خرمالو

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: مقدمه

خرمالو با نام علمی Ebenaceae درختانی دارای برگهای ساده و منفد با گلهایی عموما تک جنس هستند و تخمدان آنها چند خانهای و دارای دیواره بندی کامل است و در هر خانه آن یک یا دو تخمک وجود دارد. خامه متعدد و دانه دارای البومن شاخی است. این تیره دارای 6 جنس و 300 تا 400 گونه است که بیشتر آنها در مناطق بین گرمسیری و خاور دور انتشار دارند. چوب آنها غالبا بسیار سخت و مقاوم است. مثلا چوب آبنوس را از گونههای مختلف خرمالو دیوسپیروس به نامهای دیوسپیروس ابهنوم ، دیوسپیروس ملانوکسیلون و گونههای دیگر تهیه میکنند.

مشخصات گیاه شناسی

گلها در این گیاهان تک جنس یا دو پایهاند. کاسه گل پیوسته کاسبرگ و جام نیز همیشه پیوسته است. گلبرگها فاقد زایده زبانکی و نافه معمولا شامل 2 چرخه پرچم مستقر روی لوله جام است. در برخی جنسها یک چرخه از پرچمهای نافه از بین میرود و در بعضی از آنها نیز پرچمها به علت انشعاب تکثیر پیدا میکنند. مادگی ایزومر ، شامل 4 یا 5 برچه به صورت تخمدانی زیرین با خانههای متعدد است.

تمکن محوری و هر خانه تخمدان در ابتدا محتوی دو تخمک است ولی بعدا بر اثر ایجاد برآمدگی در خانهها ، هر خانه آن به دو خانه کوچکتر که هر یک محتوی یک تخمدان است تقسیم میشود. تخمدان در راس به چندین خامه آزاد و مستقل منتهی میشود. میوه سته و گاهی مانند خرمالوی معمولی (دیوسپیروس کاکی) به بزرگی یک سیب یا نارنج و به رنگ نارنجی است. میوه خوراکی است.

موطن اصلی خرمالو

درخت خرمالو که در ایران درخت مشهوری است، در اصل بومی چین و ژاپن است. این درخت از گذشتهای نسبتا دور وارد ایران و امروزه در بیشتر نقاط کاشته و تکثیر میشود. خرمالو در ایران دارای واریتههای مختلف است. در برخی از واریتهها میوه کاملا کروی و در برخی دیگر نسبتا کشیده است. بخش گوشتدار میوه محتوی مقدار زیادی مواد قندی ، تانن و ویتامین است. در برخی از واریتههای پرورش یافته، میوه فاقد تانن است. دانه دارای آلبومن شاخی و گیاه فاقد لولههای شیرابهای است.

تیره خرمالو در ایران

تیره ابهناسه در رویشهای طبیعی ایران فقط دارای یک جنس به نام دیوسپیروس با 2 گونه است.

جنس خرمالو (دیوسپیروس)

درخت یا درختچههایی با برگهای متناوب ، کامل و چرمی و نسبتا ضخیمند. گلهای آنها دو پایه ، دارای کاسهای با 4 تا 6 لبه و جامی لولهای یا زنگ مانند با 4 تا 6 لبه است. تعداد پرچمها از 8 تا 50 عدد تغییر میکند و غالبا 16 عدد است. تخمدان دارای 8 تا 12 خانه است و در گلهای نر به علت عدم رشد از بین میرود. خامهها 2 تا 4 عددند و کم و بیش در پایه بهم پیوستهاند. میوه سته کروی و دارای 4 تا 8 خانه است. دانه پهن دراز ، با سطح پشتی محدب و در طرفین فشرده است. این جنس در ایران 2 گونه دارد. یکی از گونهها که در تمام جنگلهای مرطوب شمالی مانند مازندران ، آستارا ، طالش ، نور ، گرگان و بالاخره در تمام جنگلهای ساحلی تا ارتفاع 1100 متر میروید.

گونه دیوسپیروس لوتوس نامهای محلی گوناگون دارد و به آن خرمندی ، امبرو ، اربا ، اربه و خرمندیل میگویند. از چوب سخت وسنگین این درخت در ساختن ماسورههای نساجی استفاده میشود. گونه دیگر آن دیوسپیروس تومانتوزا است که درختانی با قد متوسط هستند و در بلوچستان به نام محلی تامیرو نامیده میشوند. خرمالوی معمولی دیوسپیروس کاکی غالبا کاشته میشود و واریتهای از آن را که فاقد دانه است از طریق پیوند با پایه دیوسپیروس لوتوس تکثیر میکنند. گونه دیوسپیروس ویرژینیانا ، که میوهای نسبتا بزرگتر از خرمالوی معمولی دارد، در 40 سال پیش به نام خرمالوی ژاپنی وارد ایران شده و در بیشتر نواحی مازندران کاشته میشود.

میـــــــوه خرمالو

میوه بسیاری از گونههای خرمالو خوراکی میباشد. رنگ آنها از نارنجی و زرد روشن تانارنجی و قرمز تیره متفاوت است و قطر آنها بنابر گونه بین 2 تا 8 سانتیمتر است. معمولا پس از چیدن کاسه گل همراه با میوه باقی میماند. شکل خرمالو بر اساس گونه آن ممکن است کروی یا شبیه بلوط باشد. آنها دو گونه گس و غیر گس دارند. میوههای گس تا قبل از زمان پخته شدن گس هستند و هنگامی که میرسند شیرین و نرم میگردند.

گونههای غیر گس زمانی که کال هستند کمتر گس میباشند و حالت گسی خود را خیلی زودتر از دست میدهند. آنها در حالت رسیده سفت میباشند. حالت گسی این میوه را میتوان طی چند روزبا قرار دادن آن در معرض نور خورشید در سرما از بین برد، به این فرآیند bletting یا رسیدن میوه میگویند. خرمالو را میتوان به شکل خام یا در غذا استفاده کرد. نوع غیر گس آن برای خوردن به شکل خام بهتر است.

چوب

چوب درخت خرمالو با نام آبنوس شناخته میشود که سنگین و محکم است و مغز چوب در چندین گونه گرمسیری به رنگ سیاه براق میباشد. گونههایی که مغز چوب سیاه رنگ دارند بیشتر از نظر چوبشان اهمیت دارند تا میوه آنها.

خواص دارویی

میوه خرمالو شبیه گوجه فرنگی و دارای پوست نازک است و سرشار از ویتامینهای A ، B و C میباشد. میوه خرمالو سینه را نرم میکند ولی باید آن را موقعی خورد که کاملا روی درخت رسیده باشد. از میوه رسیده برای درمان اسهال خونی میتوان استفاده کرد. دانه میوه خرمالو که کوبیده و به صورت گرد درآمده باشد سنگ کلیه و مثانه را میریزاند بدون آنکه به عمل جراحی نیازی باشد.
منبع :دانشنامه رشد

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 626]