واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: تاریخ - ویژه نامه گروه تاریخ خبرآنلاین در سالگرد انقلاب اسلامی/ یادداشتی از دکتر محمد خوش چهره حضرت امام(ره) به معنای واقعی کلمه استراتژیست نظام بودند، این نکته ای است که گاهاً از آن غفلت می شود. استراتژیست به این معنا که ایشان هم بنیانگذار و هم جهت دهنده حکومت بود. دکترین امام در مقاطع مختلف، نقشه راه و جهتدهی های بلند مدت و کوتاه مدت را برای نظام مشخص می کرد. یکی از نکات برجسته ای که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده این است که امام در کشور مبدع سرمایه ای شدند که در حال حاضر نقطه قوه نظام است و در عین حال اگر به آن کم توجهی شود، نقطه ضعف نظام هم می تواند باشد.در ارتباط با سرمایه ای که در ادبیات سیاسی از آن صحبت می شود- چه در اقتصاد سیاسی و چه در خود علم سیاست و تعاملات بین الملل- باید توجه داشت که به خصوص در سه قرن اخیر آنچه که در تحلیل مبانی نظری تحولات جوامع گوناگون، مورد تاکید قرار می گیرد، سرمایه مادی است. بیشتر سلطه گران تاریخ و مخصوصا دنیای سلطه، اقتدار و جایگاه خودشان را با توسل بر این سرمایه به دست آورده اند. سرمایه مادی بیشتر در اشکال ثروت و درآمد و اصطلاحا انباشت سرمایه متجلی می شود. کلمه استعمار به معنای مکتب سوداگری، چه در آمریکای لاتین، چه در هندوستان و چه در جاهای دیگر ریشه در غارت منابع سرمایهای کشورهای دیگر دارد. به این فرایند حاکمیت سرمایه و یا همان کاپیتالیسم گفته می شود. کاپیتالیسم تنها مبتنی بر یک عامل تحرک زاست که همان سرمایه مادی نام دارد، در این مکتب داشتن اقتدار بیشتر مستلزم سرمایه مادی بیشتر است. البته در گذر زمان به تدریج تغییراتی در این باور صد در صد به سرمایه مادی ایجاد شد، مثلا بعد از جنگ دوم جهانی عده ای به این نتیجه رسیدند که سرمایه انسانی از سرمایه مادی اهمیت بیشتری دارد، یعنی نیروهای تحصیل کرده، متخصص و کارایی که بتوانند از منابع مادی خوب استفاده کنند، از خود آن سرمایه مهمترند. خلاصه این بود که علاوه بر تاکید بر سرمایه های مادی غربیها به این نتیجه رسیدند که باید بر روی سرمایه های انسانی هم حساب ویژه ای باز کنند. در دو سه دهه گذشته نیز، سرمایه های علمی و تکنولوژیک به عنوان موتور محرک و عامل تحول زا، مهمترین مسائلی هستند که مورد تاکید قرار میگیرند. از دهه ۱۹۸۰ به بعد دیدگاه نوینی در دنیا ایجاد شد که تا حد زیادی متاثر از گفتمان انقلاب اسلامی ایران بود، در این مباحث جدید، سرمایه اجتماعی را موتور محرکه جوامع قلمداد میکنند و معتقدند این سرمایه، خودش را به صورت مشارکت و اعتماد و متعاقباً هنجارمندی، قانون پذیری، انضباط و سایر مصادیقی که در ادبیات جامعه شناسی وجود دارد، نشان می دهد. نظام جمهوری اسلامی می تواند نمونه مناسبی از تولید این سرمایه اجتماعی باشد. در واقع می توان گفت که حضرت امام کمبود سرمایه مادی، سرمایه انسانی متخصص و سرمایه تکنولوژی را با سرمایه ای به نام مردم جبران کردند.ایشان این سرمایه را به گونه ای شکل دادند که تبلور آن در مشارکت و حضور گسترده مردم بود. لازمه مشارکت و حضور، اتفاقی به نام باور و اعتماد است، یعنی مردم پس از باور و اعتماد به نظام، در عرصه های مختلف مشارکت می کنند. مبنای مشارکت، اعتماد و باور است، اعتماد و باور در مدل طراحی شده توسط حضرت امام، بر اساس ویژگی هایی است که یک نظام حکومتی و یا زمامداران آن از خود به نمایش می گذارند. آن ویژگی ها عبارتند از؛ عقلانیت، صداقت، تدبیر، حقانیت، شفافیت و .... این ها ویژگیهایی بود که حضرت امام در طول شکل گیری انقلاب و پس پیروزی آن، ایجاد کردند. مثلا وقتی که حضرت امام با توجه به باور و اعتمادی که در مردم نسبت به نظام و شخص خودش ایجاد کرده بود و متقابلاً اعتماد و باوری که ایشان به مردم داشتند، فرمودند که ما حکومت نظامی نداریم، خیلی از دوستان حضرت امام در مقابل این بیان ایشان کم آوردند. حتی مرحوم آیت الله طالقانی در خاطراتشان اشاره کردند که در این رابطه نگران شده و با امام تماس گرفته اند. این مسئله مفهومش این است که امام سرمایه ای به نام مردم ایجاد کرد و با همین سرمایه تمام کاستی های مربوط به سرمایه های مادی، انسانی، تکنولوژیک را در عرصه های مختلف پشت سر گذاشت، یکی از این عرصه های مهم، عرصه سیاست بود که مهمترین نمود آن ساقط کردن یک حکومت وابسته و فاسد بود. عبارت خون بر شمشیر پیروز است که امام مکرراً بر آن تاکید می کرد، به این معنا بود که خون به عنوان مردم می تواند بر شمشیر به معنای امکانات و لجستیک و غیره پیروز شود. امام در عرصه سیاسی با این سرمایه آنچنان واقعهای ایجاد کردند که بعدها همه سیستم ها و دستگاههای اطلاعاتی غرب و شرق زیر سوال رفتند. هیچ کس فکر نمی کرد که امام بتواند مبدع چنین سرمایه ای آنهم در مدت زمان کوتاه باشد. البته سیره حضرت امام، همان سیره نبوی بود و این سیره، آنطور که مولای متقیان می فرمایند، مبتنی بر ارجاع به فطرت پاک انسانی است. فطرت پاک انسانی مبتنی بر خداجویی، حق طلبی و عدالت خواهی است و مردمی که قبل از انقلاب و در آن فضای مسموم بودند، وقتی در معرض ارجاع به ویژگی هایی همچون توحید و وحدت کلمه قرار گرفتند و عباراتی همچون عالم محضر خداست در محضر خدا گناه نکنید، را از امام شنیدند، توانستند آن حماسه را بیافرینند. علاوه بر این مسئله، با توجه به اینکه کشور ما از تعدد نژاد، قومیت، زبان و ... برخوردار است، پتانسیل تجزیه طلبی بالایی دارد اما امام با همین سرمایه مردمی و به کارگیری تدبیر و عقلانیت زمینه شکلگیری این مسائل را کاملا از بین بردند و با انسجام و اتحاد مردمی این سرمایه را تقویت بخشیدند.برجستگی این سرمایه در عرصه های امنیت داخلی و مقابله با توطئه ها آنگونه بود که ما شاهد بودیم که فتنه ای به نام منافقین به راحتی توسط این سرمایه خنثی شد. بعد از شهادت شهید بهشتی و به خصوص با قدرت گرفتن حزب توده، فتنه هایی به وجود آمد که توسط همین سرمایه، یعنی مردم پشت سر گذاشته شد. اگرچه زمینه های رویش یاران گمنام امام زمان، اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات در همان زمان ها در حال شکل گرفتن بود، اما فتنه منافقین نه به وسیله امکانات و لجستیک و نیروی انسانی ضد توطئه که به وسیله این سرمایه خنثی شد.این سرمایه اجتماعی به این صورت ریشه این فتنه را در آن زمان خشکاند که مثلا مادر، فرزند منافق خود را معرفی کرد، همسر، همسر خودش را و برادر، برادر خودش را معرفی نمود، یعنی باور و اعتمادی که امام ایجاد کرده بودند، به گونه ای بود که حتی از همه علقه ها و علاقه های مادر و فرزندی هم فراتر بود. در نتیجه این اقدام مردم، ریشه منافقین به صورتی متزلزل شد که آنها مجبور به فرار شدند. متعاقباً دفاع مقدس، با مشارکت و حضور این سرمایه اجتماعی جاودانه و تاریخی شد، مسئله مهم این است که شکلگیری این سرمایه در صداقت، عقلانیت، شفافیت، تدبیر عالمانه حضرت امام متجلی شد. اگرچه عمر حضرت امام وفا نکرد که بعد از جنگ بتوانند مشاهده کنند که چگونه ما این سرمایه را در عرصه های اقتصادی و عمرانی چگونه کار می گیریم، اما در همان عرصه های مختلف قبلی، اهمیت و نقش تاثیرگذار این سرمایه در مناسبات سیاسی و اجتماعی کشور، مبین نقش و عمق کار حضرت امام بود. بی تردید نقطه قوت نظام همین نقطه است، نقطه ضعف نظام هم همین نقطه است. دشمن هم به شدت روی انشقاق مردم و ضربه زدن به باور و اعتماد مردم مصر و گاها این ضربه زدن سازمان یافته، هم از طرف دنیای سلطه و هم از طریق بازی دادن برخی از دست اندرکاران و مسوولین در داخل در برخی از حوادث جلوه گر می شود. بزرگترین دستاورد حضرت امام، یعنی سرمایه ای به نام مردم و برخورد صادقانه با آنها و اکرام تک تک آنها همواره باید به عنوان یک موضوع برجسته و حساس مورد توجه همه دست اندر کاران و مسوولان این نظام باشد. /62
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 499]