در مراسم گراميداشت حسن منتظر قائم مطرح شد؛هشدار نسبت به عوام زدگي روشنفكران ديني

واضح آرشیو وب فارسی:ايلنا: در مراسم گراميداشت حسن منتظر قائم مطرح شد؛هشدار نسبت به عوام زدگي روشنفكران ديني

تهران- خبرگزاري كار ايران
همايش "سپيده كوير" كه به مناسبت بيست و سومين سال درگذشت حسن منتظر قائم برگزار گرديد، به محلي براي آسيب شناسي روشنفكري ديني وانتقاد از روشنفكران تبديل شد.

به گزارش خبرنگار "ايلنا" در اين مراسم كه به دعوت سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي و در دفتر مركزي اين تشكل سياسي برگزار گرديد اگرچه مرتضي الويري ترجيح داد فقط به ذكر خاطرات خود با مرحوم حسن منتظر قائم بسنده كند و رضا تهراني نيز از كيهان فرهنگي و نقش تاثيرگذار حسن منتظر قائم در انتشار اين نشريه ياد كند ولي اين محسن آرمين بود كه فرصت برگزاري اين مراسم را مغتنم شمرد تا به آسيب شناسي روشنفكري ديني بعد از انقلاب، انتقادهايي را غير مستقيم به برخي روشنفكران از جمله دكتر سروش بيان كند.
اگرچه پيام محمد خاتمي به اين همايش خود بر اهميت موضوع روشنفكر ديني افزود، آنجايي كه در وصف حسن منتظر قائم گفت: «حسن منتظر قائم روشنفكري ديدار و دردمند بود كه زندگاني كوتاه وپربارش پلي استوار ميان انديشه و عمل بود، كارهاي سترگ و ماندگاري را در حوزه فرهنگ سياسي ما بنياد نهاد.»
شهردار اسبق تهران از سابقه آشنايي خود با مرحوم حسن منتظر قائم كه به سال 1352 بر مي‌‏گشت، گفت و عنوان كرد: خرداد 1352 در زندان اوين زماني كه به مناسبت گراميداشت واقعه 15 خرداد مراسمي را برگزار كرديم. حدود 15 نفر در آنجا محبوس بودند كه يك از آنها مرحوم حسن منتظر قائم بود. او در آن زمان ششم دبيرستان بود.
وي از قول و قرارهاي خود با حسن منتظر قائم مبني بر اينكه بعد از آزادي از زندان با يكديگر فعاليت‌‏هايي را انجام دهند، گفت و در خصوص ديدار مجددش با منتظر قائم كه به سال 1355 بر مي‌‏گذشت،اشاره كرد و گفت: بعد از آزادي از زندان نتوانستم حسن را پيدا كنم تا اينكه درسال 1355 كه براي كاري به قم مسافرت كردم، با برادر مرحوم حسن به صورت اتفاقي ملاقاتي داشتم و بعد از مدت‌‏ها گم شده‌‏ام را پيدا كردم و از طريق برادرش توانستم دوباره حسن را ببينم .
الويري به گروه "فلاح" كه يكي از گروه‌‏هاي تشكيل‌‏دهنده سازمان مجاهدين انقلاب بود، اشاره ‌‏كرد و در خصوص پيوستن حسن منتظر قائم به اين گروه گفت: حضور مرحوم حسن در گروه "فلاح" تحولي را در اين گروه ايجاد كرد و اعلاميه‌‏هايي را كه حسن مي‌‏نوشت بسيار تاثيرگذار بود. به‌‏گونه‌‏اي كه وقتي اين اعلاميه‌‏ها را مي‌‏خوانديم، مو بر بدن سيخ مي‌‏شد.
وي با بر شمردن ويژگي‌‏هاي شخصيتي حسن منتظر قائم و مبارزاتش عليه رژيم شاه خطاب به حاضرين در جلسه گفت: اميدوارم دوستان حسن و كساني كه با همان انگيزه انقلاب را به پيروزي رساندند، بتوانند انحراف‌‏ها را به راستي برگردانند و جلوي كجي‌‏ها را بگيرد تا بتوانيم بر پيمان اوليه خودمان كه به وجود آوردن ايراني آزاد، آباد و مستقل و معتقد به ارزش‌‏ها است پايبند باشيم.
مرحوم منتظرقائم از وسعت قدرت كج انديشان درون انقلاب نهراسيد
رضا تهراني كه از دوستان وهمفكران حسن منتظر قائم و يكي از موسسين كيهان فرهنگي است نيز به بيان نقش منتظرقائم در بنيان‌‏ نهادن كيهان فرهنگي پرداخت و در ابتدا خصوصيات فردي مرحوم حسن را بر شمرد و گفت: حسن منتظرقائم فردي خودساخته ، سخت‌‏كوش، شجاع و انتخاب‌‏گر بود.
مدير مسوول ماهنامه "كيان" كه امروز گردانندگان اين مجله توقيف شده را از حلقه ها اوليه روشنفكري ديني در عصر جديد مي‌‏نامند، به زندگي حسن منتظر قائم در قبل و بعد از انقلاب اشاره كرد و گفت: زندگي قبل از انقلاب مرحوم منتظر قائم بيشتر در كتاب و مبارزه سياسي خلاصه بود وبعد از انقلاب از قداست كاذبي كه نوانديشان ديني در فضاي جامعه ايجاد كرده بودند، دوري گزيد و به حراست از انقلاب و دستاوردهايش پرداخت.
وي در خصوص انحرافاتي كه در سال‌‏هاي اوليه انقلاب در سازمان مجاهدين انقلاب رخ داد، اشاره كرد و در خصوص موضع‌‏گيري حسن منتظر قائم در برخورد با اين انحرافات نيز گفت: مرحم حسن در آن مقطع كه انحرافاتي را در سازمان مشاهده كرد، به مبارزه و برخورد با اين انحرافات مشغول شد و به بهترين وجه راه صواب را تشخيص داد و فكر وقلمش را درگسترش وبسط معرفت‌‏هاي فرهنگي نهاد.
تهراني به انتشار اولين شماره كيهان فرهنگي كه به همت مرحوم منتظر قائم منتشر شد، اشاره كرد و گفت: اولين شماره كيهان فرهنگي در فروردين سال 63 منتشر شد و از همان شماره اول، مخالفان و موافقان خود راپيدا كرد.
مدير مسوول ماهنامه كيان اگرچه پيدايش دو جناح فكري و سياسي را مرتبط با انتشار كيهان فرهنگي و همين طور انتشار ويژه‌‏نامه‌‏اي به نام "صحيفه" از سوي مخالفان فكري حسن منتظرقائم در آن مقطع مي‌‏داند ولي ظهور روشنفكري ديني بعد از انقلاب را مرتبط با انتشار كيهان فرهنگي دانست و گفت: امروز شاهد شاخ و برگ كيهان فرهنگي در تمامي نهادهاي فرهنگي و هنري شاهد هستيم، هر چند سعي كردند اين نشريه را بكوبند تا ايده و تفكرش پا نگيرد.
وي در خصوص برخورد حسن منتظر قائم با مخالفانش نيز به نكته‌‏اي اشاره ‌‏كرد و گفت: مرحوم حسن از وسعت قدرت كج انديشان درون انقلاب نهراسيد و ميدان را براي ظهور و بروز انديشه هاي مختلف باز كرد كه ثمراتش را امروز مي بينيم. حسن منتظر قائم اهل تشخيص درون و برون انقلاب بود و اين زاييده درون پاك و هوش سرشارش بود.
تهراني در بخش ديگري از سخنانش گريزي هم به مسايل روز زد وگفت: افرادي كه در مناصبي حضور دارند كه باعث نامناسب شدن شرايط كشور مي‌‏شوند و با وجود مديريت آنها اصلاح جامعه ناممكن مي‌‏گردد، ضروري است كه براي نجات كشور جاي خود را به جرياني بدهند كه جامعه به اقدامات اصلاحي شان اميدوار باشد.
وي در ادامه تاكيد كرد:تغيير درمديريت جامعه تغيير در قدرت است و امر ساده‌‏اي نيست. كمتر كسي پيدا مي‌‏شود كه واگذاري قدرت را در ابتداي زمان افول خود آغاز كند و متاسفانه با اصرار بر مشي خود كار را به آنجا مي‌‏كشاند كه نبايد رخ دهد.
تهراني كه چند صباحي است موضع‌‏گيريي ها سياسي‌‏اش را علني اعلام نمي‌‏كند، در اين مراسم فرصت را غنيمت شمرد و با لحن هشدار‌‏گونه‌‏اي گفت: در جامعه‌‏اي مثل ما كمتر به انتقادهاي بدون خشونت و سيستماتيك كه از مجاري خاص سياسي اعلام مي‌‏گردد، توجه مي‌‏شود و اين، خطري براي جامعه ما محسوب مي‌‏شود.
بسياري از نقدها به باورهاي ديني، از استدال‌‏ و استحكام قوي برخوردار نيست
سخنان تهراني كه با هشدار نسبت به ناديده گرفتن انتقادهاي دلسوزانه پايان يافت. اين سخنگوي سازمان مجاهدين انقلاب بود كه سخنانش را به بهانه اهتمام حسن منتظر قائم به روشنفكري ديني به اين موضوع اختصاص داد و در وهله نخست به ويژگي‌‏هاي روشنفكر اشاره كرد و گفت: روشنفكر اهل انديشه است و حقيقت براي روشنفكر مطلوب نهايي است. او اهل عمل اجتماعي است و نسبت به جامعه و محيط خود بي‌‏تفاوت نيست.
آرمين روشنفكر را در عمل اجتماعي اش، اصلاح طلب ، انقلابي و حتي فعال حزبي دانست و گفت: روشنفكر اهل عمل است ولي پراگماتيسم نيست، به وضعيت موجود رضايت نمي‌‏دهد چون سكون و بي‌‏تحركي را مساوي با محافظه‌‏كاري مي‌‏داند و نسبت به دردها و مشكلات جامعه احساس مسووليت مي‌‏كند.
وي با تاكيد بر اينكه روشنفكر ديني تركيب الزامي و ضروري است، گفت: روشنفكر ديني، دين را فراتر از تعلقات شخصي مي‌‏داند و اين افراد محدود به دانش‌‏آموختگان نظام جديد آموزشي نيستند و به تعبير شريعتي" پيامبران، روشنفكران زمان خود بودند" به همين دليل روشنفكري متعلق به دوران جديد و مدرن نيست هر چند كه عنوان و اصلاح روشفكري، عنوان و اصلاحي است كه مربوط به دوره مدرن است.
آرمين بعد از تبيين و ويژگي‌‏هاي روشنفكر ديني به ويژگي‌‏هاي انديشه‌‏اي روشنفكري ديني دوران قبل و بعد از انقلاب پرداخت و گفت: از ويژگي‌‏هاي انديشه روشنفكر ديني قبل از انقلاب، دعوت به قرآن است كه در آقاي مرحوم طالقاني، بازرگاني ومطهري به كرات مشاهد مي‌‏شود ولي متاسفانه در مقطع فعلي روشنفكران ما از موضع دعوت به قرآن كمتر سخن مي‌‏گويند و در آثار آنها بيشتر از گفته‌‏هاي هابرهاس و فوكوياما يافت مي‌‏شود تا قرآن و نهج‌‏البلاغه .
وي در ادامه باصراحت بيان كرد: تنها راه فراروي ما براي برون‌‏رفت از وضعيت فعلي، رجوع به قرآن است.
سخنگوي سازمان مجاهدين انقلاب به ديگر شاخصه روشنفكري قبل از انقلاب اشاره كرد و گفت: روشنفكري ديني قبل از انقلاب خاستگاهش را بر دين قرار مي‌‏داد و از اين خاستگاه با مدرنيته مواجه مي‌‏شد و نقد سنت را از خاستگاه مدرنيته انجام نمي‌‏داد و روشنفكر ديني قبل از انقلاب خودش را در برابر انديشه‌‏هاي سكولار در موضع برتر مي‌‏ديد و از موضع برتر با سكولاريزم برخورد مي‌‏كرد ولي متاسفانه در مقطع كنوني نسبت روشنفكري ديني با سكولار حالت عكس پيدا كرده است يعني اعتماد به نفس روشفنكري ديني در برابر انديشه هاي سكولار كمتر شده است.
آرمين كه در سخنانش، انتقادات زيادي نسبت به وضعيت روشنفكري ديني در زمان حال داشت، به مرز روشنفكري ديني و روشنفكري غير ديني اشاره كرد وآن را پذيرش مرجعت ديني دانست و گفت: روشفنكري قبل از انقلاب با نظامي مواجه بود كه نظام سكولار بود يعني تعلقي به دين نداشت و در جهت محو دين و مظاهر ديني حركت مي‌‏كرد.
وي به فضاي رواني - سياسي بعد از انقلاب اشاره كرد و به دليل فضاي متصلب آن دوران، پذيرش انديشه‌‏هاي سكولاردر بدنه اجتماعي را آسان ارزيابي كرد و گفت: نظامي كه به عنوان نظام ديني به دليل برخي مشكلات نتوانست از خودش چهره كارآمدي ارائه كند، موجب رشد گرايشات سكولار به طور عام در جامعه شد. انتساب حاكميت به دين وسوء استفاده‌‏هايي كه از دين در جهت تثبيت قدرت مي شود فصاي رواني - سياسي را براي رشد گرايشات سكولار آماده‌‏تر كرده است و نتيجه آن فضااي رواني- سياسي نقد بي رحمانه باورهاي ديني از سوي روشنفكران دين است.
اين استاد دانشگاه كه مطالعاتش در خصوص انديشه‌‏هاي اسلامي است، در ادامه به نكته جالبي اشاره كرد و گفت: بسياري از نقدهاي كه به باورهاي دين مي‌‏شود از استدال‌‏ها و استحكام قوي برخوردار نيستند، ولي پذيرش اين نقدها از سوي جامعه به دليل وجود فضاي سياسي - رواني است كه اشاره شد.
آرمين در اين قسمت از سخنانش نسبت به عوام زدگي روشنفكران ديني هشدار داد و مهمترين كار ويژه روشنفكر را تشخيص مساله وحل آن دانست و با اشاره به مطالبي كه اخيرا از سوي برخي روشنفكران نظيردكتر سروش درباره امام زمان و مسله وحي بيان شد، آنها را مساله اصلي جامعه قلمداد نكرد وگفت: گرفتار شدن به افراط و تفريط چيزي جز احساس بي هويتي، انقطاع و گسست تاريخي و حركت نكردن در يك فرآيند تاريخي مشخص و استفاده نكردن از تمامي تجربيات فكري و علمي براي روشنفكر ديني به ارمغان نمي‌‏آورد.
وي تاكيد كرد: اگر روح راحت‌‏طلبي بر روشنفكر ديني حاكم شد، ديگرنمي‌‏تواند در جامعه خودش مساله‌‏يابي كند.
آرمين با طرح اين پرسش كه واقعا چقدر طرح مساله امام زمان و مساله وحي، مساله جامعه ما است و كدام مشكل در گروه حل اين مساله است؟ غير مستقيم انتقاداتي به دكتر سروش كرد و گفت: اينكه قرآن وحي الهي است به پيغمبر، يا حاصل تجربه دين است، آيا مساله مهم جامعه ما است؟ حجم ادبياتي كه در اين زمينه در طول ماه‌‏هاي اخير پديد آمد، به هيچ وجه با حجم نوشته هايي كه در طول 1400 سال در مورداين موضوع نوشتند، قابل مقايسه نيست.
سخنگوي سازمان مجاهدين انقلاب موضوع وحي را مساله الهيات مسيحيت دانست و در پايان نتيجه‌‏گيري كرد: نداشتن طرح و راهبرد، مشكل اصلي روشنفكر ما است و اينكه هرچه ديگران گفتند، روشنفكران ما ترجمه كنند، زنگ خطري براي ماهيت كار روشنفكري در جامعه ما است.
پايان پيام

كد خبر: 453591
شنبه 4 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايلنا]

[مشاهده در: www.ilna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 418]