گوشه‌اي از حيات امام صادق عليه‌السلام

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گوشه‌اي از حيات امام صادق عليه‌السلام
خبرگزاري فارس: پدرش 26 ساله بود كه او زاده شد. دوازده تا 15 سال از عمر شريفش را در كنار جدش امام سجاد و نوزده سال را در كنار پدرش امام باقر عليه‌السلام گذراند.

ببه گزارش خبرگزاري فارس به نقل از تبيان پيامبر اكرم (صلّي الله عليه وآله) در خصوص انتخاب نام و لقب امام ششم فرموده است: وقتي كه فرزندم جعفر متولد شد نام او را صادق بگذاريد زيرا فرزند پنجمش جعفر است و ادعاي امامت مي‌كند و او در نظر خداوند جعفر كذاب است.
ابن بابويه و قطب راوندي روايت كرده‌اند: كه از حضرت امام زين العابدين (عليه السلام) پرسيدند كه امام بعد از تو كيست؟
فرمود: محمد باقر شكافنده علوم است. پرسيدند كه: بعد از او امام كه خواهد بود؟ گفت: جعفر كه نام او نزد اهل آسمان‌ها صادق است.امام ششم شيعيان و رئيس مذهب تشيع درسال 114 هجري قمري در سن 31 سالگي به امامت رسيد و رداي ولايت بردوش گرفت.
دوران امامت آن امام 34 سال بوده كه با اواخر حكومت امويان واوايل حكومت عباسيان مصادف است.
كه حدود هجده سال آن ( 132-114 ) همزمان با حكومت امويان و شانزده سال آن ( 148-132 ة ) همزمان با حكومت عباسيان بود.
آن حضرت با پنج تن از خلفاي بني اميه - هشام بن عبدالملك ( 125-105 ه. ق )، وليد بن يزيد بن عبدالملك ( 126-125 ه. ق )، يزيد بن وليد بن عبدالملك ( 126 ه. ق )، ابراهيم بن وليد (126 ه. ق"( به مدت 70 روز )) و مروان بن محمد ملقب به حمار ( 132-126 ه.ق ) و دو تن از خلفاي بني عباس ابوالعباس ( عبدالله بن محمد ) معروف به سفاح ( 132- 136 ( 137 ) ه. ق ) و ابوجعفر معروف به منصور دوانيقي ( 158-136 ( 137 ) ه. ق ) معاصر بود.
در يك دسته بندي ، زندگاني امام جعفر صادق (عليه السلام) مي توان به سه دسته كلي تقسيم نمود:
الف - زندگاني امام در دوره امام سجاد و امام باقر (عليهم السلام) كه تقريبا نيمي از مر حضرت را به خود اختصاص مي دهد. در اين دوره ( 83-114 ) امام صادق (عليه السلام) از علم و تقوي و كمال و فضيلت آنان در حد كافي بهره‌مند شد.
قسمت دوم زندگي امام جعفر صادق(عليه السلام) ازسال 114 هجري تا 140 هجري است. در اين دوره امام از فرصت مناسبي كه بوجود آمده، استفاده نمود و مكتب جعفري را به تكامل رساند. در اين مدت، 4000 دانشمند تحويل جامعه داد و علوم و فنون بسياري را كه جامعه آن روز تشنه آن بود، به جامعه اسلامي ارزاني داشت.
هشت سال آخر امام(عليه السلام) قسمت سوم زندگي امام را تشكيل مي‌دهد. دراين دوره، امام بسيار تحت فشار و اختناق حكومت منصور عباسي قرار داشت. در اين دوره امام دائما تحت نظر بود و مكتب جعفري عملا تعطيل گرديد.
# عصر امام صادق (عليه السلام)
عصر امام صادق(عليه السلام) يكي از طوفاني‌ترين ادوار تاريخ اسلام است كه ازيك سو اغتشاشها و انقلابهاي پياپي گروه‌هاي مختلف، بويژه از طرف خونخواهان امام حسين (عليه السلام ) رخ مي‌داد، كه انقلاب ابوسلمه در كوفه و ابومسلم در خراسان و ايران از مهمترين آنها بوده است.
و از ديگر سو عصر برخورد مكتب‌ها و ايدئولوژيها و عصر تضاد افكار فلسفي و كلامي مختلف بود كه از برخورد امت اسلام با مردم كشورهاي فتح شده و نيز روابط مراكز اسلامي با دنياي خارج، به وجود آمده و در مسلمانان نيز شور و هيجاني براي فهميدن وپژوهش پديد آورده بود.
عصري كه كوچكترين كم كاري يا عدم بيداري و تحرك پاسدار راستين اسلام يعني امام (عليه السلام)، موجب نابودي دين و پوسيدگي تعليمات حياتبخش اسلام، هم از درون و هم از بيرون مي‌شد.
زمان امام صادق(عليه السلام)، زمان تزلزل حكومت بني اميه و فزوني قدرت بني عباس بود و اين دوگروه مدتي درحال كشمكش و مبارزه با يكديگر بودند.
از زمان هشام بن عبدالملك، تبليغات و مبارزات سياسي عباسيان آغاز گرديد و در سال 129 وارد مرحله مبارزه مسلحانه و عمليات نظامي گرديد و سرانجام در سال 132 به پيروزي رسيد. بني اميه در اين مدت، گرفتار مشكلات سياسي فراواني بودند، لذا فرصت فشار و اختناق نسبت به شيعيان را نداشتند.
عباسيان نيز چون از دستيابي به قدرت در پوشش شعار طرفداري از خاندان پيامبرو گرفتن انتقام خون آنان عمل مي كردند، فشاري از طرف آنان مطرح نبود . از اينرو اين دوران ، دوران آرامش و آزادي نسبي امام صادق (عليه السلام) و شيعيان بود و آن حضرت از اين فرصت استفاده كرده و تلاش فرهنگي وسيعي را آغاز كرد.
پيشواي ششم در چنين دوراني به فكر نجات افكار توده مسلمان از الحاد وبدبيني وكفر و نيز مانع انحراف اصول و معارف اسلامي از مسير راستين بود، و از توجيهات غلط و وارونه دستورات دين كه به وسيله خلفاي وقت صورت مي گرفت جلوگيري مي كرد.
اينجا بود كه امام(عليه السلام) دشواري فراوان در پيش و مسئوليت عظيم بر دوش داشت . امام صادق (عليه السلام) در ظلمت بحرانها و آشوبها دنياي شيعه را به فروغ تعاعليم خويش روشني بخشيد و حقيقت اسلام را از آلايش انحرافات وگزند فريبكاران حفظ نمود. او آن قدر فقه و دانش اهل بيت را گسترش داد و زمينه ترويج احكام و بسط كلام شيعي را فراهم ساختكه مذهب شيعه به نام او به عنوان مذهب جعفري شهرت يافت . آن اندازه كه دانشمندان و راويان از دانش امام بهره مند برده واز ايشان حرف و حديث نقل كرده اند از هيچ يك از ديگرائمه نقل نكرده اند.
ليكن طولي نكشيد كه بني عباس پس از تحكيم پايه‌هاي حكومت و نفوذ خود، همان شيوه ستم و فشار بني اميه را پيش گرفتند و حتي از آنان هم گوي سبقت را ربودند.
وضع به حدي ناگوار وشد كه همگي ياران امام (عليه السلام) را در معرض خطر مرگ قرار مي‌داد، چنانچه زبده‌هايشان جزو ليست سياه مرگ بودند.
امام صادق (عليه السلام) كه همواره مبارزي نستوه و خستگي ناپذير وانقلابي بنيادي درميدان فكر و عمل بوده ، كاري كه امام حسين (عليه السلام ) به صورت قيام خونين انجام داد ، وي قيام خود را درلباس تدريس وتأسيس مكتب وانسان سازي انجام داد و جهادي راستين كرد.
رحلت امام را به سبب مسموميت دانسته‌اند. از ارتكاب اين جنايت را كه منصور درتوان خود نمي ديد به جعفر بن سليمان پسر عموي خويش و والي وقت مدينه محول كرد.
فرزند برومندش امام موسي بن جعفر(عليه السلام) او را دو جامه سفيد مصري كه درآن احرام مي بست ودر پيراهني مه مي پوشيد ودرعمامه اي كه ازامام زين العابدين(عليه السلام ) به او رسيده بود، كفن نمود و بر آن نماز خواند واو رادر بقيع در كنار قبر پدربزرگوارش سيد الساجدين(عليه السلام) به خاك سپرد.

شخصيت علمي امام صادق (عليه السلام)
در دوره امامت امام صادق (عليه السلام) مسلمانان بيش از پيش به علم و دانش روي آوردند و در بيشتر شهرهاي قلمرو اسلام بويژه در مدينه، مكه، كوفه، بصره و ... مجالس درس و مناظره‌هاي علمي داير و از رونق خاصي برخوردار گرديد .
در اين زمان با استفاده از فرصت به دست آمده امام صادق(عليه السلام) توانست نهضت علمي فرهنگي پدرش امام باقر(عليه السلام) را ادامه داده و علوم و معارف اهل بيت را بيان كرده در همه جا منتشر كند.
سفرهاي اجباري و اختياري امام به عراق و به شهرهاي حيره، هاشميه و كوفه و برخورد با اربابان ديگر مذاهب فقهي و كلامي نقش بسزايي در معرفي علوم اهل بيت و گسترش آن در جامعه داشت.
در اين شهرها گروه‌هاي مختلف براي فراگيري دانش نزد آن حضرت مي آمدند و از درياي دانش او بهره مند مي بردند . برخورد وي با گروههاي مختلف مردم سبب شد كه آوازه شهرتش در دانش و بينش ديني، علم و تقوي، سخاوت و جود وكرم و ...
در تمام قلمرو اسلام طنين انداز شود و مردم از هر سو براي استفاده از دانش بيكران وي رو سوي كنند. در اين دوره علوم و فلسفه ايراني، هندي و يوناني به حوزه اسلامي راه يافت و بازار ترجمه علوم گوناگون از زبانهاي مختلف به زبان عربي گرم و پررونق گرديد.
همچنين مكتب‌هاي كلامي و فرقه مذهبي و فقهي در اين عصر پايه گذاري شد.
امام صادق (عليه السلام) با تمام جريانهاي فكري و عقيدتي آن روز برخورد كرده و موضوع اسلام و تشيع را در برابر آنها روشن ساخته و برتري بينش اسلام تشيعي را ثابت كرده است.
مناظرات امام صادق (عليه السلام) با اربابان دانشهاي گوناگون چون پزشكان، فقيهان ، منجمان ، متكلمان ، صوفيان و... بويژه مناظرات وي با ابوحنيفه مشهور و در منابع شيعه و سني ثبت است.
شاگردان امام باقر (عليه السلام) پس از درگذشت آن حضرت به گرد شمع وجود امام صادق(عليه السلام) حلقه زدند.
امام (عليه السلام) نيز با جذب شاگردان جديد به تأسيس يك نهضت عظيم فكري و فرهنگي و بالنده مبادرات ورزيد ، به گونه اي كه طولي نكشيد مسجد نبوي در مدينه منوره و مسجد كوفه در شهر كوفه به دانشگاهي عظيم تبديل شد . درگيري شديد بين بني عباس و بني اميه ، آنان را آن چنان به خود مشغول كرده بود، كه فرصتي طلايي براي امام صادق (عليه السلام) و يارانش به دست آمد .
آن حضرت با استفاده از اين فرصت به بازسازي و نوسازي فرهنگ ناب اسلام پرداخت و شيفتگان مكتب حق از اطراف و اكناف ، از بصره ، كوفه ، واسط ، يمن و نقاط مختلف حجاز به مركز اسلام؛ يعني مدينه ، سرازير شدند وچون پروانگي دلباخته به گرد شمع وجود امام صادق (عليه السلام) تجمع كردند.
امام صادق (عليه السلام) هر يك از شاگردان خود را رشتههاي كه با ذوق و قريحه او سازگار بود، تشويق و تعليم مي نمود و در نتيجه، هر كدام از آنها در يك يا دو رشته از علوم مانند: حديث، تفسير، فقه و كلام، تخصص پيدا مي كردند.
دردانشگاهي كه امام بوجود آورده بود شاگردان بزرگ و برجسته اي همچون هشام بن حكم- محمد بن مسلم- ابان بن تغلب- هشام بن سالم - مؤمن الطاق - مفصل بن عمر - جابر بن حيان و... تربيت كرد كه هر يك از آنها شخصيتهاي بزرگ علمي و چهره هاي درخشاني بودند كه خدمات شاياني انجام دادند. به عنوان نمونه هشام بن حكم 31 جلد كتاب و جابر بن حيان بيش از 200 جلد در زمينه علوم گوناگون بخصوص رشته هاي عقلي طبيعي و شيمي كتاب نوشته است و به عنوان بدر علم شيمي مشهور است.
دانشمندان علم حديث شمار كساني را كه مورد اعتماد بوده‌اند - راويان ثقه - و از آن حضرت نقل كرده اند تا چهار هزار نفر را نوشته اند .
شاگردان دانشگاه امام منحصر به شيعيان نبوده بلكه پيروان اهل تسنن نيز از مكتب آن حضرت برخوردار مي‌شدند.
بزرگان اهل سنت چون مالي بن انس، ابوحنيفه ، سفيان ثوري ، سفيان بن عيينه، ابن جريح ، روح ابن قاسم و... ريزه خوار خوان دانش بيكران او بودند. ابو حنيفه كه دو سال شاگرد امام بود اين دوره را پايه علوم و دانش خود معرفي كرده مي‌گويد: اگر آن دو سال نبود " نعمان " از بين رفته بود.
# رويدادهاي مهم
1. شهادت امام باقر (عليه السلام)، پدر امام جعفر صادق (عليه السلام)، در سال 114 هجري.
2. قيام زيد بن علي (عليه السلام)، عموي امام جعفر صادق (عليه السلام) بر ضد امويان و شهادت او در اين واقعه، در سال 121 هجري.
3. گسترش نهضت بني هاشم ( علويان و عباسيان )، در سراسر قلمرو حكمراني امويان .
4. سرنگوني سلسله امويان و پيروزي عباسيان وتسخير خلافت اسلامي توسط ابو العباس سفاح ، در سال 133 هجري .
5. قيام علويان بني الحسن (عليه السلام) بر ضد عباسيان و سركوب شدن آنان به دست منصور دوانيقي.
6. بهره جويي امام صادق (عليه السلام) از فرصت به دست آمده از نبرد ميان عباسيان و امويان، براي تشكيل حوزه علمي اسلامي و تربيت هزاران شاگرد در رشته‌هاي فقه ، تفسير و علوم قرآن، كلام، شيمي تاريخ و غيره ، در زمينه مشرفه .
7. فراخواني امام صادق (عليه السلام) از مدينه به بغداد، توسط سفاح عباسي و زير نظر قرار گرفتن آن حضرت .
8. فراخواني مجدد امام صادق (عليه السلام) از مدينه به بغداد، توسط منصور دوانيقي و اذيت و آزار آن حضرت .
9. وفات اسماعيل ، پسر امام صادق (عليه السلام)، در سال 142 هجري و اندوه فراوان آن حضرت در اين مصيبت .
10. رفتار نا مناسب عاملان منصور دوانيقي، در مدينه، با امام صادق (عليه السلام) و بسياري از علويان .
11. مبارزه علمي و فرهنگي امام صادق (عليه السلام) و ياران ايشان با مخالفان ، ملحدان و مدعيان دروغين .
12. مسموميت امام صادق (عليه السلام) و شهادت آن حضرت ، در سال 148 هجري ، به دستور منصور دوانيقي .
13. به خاك سپاري پيكر مطهر امام صادق (عليه السلام)، در قبرستان بقيع، در كنار قبر پدر، جد و عمويشان ، امام حسن مجتبي (عليهم السلام).
شنبه 4 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 330]