فلسفه اخلاق در قرن بيستم

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: معرفي كتاب فلسفه اخلاق در قرن بيستم

به اهتمام: مصطفي ياسيني
فلسفه اخلاق عملي است كه در آن مبادي تصوري و تصديقي علم اخلاق در آن بحث ميشود و در حقيقت معيارهاي لازم را براي نقد علم اخلاق در اختيار مينهد و در يك كلام، فلسفه اخلاق، منطق علم اخلاق است و به همين دليل به لحاظ منطقي مقدم بر آن است، بهگونهاي كه بدون داشتن موضعي مبتني بر تأمل و دقت در باب مسائل فسلفه اخلاق، نميتوان علم اخلاقي معتبر و عاري از تعارض داشت.
کتاب فلسفه اخلاق در قرن بيستم (Ethics since 1900 ) تاليف خانم مري وارنوک ( Mary Warnock)، کتابي است در باب تاريخ فلسفه اخلاق که سير تحولات اين علم را در شش دهه اول قرن بيستم تعقيب ميکند. نويسنده در جايجاي اين كتاب، به تحليل و نقد نظريات پرداخته و كوشيده است محملي براي توجيه و دفاع از آن نظريات، به نقد خود ضميمه نمايد. ويژگي اين كتاب آن است كه علاوه بر نقد عالمانه و دقيق نظريههاي مطرح شده، شامل بررسيهاي تطبيقي و جمعبنديهايي است كه به اقتضاي مقام آورده است.
اين كتاب، ضمن ارائه گزارشي تاريخي به همراه تحليلها و توجيه مباني و احياناً نقد آنها از نحلههاي مختلف نظريهپرداز در فلسفه اخلاق، نشان ميدهد كه اولاً فلسفه اخلاق، نظر به اهميّت مسئله اخلاق براي انسان، چه مقدار دچار تحولات در رويكردها نسبت به آن شده است و ثانياً، چه قدر ارتباط مهمي بين فلسفه اخلاق و ديگر مسائل فكري از قبيل فلسفة سياسي وجود دارد. در ضمن اين مباحث روشن ميسازد كه نتايجي كه در هر يك از رويكردها بهدست ميآيد، محصول جزئيات استدلالهايي است كه نظريهپردازان آن ارائه ميدهند و نقد و بررسي هر يك مستلزم نقد و بررسي آن جزئيات است كه در اين كتاب سعي بر معرفي آن استدلالها و نتايج و تحليل آنها ميباشد.
اين كتاب در 7 فصل تدوين و صورتبندي شده است. از آنجا كه علم فلسفه اخلاق با كتاب مباني اخلاق جي. اي. مور پا به عرصه وجود نهاده است، لذا مؤلف در فصل اول كتاب، به بررسي آراي جرج ادوارد مور، پرداخته است. در فصل دوم كه به شهودگرايي اختصاص دارد، وي آراي پريچارد و راس را نقل و نقد مينمايد. شهود گرايي در قلمرو اخلاق، مشابه ايمان گرايي در قلمرو دين است. شهودگرايي اخلاقي نوعي ديدگاه معرفت شناختي است که بر اساس آن درک وظيفه اخلاقي به کمک استدلال ممکن نيست و سير و سلوک فکري در اخلاق صرفا به مدد شهود عقلاني مقدور است. همان گونه كه اشاره شد در اين فصل آراي پريکاد و راس مورد بررسي قرار گرفته است. اين دو فيلسوف تا آنجا پيش ميروند که ارتباط الزام و بايد و نبايد اخلاقي را با خوبي و بدي و نتايج افعال قطع ميکنند و مدعياند که شناخت الزام و وظيفه اخلاقي همواره فراتر از شناخت ساير اوصاف و ويژگيهاي يک فعل است. در فصل سوم کتاب، سومين جريان مهم در فلسفه اخلاق اين قرن، يعني احساس گرايي، و سير تحولي كه احساسگرايي از سر گذرانده است، مورد نقد و بررسي قرار ميگيرد. احساس گرايي بيشتر به جنبه زبان شناسانه اخلاق توجه دارد و در بررسي مسائل فلسفه اخلاق، رهيافتي تحليل زباني در پيش ميگيرد. احساس گرايان با برجسته کردن معنا و کارکرد احساسي زبان اخلاق، مبنايي براي قطع ارتباط منطقي علم و اخلاق فراهم آوردند و روايت جديدي از ضد طبيعت گرايي عرضه کردند. در اين فصل به بررسي و نقد نظريات فيلسوفاني چون آير، استيونسون و ديوني پرداخته شده است.
در فصل چهارم، مكاتب پديده آمده بعد از احساسگرايي مورد بحث واقع گرديده و از آراي فيلسوفاني چون آدمسون، هير و ناول اسميت سخن به ميان آمده است. اين ديدگاهها روح احساس گرايي و رويکرد تحليلي آن به زبان اخلاق را پذيرا بودند، اما در تشخيص کارکرد متمايز و معناي ويژه زبان اخلاق با احساس گرايان از در مخالفت درآمدند. اين فيلسوفان به جاي معنا و کارکرد احساسي به عنوان وجه مشخصه زبان اخلاق، معنا و کارکردهاي ديگري را در اين زبان ميجستند و موشکافيهاي آنان به فهم سرشت زبان اخلاق سود بسيار رساند.
فصل پنجم تحت عنوان
روان شناسي اخلاق، حاوي آراي فيلسوفان غرب در بحث مهم اختيار و سازگاري آن با اصل عليت ميباشد. در اين فصل نظريات متفكريني همچون ويتگنشتاين، رايل، مور و ناول اسميت ارائه و تحليل شدهاند. فلسفه اخلاق اگزيستانسياليستي، موضوع فصل ششم کتاب حاضر است. در اين فصل آراي سارتر گزارش ميشود و نويسنده، که خود از متخصصان اگزيستانسياليست شناس است، به تفصيل ، مبادي مابعدالطبيعي اخلاق اگزيستانسياليستي را بررسي ميکند.
سرانجام نويسنده در فصل پاياني کتاب جمع بندي نسبتا جامعي از سير فلسفه اخلاق در اين قرن ارائه ميدهد و در تکمله پاياني کتاب به توصيفي کتابشناسانه از آثاري ميپردازد که در خلال چاپ اول تا سوم کتاب، در زمينههاي مربوط به فلسفه اخلاق منتشر گرديده است.
اين كتاب با ترجمه ابوالقاسم فنائي و به همت انتشارات بوستان كتاب به چاپ رسيده است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 328]