شکوفا شدن فطرت

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: يكى از اساسى‏ترين مواد رسالت كه اجرا و تقويت آن بعهده صاحبان رسالت است ، موضوع فطرت مى‏باشد .
كسانى هستند كه در انسان حقيقتى بنام فطرت [ كه در فارسى سرشت اولى ناميده مى‏شود ] سراغ ندارند و مى‏گويند : ما به اضافه غرايز معمولى و فعاليت‏هاى مغزى مانند انديشه و تعقل و تجسيم و تداعى معانى و تخيل . . . حقيقتى بنام فطرت نمى‏بينيم .
بعلاوه اينكه انسان از موقعى كه در مجراى حيات قرار مى‏گيرد ، هم از نظر عضوى و هم از نظر روانى در تحول دائمى است ، لذا چيزى بعنوان فطرت كه حقيقتى است دست نخورده ، نمى‏تواند با اين تحولات بوجود خود ادامه بدهد .
اشكال ديگر وجود فطرت اينست كه اين همه تضادها و اختلافات و تباين‏ها در انديشه‏ها و رفتارهاى فردى و اجتماعى كه در انسان‏ها ديده مى‏شود ، چگونه با يك فطرت اولى مشترك سازگار مى‏باشد پس منكرين فطرت سه دليل ارائه مى‏دهند كه فطرتى وجود ندارد :
1 نيروها و فعاليّت‏هاى غريزى و روانى و مغزى بوسيله علوم گوناگون مشخص شده است و در ميان اين نيروها و فعاليت‏ها حقيقتى بنام فطرت ديده نمى‏شود .
2 ضرورت تحولات و دگرگونى‏ها در همه ابعاد موجوديت آدمى با وجود و ادامه فطرت سازگار نيست .
3 وجود اختلافات در انديشه‏ها و رفتارهاى فردى و اجتماعى انسان‏ها ،
عامل مشتركى را بنام فطرت نفى مى‏كند . بنظر مى‏رسد كه اگر ما بتوانيم فطرت را تعريف صحيحى نماييم ، اشكالات سه‏گانه مرتفع مى‏شود و ضمنا وجود فطرت هم ثابت مى‏شود . در تعريف فطرت اختلاف نظرهايى ديده مى‏شود و ما بتفصيل
[ 141 ]آنها نمى‏پردازيم . ما كوشش مى‏كنيم كه تعريف مناسبى براى فطرت بيان كنيم :
فطرت چيست ؟

فطرت عبارت است از جريان طبيعى و قانونى نيروهايى كه در انسان بوجود مى‏آيد . بنابراين براى هر يك از نيروهاى غريزى و مغزى و روانى فطرتى وجود دارد كه جريان طبيعى و منطقى آن نيرو مى‏باشد .
لفظ فطرت با نظر بمنابع معتبر لغت بمعناى خلقت اصلى است . عبارت ابن منظور لغت شناس معروف چنين است :
« فطره يفطره فطرا اى خلقه و الفطرة الابتداء و الاختراع » 1 ( ماده فطرت بمعناى خلقت است ) و بهترين شاهد اين معنى آيه‏اى است در سوره روم :
« فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتى فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْديلَ لِخَلْقِ اللَّهِ » 2 ( فطرت خداوندى است كه مردم را بر مبناى آن آفريده و هيچ عاملى نميتواند خلقت خداوندى را دگرگون بسازد . ) سپس ابن منظور مشتقات اين مادّه را در قرآن و بعضى احاديث مى‏آورد و همه آنها را بمعناى خلقت اولى مى‏گيرد از آن جمله :
« اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ » 3 ( سپاس مر خداى را كه آفريننده آسمانها و زمين است ) .
« اِنّى وَجَّهْتُ وَجهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّماواتِ وَ الأَرْضَ » 4 ( من روى خود را بسوى آن خدا برگرداندم كه آسمانها و زمين را آفريده است ) .

-----------
( 1 ) لسان العرب ابن منظور ج 5 ص 56 چاپ بيروت 1375 .
-----------
( 2 ) الروم آيه 30 .
-----------
( 3 ) فاطر آيه 1 .
-----------
( 4 ) الانعام آيه 79 .
[ 142 ]بلى در سه مورد از آيات قرآنى در باب تفعل و انفعال بمعناى شكافتن آمده است :
مريم آيه 90 ، الانفطار آيه 1 ، المزمل آيه 18 و همچنين اين ماده در شكستن روزه ( افطار ) هم بكار رفته است . و با نظر به مضمون آيات مربوطه قطعى است كه مقصود از فطرت و فاطر و فطر بمعناى خلقت اصلى است كه در مجراى قانون الهى قرار مى‏گيرد . امير المؤمنين عليه السّلام در توصيف خداوندى ميفرمايد :
« فَطَرَ الخَلائِقَ بِقُدرَتِهِ » 1 ( مخلوقات را با قدرت خود آفريد ) .
« لَم يَشرَكهُ فى فِطرَتِها فاطِر » 2 ( در آفرينش مورچه هيچ آفريننده‏اى با خدا شركت نكرده است ) .

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 143]