ايرانيان از نگاه بيگانگان‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: ايرانيان از نگاه بيگانگان‌

عظمت ايران‌

هيچ مسافري نمي‌تواند عظمت ايران را حس نكند. اين عظمت در خاك آن دفن شده، از كاخها و مسجدهايش مي‌درخشد، از قله‌هاي كوههايش منعكس مي‌شود و در چشم مردمش مي‌سوزد.‌

مورتن‌

شهري و روستايي‌

در فرنگستان تفاوت بسياري ميان روستاييان و اهالي شهر و ميان مردم متشخص و ديگران باشد. در ايران ما اين تفاوت را تكثير نيافتيم. طبقه فقراي شهرها در هوش و اطلاع رفتار بسيار كم‌ فرقي با روستاييان و اسكان قراء دارند. همچنان در شهر تفاوت چنداني ميان اغنيا و فقرا نباشد. همه جا يك رفتار و يك سلوك و يك خيال و يك محاوره دارند. مي‌توانم بگويم كه همه را يك نوع اطلاع باشد. در ايران روستاييان و صحرانشينان و گله‌بانان زيركتر و هوشيارتر و بيكارتر و مودب‌تر و آگاهتر از زارعين اهل فرنگستان و روستاييان اروپا هستند.‌

به نظر، امر و علت اين كمي اختلاف و سبب اين تساوي در آگاهي و اخلاق را من نخست‌ چنين تصور كردم كه از قصور آلات تربيت و نوع تعليم در ايران است و همه جا مشابه است. چون مشابه هم تحصيل اطلاع كرده‌اند، در اخلاق و آداب و تعليمات همه به همديگر مانند.

چنانچه از هر جا گذشتيم، ديديم و اينطور ملاحظه كرديم؛ اما در آخر سبب را چنين يافتيم كه اين جنگهاي متواتر كه تمامي ايران را به زير اسلحه كشيد، و اين انقلابات داخلي كه متصل آنها را از جايي به جايي مي‌دوانده است، همواره سبب اضطراب و علت اختلاف طبقات به همديگر شده است، و اغنيا در تربيت تنزل كرده و فقرا در آگاهي ترقي كرده و متمولين از ظرافت و سهولت اخلاق كاسته و فقرا بر ادب و اطلاع خود افزوده‌اند. چون در اين انقلابات اغنيا و روسا را از تملق فقرا و زيردستان چاره و گريزي نبوده، و فقرا را مراوده و نزديكي آنها دست داده، سبب ترقي آنها گرديده است. سرداري كه از اردو و خيمه منزل خود بيرون رفتن نتواند، در تربيت كمتر از سرباز باشد. يك نفر از افراد لشكري كه متصل در حركت و تردد از محلي به محلي، و ملاقاتي به ملاقاتي هست، خاصه اميد ترقي و رسيدن به درجات عاليه دارد، محققاً در همه حال و از همه جهت داناتر از سردار خود خواهد بود.‌

دكتر اوليويه، پزشك و گياه‌شناس فرانسوي (1796 م)

دقيق و شكاك‌

همراه من، پزشكي شيرازي است كه به شيراز مي‌رود. او مي‌گويد در طب و فلسفه تحصيل كرده است. زبان فرانسه را با لهجه مخصوصي صحبت مي‌كند. تعارفات زبان فارسي را چون يا كلمه به كلمه به فرانسه ترجمه مي‌كند. مانند اكثر ايرانيهاي تحصيل‌كرده كه ناطقان زبردستي هستند، به زودي گفتگويمان را به مسائل فلسفي مي‌كشاند و درباره طبيعت روح و روح طبيعت به صحبت مي‌پردازد و براي تاييد سخنانش شعرهايي از حافظ و سعدي و مولانا را مثال مي‌آورد و گفته‌هاي ابن‌سينا را خاطرنشان مي‌سازد. آقاي طبيب مي‌كوشد تمام معلوماتش را كه جنبه فلسفي‌اش بر جنبه طبي‌اش مي‌چربد، به رخم بكشد. اصولا ايرانيان تحصيل كرده، به خصوص اگر چند اثر فلسفي اروپايي نيز خوانده باشند و با ادبيات كشورشان هم آشنا باشند، خود را به مراتب بالاتر از هر روشنفكر اروپايي تصور مي‌كنند.

البته نمي‌توان انكار كرد كه ايرانيان ذاتاً دقيق و شكاك هستند و مطالعه آثار شعراي بزرگشان كه در مورد جهان هستي و انسانها به تعمق پرداخته‌اند، زمينه مناسبي جهت بحث پيرامون مسائل فلسفي در اختيارشان گذاشته است.‌

هوگو، گروته، جغرافي‌دان و قوم‌شناس آلماني (1907)

چهارشنبه 1 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 210]