نگاهي به آثار اخروي نماز

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نگاهي به آثار اخروي نماز
گروه خبرنگاران افتخاري / جمشيد غضنفري: نماز، عطيه‌اي الهي است كه به عنوان فلاح مطلق «حي علي الفلاح» و بهترين عمل «حي علي خير العمل» و ستون خيمه دين «الصلوة عمود الدين»(1) معرفي شده است.
نماز عروج به قبله‎ رفيع انسانيت «الصلوة معراج المؤمن»(2) است كه تعالي روح و كسب ملكات اخلاقي و نجات از فساد و تباهي از رهگذر آن حاصل مي‌آيد «إن الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر.»(3)

دريافت نشان عبوديت از رهگذر اين عبادت زيباي الهي،‌ براي انساني ميسّر است كه شرايط صحت و قبول و كمال اين عبادت عظيم را به نحو احسن بجاي آورد. وقتي عبد، اين عبادت الهي را «كه جز بر خاشعان بزرگ مي‌نماياند»(4)،‌ به طور شايسته به انجام رساند،‌ آثار عظيمي اعم از فردي، اجتماعي، دنيوي و اخروي را به دنبال خواهد داشت كه در حقيقت ثمره و نتيجه عمل او محسوب مي‌شود. در اين نوشتار مختصر در صدد بيان همه جانبه اين آثار نيستيم بلكه به برخي از آثار برزخي و اخروي اين عبادت درخشان در آيات و روايات اشاره مي‌كنيم.

آثار نماز در آيات الهي(توجه يا بي توجهي به نماز):

1. ياد كردن خدا از بنده‎ خود

خداوند در سوره طه مي‌فرمايد: «اقم الصلوة لذكري»(5)؛ نماز ذكر و ياد خداست. اين آيه وقتي در كنار اين آيه شريفه «فاذكروني اذكُركم ...»(6) تفسير شود اين نتيجه را افاده مي‌كند كه وقتي عبد به ياد حق باشد حق هم به ياد او خواهد بود.(7) مفسرين در ذيل آيه شريفه «فاذكروني اذكركم» در بيان اين كه «مراد از يادآوري بندگان چيست؟ بيانات متنوعي را ذكر كردند كه از جمله آن موارد عبارت است از:

در پرتو ايمان و عمل صالح و برپاداشتن نماز و ... مستحق دو جايزه مي‌شوند:

- دريافت پاداش (لهم اجرهم ...)

- بهره‌مندي از آرامش كامل (لا خوف ...) كه هيچ اضطراب و غمي به همراه آن وجود ندارد

الف: مرا در «دنيا» ياد كنيد تا شما را در «جهان ديگر» ياد كنم .

ب: مرا به «دعا» ياد كنيد تا شما را به اجابت ياد كنم (اين استجابت مي‌تواند هم در دنيا و هم در بزرخ و هم در قيامت نصيب بنده شود)

ج: مرا به هنگام وفور نعمت ياد كنيد تا شما را در سختي‌ها ياد كنم(اين سختي هم اعم است.)(8)

2. نائل شدن به مقام شفاعت كبري

خداوند در سوره‎ اسري خطاب به وجود نازنين رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد:

«وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسي أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً»؛ و بعضي از شب را بيدار باش و تهجد كن كه اين نماز شب، تنها بر تو واجب است، باشد كه خدايت به مقامي محمود (شفاعت) مبعوث گرداند. پس ثمره و نتيجه اين برنامه‎ الهي، رسيدن به مقام محمود است و روايات فريقين در ذيل آيه، مقام محمود را به عنوان مقام شفاعت كبري تفسير كرده است كه رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در روز قيامت در آن مقام قرار مي‌گيرد.(9)

3. دريافت اجر الهي و باز يافتن به آرامش كامل

در سوره بقره حق‌تعالي مي‌فرمايد: «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ.»(10)

در پرتو ايمان و عمل صالح و برپاداشتن نماز و ... مستحق دو جايزه مي‌شوند:

- دريافت پاداش (لهم اجرهم ...)

- بهره‌مندي از آرامش كامل (لا خوف ...) كه هيچ اضطراب و غمي به همراه آن وجود ندارد .

اما آثار نماز در برزخ:

4. دفع وحشت‌هاي قبر

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: «ان الصّلاة تأتي الي المَيّتِ في قبره بصورة شخص انور اللّونِ يونسُهُ في قبره و يدفَعُ عنه اهول البرزخ»؛ نماز به صورت انساني سفيد چهره، وارد قبر ميت شده و با او انس مي‌گيرد و وحشت‌هاي برزخ را از او برطرف مي‌كند.(11)

امام باقر ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «من اتمَّ ركوعَهُ لم يَدخُلْهُ وحْشَةُ القبْرِ»؛ «كسي كه ركوعش تمام و كامل باشد هرگز دچار وحشت قبر نمي‌شود.»

5. مونس انسان در قبر

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد:

«الصلاةُ انس في قبره و فراش تحت جنبه و جواب لمنكر و نكير»؛ نماز مونس (نمازگزار) در قبر و فراش نيكو در زير او،‌ و پاسخ نمازگزار براي نكير و منكر مي‌باشد.(12)

6. ديدار ملائكه از انسان در قبر

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد:

«كسي كه به قصد شركت در نماز جماعت، و به سوي مسجد گام برمي‌دارد، خداوند متعال در مقابل هر گامي كه بر مي‌دارد، هفتاد هزار حسنه به او پاداش مي‌دهد و به همين ميزان نيز درجات وي بالا خواهد رفت، اگر در چنين حالتي بميرد،‌ خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را مأمور مي‌نمايد تا در قبر به ديدار او رفته، وي را بشارت دهند و در تنهايي قبر انيس او باشند و تا روز قيامت براي او طلب آمرزش كنند.»(13)

7. نجات از وحشت قبر

امام باقر ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «من اتمَّ ركوعَهُ لم يَدخُلْهُ وحْشَةُ القبْرِ»؛ «كسي كه ركوعش تمام و كامل باشد هرگز دچار وحشت قبر نمي‌شود.»(14)

اما آثار نماز در قيامت:

8. مقبوليت ديگر اعمال در سايه نماز

مولا علي ـ عليه السّلام ـ در نهج البلاغه مي‌فرمايد:

«كلُّ شي من عملك تبع لصلاتك»(15)؛ هر عملي پيرو نماز است از اين رو عروج ديگر اعمال در سايه‌سار نماز ميسر مي‌شود «إن قبلت قبلت ما سواها و إن ردَّت ردت ما سواها»(16)؛ اگر نماز مورد قبول واقع شود ديگر اعمال هم قبول مي‌شود و اگر رد شود ديگر اعمال هم رد خواهد شد.

9. نماز توشه‎ آخرت

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد:

«الصلاة زادُ للمؤمن من الدنيا الي الاخره»(17)؛ نماز زاد و توشه مؤمن در دنيا براي آخرت است.

10. عامل ورود به بهشت

امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «همانا پروردگار شما مهربان است، عمل كم را تقدير مي‌كند، هر آينه انسان دو ركعت نماز براي خدا بحا آورد، خداوند به سبب آن نماز، او را وارد بهشت مي‌كند.»(18)

11. معاف از عذاب و ورود بي حساب به بهشت

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: «قال الله ـ عزّوجل ـ اِنّ لعبدي عليّ عهداً اِن اقام الصلوة لوقتها اَن لا اُعَذِّبَهُ و اَن اُدخلهُ الجَنّه بغير حساب»(19)؛‌ ... من تعهدي نسبت به بنده‌ام دارم كه اگر نماز خود را در وقتش به پا دارد، او را عذاب نكنم و بدون حساب او را به بهشت ببرم .

و از آن وجود نوراني در كلامي ديگر آمده كه فرمود:

«كسي كه چهل روز نمازهاي خود را با جماعت به جا آورد، به طوري كه يك تكبيرة الاحرام از او فوت نشود، براي او آزادي از آتش جهنم و آزادي از نفاق نوشته مي‌شود.»(20)

مولا علي ـ عليه السّلام ـ در نهج البلاغه مي‌فرمايد:

اگر نماز مورد قبول واقع شود ديگر اعمال هم قبول مي‌شود و اگر رد شود ديگر اعمال هم رد خواهد شد.

12. زينت آخرت

امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «انّ الله ـ عزّوجل ـ قال: الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ انّ الثمان ركعات التي يُصلّيها العبد الليل زينةُ الآخرة»(21)؛ خداوند متعال ثروت و فرزندان را زينت دنيا دانسته، ولي هشت ركعت نمازي كه آدمي در آخر شب مي‌خواند زينت آخرت است.

13. به سوي آتش رفتن نمازگزار رياكار

امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: چون روز قيامت فرا مي‌رسد، بنده‌اي را مي‌آورند كه اهل نماز بوده و خود نيز چنين ادعا مي‌كند؛ به وي مي‌گويند، تو بدان جهت نماز گزاردي كه تو را ستايش كنند، پس به ملائكه دستور مي‌دهند او را به سوي آتش ببريد.(22)

14. عدم ملاقات با رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ در كنار حوض كوثر

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: «ليس منّي من استخفَّ صلاته لا يردُ عليَّ الحوض لا و الله»(23)؛ كسي كه نماز را سبك شمارد از من نيست، به خدا سوگند كه بر حوض مرا ملاقات نخواهد كرد.

15. سقوط در آتش

مولا علي ـ عليه السّلام ـ در نهج البلاغه در بيان جواب دوزخيان كه پرسيده شد چه چيزي شما را به دوزخ كشانده؛ مي‌گويند ما از نمازگزاران نبوديم: «ما سللكم في سقر قالوا لم نَكُ من المصلين.»(24)

16. محشور شدن با قارون و فرعون و هامان

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد:

«لا تضيعوا صلاتكم، فانّ من ضيّع صلاتهُ حَشَرَهُ الله قارون و فرعون و هامان ـ لعنهم الله و اخزاهم ـ و كان حقّاً علي الله ان يُدخِلَهُ النار مع المنافقين، فالويلُ لمن لم يحافظ صلاتهُ»(25)؛ نمازتان را ضايع نكنيد، به درستي كه هر كس نماز خويش را ضايع كند، خداوند عزوجل او را با قارون و فرعون و هامان محشور مي‌كند، خداوند به آنان لعنت كند و آنها را رسوا سازد، و بر خدا لازم است آنها را با منافق‌ها به آتش داخل كند، پس واي بر كسي كه مواظب نمازش نباشد.

17. محروميت از شفاعت

رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: «هر كس عمداً نمازش را ترك كند،‌ بر در جهنم نامش در زمره دوزخيان نوشته مي‌شود.»(26)

آثار فراوان ديگري هم در روايات درباره نماز و يا كوتاهي كردن در باب نماز اشاره شده كه به طور گذرا ذكر مي‌كنيم:

ـ گلستان شدن قبر همانند باغي از باغ‌هاي بهشت در سايه خواندن نماز شب .

ـ ملاقات با پروردگار در پي محافظت بر نمازهاي پنجگانه.

ـ دور ماندن از امان خدا و رسول او هنگام ترك عمدي نماز.

ـ حرام شدن جسد او بر آتش وقتي كه گام به سوي نماز جمعه بر مي‌دارد.

ـ شهادت قطعه‌اي از زمين كه او بر آن سجده كرده و پيشاني بر خاك نهاده است.

ـ نماز، جواز عبور از صراط .

اينها گوشه‌اي از آثار نماز و مواظبت بر آن و دقت در انجام كامل و تام اين عبادت الهي است كه اين همه ثمرات را به دنبال خود دارد.(27).

*************************************************************

پي‌نوشت‌ها:

1- وسائل الشيعه، ج 4، ص 27.

2- اعتقادات، علامه مجلسي، ص 29، به نقل از سر الصلوة امام خميني ـ رحمة الله عليه ـ ، ص 7.

3- عنكبوت، 45.

4- بقره، 45.

5- طه، 14.

6- بقره، 152.

7- تفسير نور، ج 7، ص 330.

8- تفسير كبير فخر رازي، ج 4، ص 144، به نقل از تفسير نمونه، ج 1، ص 515 (با تصرف و اضافات).

9- الميزان، ج 13، ص 242، ذيل آيه، نمونه، ج 12، ذيل آيه.

10- بقره، 255.

11- لئالي الاخبار، ج4، ص 1.

12- بحارالانوار، ج 79، ص 232.

13- وسائل الشيعه، ج 5، ص 372.

14- بحارالانوار، ج 6، ص 244.

15- نهج البلاغه، نامه 27، به نقل از كتاب رازهاي نماز، آية الله جوادي آملي، ص 18.

16- كافي، ج 3، ص 268، به نقل از كتاب «رازهاي نماز» آية الله جوادي آملي،‌ ص 10.

17- بحارالانوار، ج 79، ص 232، (فرازي از حديث نقل شده است الصلاة .... ناء ....).

18- مستدرك سفينة البحار، ج 3، ص 147.

19- كنز العمال، ج 7، حديث 19036.

20- محجة البيضاء، ج 1، ‌ص 244، قريب به همين مضمون در كتاب فتح العزيز، ج 4،‌ ص 288.

21- بحارالانوار، ج 84، ص 152، ثواب الاعمال، ص 41 .

22- بحارالانوار، ج 69، ص 301.

23- وسائل الشيعه، ج 4، ص 24، چاپ آل البيت.

24- نهج البلاغه، خطبه 199، ترجمه دشتي.

25- بحارالانوار، ج 79، ص 202.

26- كنز العمال، ج 7، حديث 19090.

27- اكثر روايات از معجم فقهي استفاده شده و آدرس‌ها بر اساس اين نرم افزار است

منبع : تبيان
چهارشنبه 8 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 372]