حوزه آماج مزاحمان

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: حوزه آماج مزاحمان
حوزه هاي علميه داراي رسالتي هستند كه با الهام از « آيه نفر » مي توان آن را تحت دو عنوان « شناخت عميق و آگاهي همه جانبه از دين » و « تبيين روشن و تبليغ موثر و سازنده دين » خلاصه كرد :
« ليتفقهوا في الدين و لينذروا قومهم اذا رجعوا اليهم »
انجام اين دو رسالت سنگين و اساسي گاه با موانع و دشواري هايي مواجه مي گردد كه در اثر آنها حوزويان توفيق كمتري در درك كامل و ترويج صحيح مباني اسلامي پيدا ميكنند. بخشي از اين موانع به آفت هايي كه احيانا از درون حوزه را تهديد مي كنند مربوط مي شود و بخش ديگري از موانع از بيرون بر حوزه تحميل مي شوند.
با برقراري جمهوري اسلامي دست هاي پيدا و پنهاني كه براي اضمحلال حوزه در تلاش بودند قطع شدند و به بركت رهبري حضرت امام و خون شهيدان حوزه « تجديد حيات » پيدا كرد و پشتيباني نظام اسلامي از حوزه وحمايت حوزه از نظام به عنوان يك اصل بنيادين مورد توافق همگان قرار گرفت .
با اين همه نمي توان در همين شرايط مطلوب مزاحمت هايي را كه از بيرون براي حوزه وجود دارد ناديده انگاشته و يا انكار كرد و يا به دليل جزئي بودن غير مهم تلقي كرده و مورد بي اعتنائي قرار داد.
در وضع كنوني حوزه از مزاحمت هاي فراواني رنج مي برد كه در اينجا به برخي از آنها مي پردازيم :
1 ـ فرمان غير حوزويان
ادبيات برخي از عناصر غيرضروري نسبت به علما و حوزويان به گونه اي است كه انگار با يك واحد تحت امر خود سخن مي گويند. آنها نه تنها ظرفيت « شنيدن از علما » را ندارند بلكه خود را در مقام و موقعيتي مي بينند كه بايد براي علما تعيين تكليف نموده و « وظيفه » ايشان را ابلاغ نمايند. مثلا چند روز قبل يكي از همين افراد اين وظيفه را براي علما مقرر فرمود :
« افكار و انديشه هاي آقاي احمدي نژاد داراي جنبه هاي راهبردي حايز اهميتي است لذا وظيفه علما انديشمندان و استادان دانشگاه است كه اين افكار را مدون كنند. »
براستي كساني كه از اين موضع با علماي دين سخن مي گويند چه تصوري از دين و حوزه دارند و چرا اين گونه مقدسان چنين بي پروا و گستاخانه با علما برخورد مي كنند آيا در گذشته اين قبيل افراد جرات چنين جسارتهائي را داشتند
2 ـ نصيحت واعظان
در حوزه هاي علميه پيوسته عالمان متخلق و با تقوايي بوده اند كه با درس اخلاق و مواعظ خود طلاب و فضلاي حوزه را در مسير معنويت سوق داده و به آداب اسلامي تربيت مي كرده اند. حضرت امام در دوران قبل از انقلاب و نهضت و در چند دهه اخير سه چهره شاخص در اين زمينه فعاليت داشتند آيه الله مشكيني آيه الله احمدي ميانجي و آيت الله اشتهاردي جلسات درس اخلاق اين سه فقيه فرزانه كه الگوي اخلاقي طلاب به حساب مي آمدند از بهترين جلسات اخلاقي شمرده مي شد اين بزرگواران اولا : از نظر تهذيب نفس و در جهت خودسازي عملا سالهاي متمادي پيشگام بودند ثانيا اهل مريدپروري نبوده و هرگز خود را به عنوان قطب و مرشد معرفي نمي كردند و براي آنها درس اخلاق جنبه دكان و دستگاه نداشت .
ثالثا : به لحاظ موقعيت علمي و مقام فقها كاملا مورد اطمينان بوده و در مباحث اخلاقي خود هرگز به دنبال مطرح كردن مطالب سست و بي اساس نبوده و از طرح خواب و خيال و موهومات اجتناب مي كردند.
متاسفانه با ارتحال اين بزرگواران حوزه از نظر جلسات اخلاقي با كمبود مواجه است هر چند كه شخصيت هاي اخلاقي برجسته اي هم اكنون نيز در حوزه حضور دارند در اين خلا نسبي عده اي به فكر افتاده اند تا برخي از وعاظ را از تهران به قم آورده و به عنوان « مربي اخلاق » به طلاب معرفي نموده و از آنها ترويج نمايند. اين گروه گمان مي كنند كه هر كس در سخنراني هاي عمومي خود از زبان نصيحت استفاده مي كند و يا با نقل چند قضيه و حكايت از مردم چند قطره اشك مي گيرد شايسته كرسي استادي اخلاق در حوزه است . استاد اخلاق حوزه بايد براي عموم حوزويان با سه شرط بالا شناخته شده باشد و ورود ديگران در اين عرصه سخت زيان بار است .
3 ـ سياست دولتمردان
دولتهايي كه در جمهوري اسلامي مسئوليت اجرايي كشور را برعهده گرفته اند برخوردهاي متفاوتي با حوزه داشته اند. اعتراض صريح مراجع تقليد در چند سال اخير نسبت به موضوعاتي از قبيل : حضور زنان در ورزشگاهها مواضع رحيم مشائي درباره اسرائيل و مانند آن ها و برخورد موهن دولتمردان در برابر مراجع موضوعي است كه در دولتهاي گذشته سابقه نداشته و هرگز انتقادات خيرخواهانه علماي بزرگ با چنين عكس العمل هاي نامناسبي مواجه نشده است . در اين شرايط سخت و دشوار كه شان مرجعيت در اظهارات دولتمردان و برخوردهايشان رعايت نمي گردد مراجع معظم ترجيح داده اند كه به جاي برملا كردن بسياري از مسائل به نصايح كلي و تذكرات پدرانه اكتفا كنند. مثلا يكي از مراجع در آغاز سال تحصيلي كنوني اعلام كرد :
آنها كه نقش علما را كمرنگ مي كنند سخت در اشتباه هستند در كشور و نظام اسلامي بدون حوزه هاي علميه مراجع و فضلا كاري از پيش نمي رود.
البته دولت در كنار اين سياست از سياست كمك مالي به حوزه نيز استفاده مي كند كه مجموعا اين نكته را به ذهن تداعي مي نمايد كه : « پول بگيريد حرف نزنيد » . مثلا اخيرا مشاور رئيس جمهور در امور روحانيت اعلام كرده است كه دولت آماده ساخت سي حوزه علميه در كشور است و براي اجراي اين طرح در مرحله اول سي ميليارد تومان بودجه اختصاص داده شده است او گفته است كه دولت منتظر اعلام موافقت شوراي عالي حوزه است . اين در حالي است كه يك ماه قبل جامعه مدرسين در خبرنامه خود خبري با اين تيتر آورده بود : تاسيس 30 حوزه علميه نمونه توسط دولت كذب است » .
اي كاش متوليان حوزه به جاي گسترش روز افزون تشكيلات حوزه و وابستگي بيشتر به بودجه دولتي بخصوص در موسسات و نهادهايي مانند مركز خدمات حوزه و دفتر تبليغات و... به فكر استقلال مالي حوزه بوده و با كاهش هزينه ها و تقليل تشكيلات « اعتبار حوزه » را حفظ مي كردند. متاسفانه امروز در گوشه و كنار حوزه هم اين رويه غلط بروز كرده كه براي دريافت بودجه بيشتر از دولت بايد برخي از مسئولان اجرائي را به حوزه دعوت كرد و به مداحي از آنها پرداخت و گزارش كار ارائه كرد ووو تا چند قرآن دريافت نمود!
اي كاش امروز هم رادمردي از تبار آخوند خراساني از حوزه قم برمي خاست و با عزت و مناعت طبع اعلام مي كرد كه در « علماي اعلام خدمات خالصانه خود را به هزاران اضعاف اين مبالغ مشوب نخواهند كرد. »
ماجرا از اين قرار است كه پس از مشروطه شايع گرديد كه رئيس الوزرا مبلغ ده هزار تومان براي كمك به حوزه نجف فرستاده است مرحوم آخوند خراساني در پاسخ به اين سئوال كه آيا اين موضوع حقيقت دارد چنين مرقوم فرمود :
« چنين وجهي تاكنون نرسيده و اگر مي رسيد البته عودت مي داديم بحمدالله آقايان علما اعلام عاكفين اين مركز مقدس علاوه بر خدمات مدنيه كه در طريق مشروطيت و سعادت ايران مبذول داشته اند معيشت هاي شخصي خود را هم در اين طريق مصروف مصداق « لانريد منكم جزا ولاشكورا » بوده اند هرگز خدمات خالصانه خود را به هزاران اضعاف اين مقدار مشوب نخواهند فرمود... »
4 ـ كلام مقدسان
يكي ديگر از مزاحمت هايي كه در سالهاي اخير براي حوزه قم از بيرون ايجاد ميشود اقداماتي است كه گروهي از مقدسان انجام مي دهند. اين گروه كه عمدتااز مشهد به حوزه قم كوچ مي كنند نگران « ايمان » طلاب و فضلاي حوزه قم هستند! و معتقدند كه بايد طلاب را از كفر و زندقه اي كه در اثر افكار و آثار علامه طباطبائي و امام خميني و شاگردان آنان مبتلا مي شوند نجات داد! بسته پيشنهادي و ارمغان آنان براي حوزه قم كه تحت عنوان « كلام » عرضه مي شود بحث هاي امثال ميرزا مهدي اصفهاني است كه بزرگان حكماي اسلامي را به كفر و انحراف رمي مي كند.
اين گروه از اخلاف كساني اند كه وقتي حضرت امام خميني در سيماي جمهوري اسلامي چند جلسه تفسير سوره حمد بيان كرد حضرت امام را تهديد نموده و تقاضاي پايان يافتن آن برنامه تفسيري را كردند. گناه حضرت امام اين بود كه در تفسير خود از مضامين توحيدي بگونه اي كه در آثار ميرزا جواد ملكي تبريزي و ميرزا محمد علي شاه آبادي و ميرزا محمد رضا قمشه اي مطرح شده سخن مي گفت .
اينكه در حوزه قم مشرب هاي مختلف فكري در ساير فقهي يا اصولي يا اعتقادي و يا فلسفي و كلامي وجود داشته باشد نه تنها جاي نگراني ندارد بلكه زمينه اي براي رشد علمي و ارتقاي فكري است و البته لازمه قطعي اين رشد علمي فضاي آزاد بحث و مناقشه است . از اين رو تشكيل حوزه درك كلامي توسط « تفكيكيان » كاملا موجه و قابل دفاع است ولي آنچه امروز به عنوان « مزاحمت » تلقي مي شود و مانع حركت علمي و روحيه پژوهشي طلاب به حساب مي آيد و بايد « انحراف » شمرد اين مسائل است :
1 ـ مقدسين مانند اسلاف خود به افراد غير هم مسلك خود با نگاه « بدديني » مي نگرند و آنان را از نظر « ايمان و عقيده » متهم مي دانند : محقق اصفهاني (شيخ محمد حسين اصفهاني ) كه در تعبد و توسل كمتر كسي به رتبه او مي رسد خللي در ايمانش وجود دارد چون مشرب فلسفي دارد! و نيز علامه طباطبائي و...
2 ـ مقدسين به عنوان اينكه مطالب حكما با كتاب و سنت مخالف است به طلبه مي گويند : فلسفه را در نزد ما بياموزيد تا مطالب انحرافي آن رانشان دهيم . و به اين وسيله طلبه را از درست خواندن فلسفه و فهميدن آن با حضور در درس افراد متبحر و ورزيده باز مي دارند.
3 ـ مقدسين در ارائه مطالب خود از « شيوه محفلي » استفاده مي كنند و بجاي آنكه مباني علمي خود را به شكل مكتوب و مفقح و مستدل ارائه كرده و در دسترس همگان قرار دهند به جدال با افراد مي پردازند. اي كاش آقايان يك مساله فلسفي مانند مساله عليت را كه منكرند به شكل روشن و مستند در قالب كتاب ارائه مي كردند. تا اهل نظر درباره آن داوري كنند.
4 ـ مقدسين بيش از آنكه در صدد انجام يك كار صرفا علمي در حوزه قم باشند در تدارك « جريان سازي » بوده و به شكل سازمان يافته و تشكيلاتي براي علم كردن برخي اشخاص جمع كردن گروهي از طلاب نفي و طرد برخي از افراد برنامه ريزي و هزينه مي كنند. تشكيل پل هوائي بين مشهد و قم براي آوردن برخي از افراد و حمايت هاي همه جانبه از آنان در قم بخشي از تداركات اين جريان است . شگفت آوراست كه در قم در مدرسه اي كه روزانه بيش از 200 درس فقه و اصول تشكيل مي شود اجازه تدريس منظومه حاجي سبزواري يا بدايه الحكمه علامه طباطبايي داده نمي شود ولي برخي آقايان كه از اين پل هوايي عبور مي كنند حق دارند در ابطال نظريه حاجي درباب عليت يا حدوث و قدم و مسائل ديگر بحث كنند!!
نگراني امروز نگراني از حضور و فعاليت اين مقدسين نيست نگراني آن است كه حوزه اي كه بايد امثال شهيد مرتضي مطهري تربيت كند در آن افرادي از نسخ شيخ محمود حلبي بار بيايند! براستي چرا مقدسين كه از رواج بي ديني در حوزويان : به دليل فلسفه خواندن ـ رنج مي برند آثار مكتوب شيخ محمود صلبي از قبيل تقريرات ميرزا مهدي اصفهاني را چاپ نميكنند و در دسترس حوزويان قرار نمي دهند تا به تحكيم پايه هاي اعتقادي اين نسل كمك كنند ! لابد آنها نمي خواهند به اين وسيله مخالفان فكري خود را تقويت كنند!
5 ـ حذف رسانه ها
رسانه ها مي توانند با شيوه برخورد خود با مسائل حوزه در جهت همراه حوزه حركت كرده و برشتاب آن بيافزايند هم چنين مي توانند با مزاحمت هاي خود اين حركت را كند نموده و يا اساسا متوقف كنند.
مانع تراشي و سنگ اندازي در اين مسير از سوي عناصري كه اعتقادي به مباني ديني ندارند و با حضور دين در جامعه و نقش آفريني حوزه در اجتماع مخالف اند كاملا عادي و قابل پيش بيني است . ولي اين گونه اقدامات از سوي افرادي كه در طيف متدينان قرار داشته و به خصوص در « جرگه اصول گرايان » قلم مي زنند و از اصولگرايي دفاع مي كنند تعجب آور و غير منتظره است . برخي از اين افراد وقتي كه در رسيدن به قدرت و تصدي دستگاه اجرائي كشور جناح خود را پيروز و موفق ديدند و از سوي ديگر گاه با برخي انتقادات مراجع تقليد از عملكرد دولتمردان مواجه شدند چاره اي جز اين نديدند كه براي قلع و قمع مخالفان همان شعار رضاخاني را تكرار كنند كه : « مراجع ما را همان به كه در مجموعه احكام شرعي به ايجاد نظرات خود بپردازند و از ورود به عرصه هايي كه تبحرش را ندارند پرهيز كنند. »
اين توصيه روزنامه نگار اصولگرا اساسا با مباني اسلامي در زمينه مسئوليت علما در برخورد با انحرافات اجتماعي ناسازگار بوده و با سخن اميرالمومنين درباره تعهد الهي عالمان به اعتراض كردن در برابر ظلم و تبعيض منافات دارد كه حضرت فرمود : ... اخذ الله من العلما ان لايقارو اعلي كظه ظالم و لاسغب مظلوم » و علاوه بر آن متضمن يك « دروغ بزرگ است زيرا انتقادات علما و مراجع معظم در سالهاي اخير دقيقا در چارچوب انتقاد به « انحراف از احكام شرعي » بوده است . آنان مورد بي اعتنائي دولتمردان قرار گرفتند چون اعلام كردند كه حضور زنان در ورزشگاهها خلاف شرع است . آنان مورد هتك قرار گرفتند چون دوستي با يهوديان غاصب را خلاف شرع دانسته و مدعي دوستي با متجاوزان را فاقد صلاحيت تصدي امور كلان در حكومت اسلامي دانستند.
متاسفانه همين نگاه غير قابل قبول در سخن رئيس قوه مجريه نيز انعكاس يافت كه « مراجع محترم اند اما تصميم گيري ها در دولت براي توصيه انجام نمي گيرد. » آيا اعتراض مراجع يك توصيه شخصي بود كه بتوان آن را سبك شمرد يا « نهي از منكر » بود آنهم منكري كه به حيثيت و اعتبار امت اسلامي ما مربوط مي شود
براي اينكه روشن شود جمهوري اسلامي در اين زمينه ها چقدر از معيارهاي اوليه فاصله گرفته و از سفارشات حضرت امام دور شده است كافي است به ياد آوريم كه وقتي حضرت آيه الله گلپايگاني نسبت به برخي اقدامات در مجلس يا دولت يا قوه قضائيه نگران بوده و آن را مطابق با موازين شرع نمي دانستند حضرت امام طي نامه اي ضمن توضيح دادن موضوع از ايشان و ديگر علماي اعلام بلاد خواستند كه عهده دار نظارت بر امور باشند :
« من آقايان دست اندركاران را خواستم كه به آنان اخطار نمايم كه اگر خلاف قواعد شرع عمل كنند يا برخلاف حكم ثانوي تعدي كنند من ساكت نمي نشينم و علماي اعلام بلاد هم عهده دار نظارت در امور مي باشند...و من اميدوارم كه با نظارت علماي اعلام بلاد چيزي كه برخلاف احكام شرع باشد... پيش نيايد. »
امروز با يك مرور اجمالي بر سه دهه تجربه مديريتي در جمهوري اسلامي مي توان به راحتي به اين نتيجه رسيد كه برخوردهاي موهني كه در دوره حاكميت اصولگران نسبت به حوزه و مرجعيت صورت ميگيرد هرگز در دوره ي قبل آن سابقه نداشته است . انگار كه يكي از رسالت هاي اصولگرائي تضعيف جايگاه مرجعيت و نقش حوزه است !
البته در اين زمينه نبايد نقش منفي صدا و سيما را هم ناديده گرفت صدا و سيما در حالي كه از پخش نماز جماعت مراجع و يا پخش سخنراني آنان در مسائل مذهبي استقبال ميكند ولي هرگز تمايلي به تحكيم جايگاه مرجعيت در جامعه ندارد از اين رو پوشش خبري از مراجع معمولا جنبه صوري و تشريفاتي دارد مثلا وقتي رئيس سازمان صدا و سيما به شهر قم مي آيد و با مراجع ملاقات مي كند بلافاصله اين خبر در صدر اخبار پخش مي شود تا رابطه اين رسانه با مراجع در ميان مردم تثبيت شود ولي همين مراجع وقتي در مسائل اجتماعي اظهار نظر مي كنند خبر آنها پخش نمي شود. آنها نبايد نارضايتي خود را از بي بندوباري اخلاقي و وضع بد حجاب به گوش مردم برسانند! آنها نبايد نارضايتي خود را از بسياري از فيلمهاي تلويزيوني مطرح كنند! آنها نبايد از فشار اقتصادي بر مردم محروم حرفي بزنند! آنها نبايد از سياست فقرزدايي به شيوه كميته امدادي آن انتقاد كنند! اينگونه موضع گيري ها كه هر هفته در لابلاي سخنان مراجع معظم تقليد وجود دارد جائي در رسانه « ملي » ندارد ولي ملاقات هاي رئيس سازمان با مراجع مهم ترين خبري است كه بايد در صورت اخبار رسانه قرار گيرد!
بجاي آنكه گفته شود دولت آب و برق ائمه جمعه را مجاني ميكند و با اينگونه برخوردها به شان و اعتبار آن عالمان بزرگوار لطمه وارد شود بايد كاري كرد كه سخن ائمه جمعه به گوش مردم برسد نه اينكه اگر كمترين همخواني خطبه ها با سياست مديران مياني و متوليان اجرائي نداشته باشد در رسانه ملي سانسور شود! و درست بهمين دليل است كه آيت اله هاشمي رفسنجاني در اجلاس اخير ائمه جمعه راه خروج از اين گونه تنگناهاي رسانه اي را تاسيس يك رسانه مستقل براي پوشش دادن به خطبه هاي نمازجمعه دانستند :
اكنون شاهد هستيم كه گاهي صدا و سيما بخش هايي از نماز جمعه را كه خوشش مي آيد پخش مي كند اما چيزي كه امام جمعه مصلحت ميداند آن را به گوش مردم برساند پخش نمي كند در حالي كه نماز جمعه براي خود سياستي دارد و نياز داريم كه ارگاني رسانه اي با اساسنامه مشخص براي نماز جمعه ايجاد كنيم » .
اي كاش متوليان حوزه به جاي گسترش روزافزون تشكيلات حوزه و وابستگي بيشتر به بودجه دولتي به فكر استقلال مالي حوزه بوده و با كاهش هزينه ها و تقليل تشكيلات « اعتبار حوزه » را حفظ مي كردند.
پس از مشروطه شايع گرديد كه رئيس الوزرا مبلغ ده هزار تومان براي كمك به حوزه نجف فرستاده است مرحوم آخوند خراساني در پاسخ به اين سئوال كه آيا اين موضوع حقيقت دارد چنين فرمودند : چنين وجهي تاكنون نرسيده و اگر هم مي رسيد البته عودت مي داديم . علما اعلام عاكفين اين مركز مقدس هرگز خدمات خالصانه خود را به هزاران اضعاف اين مقدار مشوب نخواهند فرمود.
يكي از مزاحمت هايي كه در سالهاي اخير براي حوزه قم از بيرون ايجاد مي شود اقداماتي است كه گروهي از مقدسان انجام مي دهند. اين گروه كه عمدتا از مشهد به حوزه قم كوچ مي كنند نگران « ايمان » طلاب و فضلاي حوزه قم هستند! و معتقدند كه بايد طلاب را از كفر و زندقه اي كه در اثر افكار و آثار علامه طباطبايي و امام خميني و شاگردان آنان مبتلا مي شوند نجات داد!
مقدسين بيش از آنكه درصدد انجام يك كار صرفا علمي در حوزه قم باشند در تدارك « جريان سازي » بوده و به شكل سازمان يافته و تشكيلاتي براي علم كردن برخي اشخاص و جمع كردن گروهي از طلاب برنامه ريزي و هزينه مي كنند.
صدا و سيما درحالي از پخش نماز جماعت مراجع و يا پخش سخنراني آنان در مسائل مذهبي استقبال مي كند كه هرگز تمايلي به تحكيم جايگاه مرجعيت در جامعه ندارد از اين رو پوشش خبري از مراجع معمولا جنبه صوري و تشريفاتي دارد
يکشنبه 5 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 53]