؟» چون شاید پاسخ او منفی باشد و مجبور شوید برخورد نامناسبی انجام دهید. باید همیشه با شیوه صحیح صحبت کنید تا با مشکل مواجه نشوید: «الان وقت مسواکه... امروز بهتره با دوستانت به پارک نروی!» در نهایت، پدر و مادر خوب، باید همواره دنبال کسب اطلاعات از طریق دوستان، اقوام، کتب و فیلم.های آموزشی و... باشند اما در نظر داشته باشند که وقتی احساس ناتوانی در برابر مساله.ای دارند بهترین گزینه مشاوره گرفتن است و نباید منتظر بمانند با آزمون و خطا، رفتارهای نامناسبی انجام دهند و پس از آسیب رساندن به خود یا بچه.ها مجبور شوند به پزشک مراجعه کنند.

نظر روان.پزشك
دکتر محمدولی سهامی/ روان.پزشک کودک و خانواده
فرزندان ما برخلاف سایر پستانداران، بسیار ناتوان به دنیا می.آیند؛ قادر به دنبال کردن مادر نیستند؛ به جز شیر مادر غذای دیگری برایشان تعیین نشده؛ توانایی مقابله با سرمای محیط را ندارند و بدون پوشش مناسب یا تماس مستقیم با بدن مادر، قادر به حفظ حیات خود نیستند. علاوه بر همه این موارد، قدرت دفاع از خود را ندارند و فقط حمایت صددرصدی مادر است که عامل بقای آنها محسوب می.شود.

در گذشته.های دور که شرایط زندگی بسیار دشوارتر بود و مادر نیز حامی و یاوری نداشت، این غریزه قدرتمند تنها حامی نوزاد به حساب می.آمد و برای بقای نسل انسان ضرورت داشت اما اکنون شرایط زندگی انسان.ها دچار تحول اساسی شده، در حالی که غریزه مادری به همان قوت گذشته باقی مانده است. می.خواهم بگویم که به نظر من، مادر خوب، مادر «کافی» است؛ نه مادر «کامل» یا «ایده.آل».

تصور کنید مادری که مدام با اضطراب و وحشت از کودکش مراقبت می.کند و به هیچ چیز دیگری – حتی به خودش- توجه نمی.کند، چه پیغامی به کودکش می.دهد؟ او در عمل به کودک می.گوید که دنیا محل بسیار خطرناکی است و باید همیشه منتظر فاجعه بود. همواره باید کنار یکدیگر بمانیم چون هر لحظه ممکن است گرگی یا خرسی در کمین باشد یا زلزله.ای، کشتاری یا توفانی اتفاق بیفتد. مادر مضطرب بدون حضور کودکش احساس آرامش نمی.کند، حتی اگر مطمئن باشد که هیچ خطری فرزندش را تهدید نمی.کند. اگرچه پس از تولد، مادر و نوزاد در ظاهر، به طور فیزیکی، از هم جدا می.شوند اما درواقع، توسط سیمی نامریی به یکدیگر متصل هستند و این، احساسی طبیعی است که همه مادران کم و بیش آن را تجربه می.کنند. در این دوران که مادر و کودک از نظر عاطفی به یکدیگر وابسته هستند، دورانی طلایی برای رشد عاطفی نوزاد مهیا می.شود که به آن پیوند اولیه می.گوییم. کودک در طی این دوران، باید عشق و سایر نیازهایش را بدون قید و شرط دریافت کند تا حس اعتماد و امنیت در او شکل بگیرد. در حقیقت، نوزادی که این مرحله را تجربه نکند، در آینده با مسایل و مشکلات عاطفی اساسی و عدیده.ای روبه.رو خواهد شد. در همین دوره، همسرداری – در اکثر موارد- در درجه دوم اهمیت قرار گرفته و پدران احساس می.کنند در این رابطه سه نفری یا مثلثی در حاشیه قرار گرفته.اند و در حقیقت، این مساله بهایی است که آنها برای پدر شدن می.پردازند.

در این دوران به نفع فرزند شماست که مادر، راحت و خوشحال باشد زیرا کودک همان حس را دریافت می.کند ولی اگر مادر نگران و مضطرب باشد،. همان احساس و علایم نگرانی و اضطراب در فرزندش نیز به وجود می.آید که بی.شک در سرنوشت نوزاد و شکل.گیری شخصیت او نقش مخربی خواهد داشت. مادر همواره نگران است که مبادا فرزندم در خطر باشد یا من مادر کاملی نباشم. شاید گریه او به این معنا باشد که من مادر خوبی نیستم و با توجه به اینکه مرتب گریه می.کند، به احتمال فراوان در انجام کارها کوتاهی کرده.ام و به این ترتیب، او مورد آزار قرار گرفته و... به هر ترتیب، این قبیل احساس.های مخرب به وسیله سیمی نامریی به کودک منتقل شده و باعث ایجاد استرس و بی.تابی و گریه بیشترش می.شوند. از طرف دیگر، به دنبال این قبیل بی.تابی.های کودک، بر احساس گناه و اضطراب مادر نیز افزوده می.شود. پس هرگز اجازه ندهید که اضطراب در شما شکل بگیرد. به خودتان شک نکنید. مطمئن باشید که اکثر مادران در ابتدا همین احساس نگرانی را داشته.اند ولی موفق شده.اند بر آن چیره شوند.

نوزاد شما بیش از 4 کار اصلی ندارد:
خوردن، خوابیدن، گریستن و دفع کردن. بنابراین گریه بچه همیشه علامت درد و بیماری نیست و مادران باتجربه می.دانند که گریه او معناهای مختلفی دارد؛ درد، درخواست، جلب.توجه (با نق.نق)، اعتراض و لجبازی و... انواع گریه فرزندتان را بشناسید زیرا فقط گریه درد و درخواست، نیاز به توجه شما دارد؛ البته توجه بدون اضطراب! و در مورد گریه.های دیگر، توجه نسبی یا بی.اعتنایی کافی است. اگر چه بی.اعتنایی – و حتی کم.توجهی- به گریه نوزاد برخلاف غریزه قدرتمند مادری بوده و برای او امر دشواری است ولی باید بدانید، مادرانی که به موقع توجه نشان می.دهند و به موقع بی.اعتنایی می.کنند – چه در مقابل گریه و چه در برابر سایر رفتارهای ناخواسته کودکان- مادرانی هستند که هم به خود و هم به فرزندشان احترام می.گذارند. من مادرانی را که بدون اضطراب با رفتار ناخواسته بچه.ها روبه.رو می.شوند و نقش.های مادری، همسری و اجتماعی خود را به درستی ایفا می.کنند، «مادر کافی» می.نامم. بی.شک تربیت کودک نیز به معنی عشق ورزیدن و توجه کردن به او بدون سختی کشیدن و شکنجه شدن است.

به دوران پیوند اولیه برگردیم. در نظر داشته باشید که طول این دوران از نظر حقوقی بسیار پراهمیت است زیرا بر وضع قوانین کار و مدت مرخصی زایمان مادران شاغل تاثیرگذار است. این رابطه در سنین 12 تا 18 ماهگی حیاتی است و پس از این مدت می.تواند تبدیل به رابطه.ای بیمارگونه شود که آن را درآمیختگی عاطفی یا وابستگی بیمارگونه می.نامیم. برای مثال، جدایی از مادر برای کودک 7ساله.ای که هنوز از نظر عاطفی وابسته به مادر است، با او می.خوابد، افکار مادرش را می.خواند و مادر هم افکار و ذهنیات او را می.داند، غیرقابل تحمل است. چنین بچه.ای در عین حال مادرش را کتک می.زند، به او آزار می.رساند، مهدکودک یا مدرسه نمی.رود، اجازه نمی.دهد پدر و مادر با هم صحبت کنند و با ایجاد مزاحمت و گریه کردن یا اعمال خشونت مانع وجود رابطه مطلوب بین آن دو می.شود. در این شرایط، پدر نیز خارج از صحنه است؛ بیشتر اوقات خود را صرف کار می.کند؛ اغلب در منزل نیست و وقتش را با دوستان یا والدین خود می.گذراند و درنهایت، رابطه زوجین در چنین خانواده.ای در معرض خطری جدی قرار می.گیرد و آنها هرگز پدر و مادر خوبی نخواهند شد. بنابراین باید پس از یک تا دو سالگی، فاصله عاطفی مادر و کودک بیشتر شود؛ پدر به رابطه بازگردد و دوباره جایگاه خود را در خانواده مستحکم کند. عملی.ترین راه پیشگیری، ایجاد رابطه نزدیک بین پدر و فرزند است؛ به این معنا که پدر در حمام کردن، لباس پوشاندن، غذا دادن و بازی کردن با کودک، مشارکت فعال داشته باشد و مادر هم می.تواند در کنار نقش مادری، نقش همسری خود را از سر بگیرد.

آخرین توصیه من به مادران ایرانی که پرعاطفه.اند و توانایی ذاتی زیادی در زمینه تربیت فرزند.شان دارند، این است: «مادری که عشق بورزد، تشویق کند، به موقع بی.اعتنایی و توبیخ (نه توهین) کند، به خودش احترام بگذارد و برای خودش و همسرش وقت بگذارد، مادری کافی است.» بنابراین به خودتان اعتماد کنید و نگران این پدیده طبیعی نباشید زیرا مادران پیش از پیدایش متخصصان و فن.آموزان، از عهده تربیت کودکان.شان برآمده.اند پس بدون تردید بعد از این هم در این امر موفق خواهند بود.

در این خصوص توصیه می.کنم کتاب «مادر کافی» که مراحل رشد کودک را در 5 سال اول زندگی توضیح داده و به شما آموزش خواهد داد که چگونه مراحل حساس و طلایی رشد فرزندان.تان را به سهولت سپری کنید، مطالعه کنید. به خاطر بسپارید که در 5 سال نخست زندگی، تاثیر مثبت نظارت و همراهی بدون اضطراب مادر، بیش از آموزش.های مستقیم او است.

رویدادهای طبیعی در جریان رشد و تکامل کودک مانند شیر خوردن، آشنا شدن با غذاهای سفره، راه افتادن، کنترل ادرار و مدفوع، خوابیدن، لباس پوشیدن و رفتن به مهدکودک در عین حال که می.توانند بی.دردسر سپری شوند تا شما از آنها لذت ببرید؛ ممکن است هر یک به نگرانی و معضلی برای والدین تبدیل شوند.

بی.شک شما نیز می.توانید از رشد فرزندتان لذت ببرید و والدین خوبی باشید، به شرط آنکه در مورد بایدها و نبایدها اطلاعات کافی داشته باشید. برای زوجینی که در انتظار تولد فرزندی هستند و برای والدینی که کودکان کوچک.تر از 6 سال دارند، خواندن این کتاب را حایز اهمیت می.دانم و مطالعه آن را به والدین امروز و فردا توصیه می.کنم.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 240]