آسيب‌شناسي شعر رضوي/3نداشتن اطلاع كافي از زندگي ائمه(ع) شعر ولايي را پوچ و توخالي كرده است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آسيب‌شناسي شعر رضوي/3نداشتن اطلاع كافي از زندگي ائمه(ع) شعر ولايي را پوچ و توخالي كرده است
گروه ادب: اتفاقي كه درحال حاضر در اكثر اشعار ولايي ما رخ داده، اين است كه عدم اطلاع كافي از زندگي بزرگان و ائمه(ع) شعر ما را پوچ، توخالي و حباب‌وار كرده است كه با تلنگري از ميان خواهد رفت.
«عليرضا بديع» شاعر و داور چهار دوره از جشنواره شعر رضوي در گفت‌و‌گو با خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، با بيان اين مطلب گفت: بسياري از زواياي ناشناخته زندگاني امام رضا(ع) هم‌چنان وجود دارد كه هنوز كسي به دنبال آن نرفته است، ميليون‌ها كتاب و مقاله در اين زمينه نوشته مي‌شود كه ما چند عدد از آن را بيشتر نخوانده‌ايم، بايد توجه داشت كه با ذهن خالي نمي‌توان اثري ماندگار خلق كرد.

او افزود: در اين راستا در مواجهه با اشعار كلاسيك از دوره گذشته، با يك كوه سترگ روبرو مي‌شويم كه لايه‌لايه بودن آن ازنظر مفهوم و مضمون آن را غني و پربار مي‌كند، اما در شعر جوان نمادهاي كليشه‌اي و آوردن قسمت‌هاي كوچك از زندگي بزرگان با تعابيري تكراري تبديل به يك عادت شده است و اين ظاهربيني و پرداختن به جزئيات ضربه‌هايي را بر پيكره شعر ولايي وارد آورده است.

بديع در اشاره به آسيب ديگر شعر ولايي گفت: موضوع مهم ديگري كه خود را در شعر ولايي نشان مي‌دهد و جزو آسيب‌هاي آن است رعايت نكردن ويژگي‌هاي اين نوع شعر است، گروهي از شاعران شعر ولايي با توصيف و تشريح زلف و چشم و ابروي يار در تلاشند كه به اشعار خود رنگي ديگر دهند غافل از اينكه اين تعابير از زمره ويژگي‌هاي شعر عاشقانه بوده و با اشعار ولايي نسبتي ندارد.

وي اضافه كرد: گاهي در اين اشعار به‌گونه‌اي از اين شخصيت‌ها صحبت مي‌شود كه مقام آنان از جنبه روحانيت به جسمانيت تنزل مي‌يابد، اگرچه ‌پيامبر اكرم(ص) نيز خود را بشري چون ما مي‌داند اما به‌هرحال ما معتقديم كه آنها والاتر از دنياي جسماني ما و حدّفاصل انسان و خدا هستند، در شعر ولايي بايد لحظات خاص خلوت اين امامان معصوم(ع) به تصوير كشيده شود كه خود داراي دنيايي از عظمت و زيبايي است.

او با بيان اين مطلب كه كنگره‌هاي شعر آييني علاوه بر اينكه مزاياي چشمگيري دارند معايب غيرقابل چشم‌پوشي نيز دارند، گفت: اين كنگره‌ها فضاي خوبي را براي محك شاعران فراهم مي‌كند و شاعران مي‌توانند در اين برنامه‌ها از خود طراز گرفته و درپي آن نيز ديد‌وبازديد‌هايي با هم‌آوردانشان داشته و از احوال و موقعيت خود و ديگران آگاه شوند، اما متأسفانه كنگره‌هاي شعر هميشه خود را به شاعران تحميل مي‌كنند و اين بزرگترين دليل براي آسيب‌رساني به شعر اين شاعران است.

بديع در ادامه تصريح كرد: اشعاري كه محدود به فراخوان‌ها مي‌شود و فراخوان‌هايي كه در پيشاني خود چندين و چند سكه دارند همه‌و‌همه باعث مي‌شود كه فضاي شعر آييني را از آن حال‌وهواي معنوي به ماديات كشانده شود، شاعري كه تا ديروز از زلف يار خود مي‌سرود، با اميد و چشم‌داشت به دريافت 5 سكه، درباره بزرگان دين قلم مي‌زند، بنابراين سبب تنزل شعر ولايي شده و آن را بي‌قدر مي‌كند، سيره امامان به ما مي‌آموزد كه در بند ماديات نباشيم و ما به خاطر رسيدن به ماديات در مدح و منقبت همين بزرگان قلم‌فرسايي مي‌كنيم كه اين موضوع داراي تضاد و تناقضي بزرگ است.

خالق مجموعه غزل «حبسيه‌هاي يك ماهي كه دل به دريا زد» آسب ديگر شعر ولايي را رعايت نكردن خط قرمزها و هنجارهايي دانست كه به علت اغراق‌هاي بي‌حد به اين شعر وارد مي‌شود و گفت: ما گاه اين بزرگان را از خدا بالاتر برده و گاه به آنان تمثال‌هاي مادي مي‌بخشيم، اغراق در برخي شعر‌ها جايگاه دارد، براي مثال در شاهنامه خوش مي‌نشيند يا در اشعار عاشقانه داراي اثري‌گيرا و دلنشين است، اما در شعر ولايي جايگاهي ندارد، چراكه اغراق در شعر آييني اغراق در دين و مذهب است و مستقيماً به آن برمي‌گردد، اشعار آييني گاه به‌گونه‌اي مي‌شوند كه به كفر پهلو مي‌زنند و اين اصلاً قابل چشم‌پوشي نيست.

او ضمن اشاره به كليشه‌پردازي در شعر آييني گفت: به علت انبوهي و فراواني اين نوع شعر، واژگان و تعابير كليشه‌اي به‌شكلي سلسله‌وار در اشعار ولايي تكرار مي‌شوند، به‌طور مثال هرگاه سخن از شعر رضوي مي‌شود، واژگان «كبوتر»، «پنجره فولاد»، «آهو»، «گلدسته» و... در ذهن مخاطب رديف مي‌شوند، اين كلمات اگرچه به‌عنوان نماد و استعاره‌هايي در شعر رضوي به‌كار مي‌آيد، اما ديگر ظرفيت‌اش تكميل شده، چندسال از اين آهو كار مي‌كشيم؟ اين آهو ديگر خسته شده است، هرساله در يك ماه حدود پنچ‌هزار اثر ادبي در اين حوزه جمع‌آوري مي‌شود، اما آيا واقعاً پنج‌هزار بينش ادبي نيز همراه آن توليد شده يا اين آثار اغلب كپي‌هايي هستند كه از دست يكديگر برداشته شده‌اند.

بديع ضمن بيان اين نكته كه شعر جوان هنوز هدفش را از سرودن شعر ولايي مشخص نكرده است گفت: اين نوع شعر دچار تناقض و تضادهايي دروني است، اين شعر، شعري نيست كه بتواند به نسل‌هاي آينده منتقل و به عنوان يك شناسنامه خوب عرضه شود، هدف از سرودن شعر ولايي بايد تصفيه روح و معرفي دين باشد.

اين شاعر تصريح كرد: شعر آييني در كشور ما قدمتي ديرينه دارد و از بدو ورود اسلام شاعراني بودند كه با حساسيت و هوشمندي خود اين موضوع را درك كرده و شعر آييني را در نحله‌هاي مختلف تا روزگار ما رساندند، شايد اگر بخواهيم قدمت تاريخي آن را بررسي كنيم، هزار سال از سرايش اشعار آييني بگذرد و در اين سال‌هاي متمادي حجم انبوهي در اين زمينه توليد شده است.

او افزود: در طي اين سال‌ها گاه ادبيات به اوج خود مي‌رسد و آثار فاخري در اين حوزه توليد مي‌شود و گاه اين فراز به نشيب مي‌كشد كه اين فراز و نشيب دلايل فراواني براي برشمردن دارد.

اين شاعر در ضرورت سرودن شعر آييني گفت: «رضا براهني» در مبحثي چهار رسالت را براي سرودن شعر درنظر گرفته است؛ رسالت ادبي، جغرافيايي، تاريخي و فردي يا انساني كه از همان من اجتماعي سرچشمه مي‌گيرد.

بديع افزود: وقتي ذره‌بين نگاه به شعر آييني را اندكي جلوتر مي‌بريم و به آن نزديك‌تر مي‌شويم، نتيجه مي‌گيريم كه وجود اين چهار رسالت باعث ورود شاعر به عرصه شعر ولايي مي‌شود، چرا كه دين و آيين در تمام اين «من»‌ها و در واقع در متن اجتماع ما رسوخ كرده و چون آيين‌هاي ما جداي از دين نبوده و به‌عنوان افرادي متدين در اين جامعه درحال زندگي هستيم، به‌هرحال با آن مواجهيم، اسلام وقتي وارد ايران شد همه آن را پذيرفتند و تاريخ و جغرافياي خود را با آن رقم زدند.

او تصريح كرد: رسالت ديگر كه دربردارنده «من ادبي» است اين نكته را درخود دارد كه شاعر چه چيزي را به گنجينه ادبيات اضافه مي‌كند و اين كار را چگونه انجام مي‌دهد، يك شاعر ولايي قرار است چه سهمي در ادبيات داشته باشد؟ آيا تنها به ارائه بازخوردهاي خود از ادبيات قديم بسنده كرده يا رسالت ادبي ديگري را در خود احساس مي‌كند؟ كار شاعر ولايي تنها آوردن چند واژه نيست او اين رسالت ادبي را همراه خود دارد و در شعرش وارد مي‌كند و علاوه بر اينكه ساختار و محتوا را سامان مي‌دهد اطلاعات خود را درباره دين و مذهب گسترش داده و با اين كار به غناي اثر خود مي‌افزايد.

او درپايان گفت: در اين ميان در شعر كلاسيك وقتي به شاعران ولايي و آييني نظري مي‌افكنيم مي‌بينيم كه اين شاعران در زندگي خود چون مولوي از واعظان بزرگ و يا مقلدين دين بوده‌اند كه در كنار آن شعر هم مي‌گفتند، از چنين شخصيت‌هايي چنين شعري نيز خواهد تراويد، اميدوارم كه شاعران شعرهاي ولايي با دست‌ و دلي غني و پرمايه به سراغ اين مضامين بروند.
جمعه 10 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 191]