تبليغ ديني در فضاي مجازي؛ آسيب‌ها و ظرفيت‌ها/ 26تغيير نگرش غرب به اسلام با تبليغ دين در فضاي مجازي محقق مي‌شود

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: تبليغ ديني در فضاي مجازي؛ آسيب‌ها و ظرفيت‌ها/ 26تغيير نگرش غرب به اسلام با تبليغ دين در فضاي مجازي محقق مي‌شود
گروه وبلاگ و IT: فضاي مجازي زمينه انتشار گسترده پيام‌هاي ديني را براي مخاطبان جهاني فراهم كرده‌است به گونه‌اي كه تغيير نگرش غرب به اسلام با تبليغ صحيح و اصولي دين در اينترنت محقق مي‌شود چراكه فضاي مجازي در امتداد دنياي واقعي و گاه فراتر از آن در حركت است.
تبليغ شاخه‌اي از ارتباطات است كه مي‌توان آن را در رساندن پيام به كمك هر وسيله ممكن خلاصه كرد اما بروز آن در دين اسلام با هويت اين مكتب ارتباط پيدا مي‌كند به نحوي كه روح كلي دين است كه آموزش و امر ‌به معروف و نهي ‌از منكر و حتي جهاد جلوه‌هاي مختلف آن به شمار مي‌رود.

پيچيدگي تبليغ در جهان حاضر را از ابعاد مختلف مي‌توان بررسي كرد؛ يكي از اصلي‌ترين محورهاي اين پيچيدگي تحول شگرف وسائل ارتباطي در قرن جديد است و به دليل اتكاي كامل تبليغ بر وسائل ارتباطي هرچه اين ابزارها كمال بيش‌تري يافته‌اند، تبليغ نيز امكانات و افق‌هاي جديدي پيش روي خود داشته است.

بهترين دستاوردهاي وسايل جديد ارتباطي براي تبليغ، سرعت و مداومت انتشار پيام تبليغي و فراگير بودن آن براي مخاطبان در سطح جهان و فراهم آمدن شكل‌ها و قالب‌هاي كاملاً متنوع براي بيان و القاي يك مطلب واحد است.

مطالعه راه‌هاي نفوذ در افكار عمومي و ارزيابي ميزان و نحوه تأثير هريك از ابزارهاي نفوذ به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم به تبليغ مربوط مي‌شود و اصولاً به‌عنوان يك ركن اصلي در تغيير افكار عمومي در كنار عواملي ديگر مانند فرهنگ خانواده، رهبري حوادث مهم، شايعه و غيره درج شده است كه اغلب هرجا سخن از نفوذ در افكار عمومي مي‌شود نام تبليغ تداعي مي‌شود و برعكس.

گسترش اينترنت در جامعه اسلامي

يكي از حقايقي كه مانع گسترش اينترنت به‌عنوان يكي از موثرترين ابزارهاي تبليغ دين در كشورهاي اسلامي شده، تفوق مطالب اينترنتي انگليسي زبان است.

هرچند كه موضوعات عربي زبان رو به ازدياد است و نرم‌افزارهاي موجود عربي براي استفاده از شبكه ارتقا يافته‌اند، كاربراني كه انگليسي صحبت نمي‌كنند در توانايي براي دستيابي به منابع اينترنتي عقب مي‌مانند.

با اين وجود تعداد پايگاه‌هاي اينترنتي سازمان‌هاي اسلامي محلي كه از زبان محلي براي ارائه منابع به غيرانگليسي زبان‌ها استفاده مي‌كنند، رو به افزايش است.

همچنين در كشورهاي اسلامي خصوصاً كشور ما در مورد مخاطب، خواست، سليقه، گرايش و نياز او كمتر به‌طور جدي مطالعه مي‎شود، اما «در دنياي امروز مطالعه در مورد مخاطبان، بخش قابل توجهي از بودجه‎هاي جاري رسانه‎ها را جذب مي‎كند و مؤسسات با سابقه با ديد علمي و جدي به اين مقوله مي‌پردازند.»(قاضي‌زاده، 1387)

از نقطه‌نظر تاريخي نيز، پيامبر اسلام روش‌هاي مختلفي را براي آشنا كردن مردم و جوامع با دين اسلام به‌كار برده است؛ در عصر حاضر نيز از فناوري، راديو، نوارهاي صوتي و تلويزيون به‌طور گسترده براي انتشار قرآن، حديث و تعاليم اسلامي در سراسر دنيا استفاده مي‌شود.

بنابراين با توجه به اينكه اينترنت به‌عنوان پديده‌اي مقرون‌به صرفه و سريع‌ترين روش ارائه دانش، اطلاعات و اخبار در دنيا ظهور كرده است، مي‌تواند به‌عنوان ابزار مناسبي براي نشر عقايد و مذهب اسلامي به‌كار رود.

علاوه بر آن مسلمانان در اين فضا به‌سادگي مي‌توانند به غير مسلمانان روش زندگي را بياموزند و تلقي صحيح از اسلام را در ديدگان غرب عوض كنند، البته بايد افزود كه اين مزيت در صورت بي‌توجهي مي‌تواند تهديدي براي بعد تربيتي و اخلاقي جامعه اطلاعاتي نيز محسوب ‌شود.

تبليغ دين در اينترنت

بايد در نظر داشت كه نمي‌توان براي فضاي مجازي متولي خاصي را معرفي كرد و يا فعاليت‌ها را كنترل كرد اما مي‌توان هنجارهايي را براي كاربران در استفاده از آن قرار داد؛ امروزه به موازات شيوه‌هاي مرسوم تبليغ ديني، فضاي مجازي در اين مهم رقابت گسترده‌اي را با اين شيوه‌ها آغاز كرده ‌است لذا بايد به تبليغات و فعاليت ديني كه نتيجه آن پرورش ديني است، در فضاي حقيقي توجه بيشتري داشت.

«در محيط سايبر توصيه مي‌شود مسئولان ديني تربيت خودمدارانه را ترويج دهند كه اصطلاح لاتين آن قدرت نه گفتن است»(اشپيگلمن شاي‌لي) بنابراين در محيط سايبر راهنمايي و ارشاد مهم است نه تعيين تكليف، و الزام، «اصولا آن جايي كه حق انتخاب افزايش پيدا مي‌كند فقط راهنمايي مهم است اما وقتي حق انتخاب محدود است، الزام معني‌دار مي‌شود.»(آشنا، 1385)

در حال حاضر فعاليت هزاران وب‌سايت ديني و مذهبي كه اطلاعات مرتبط با مذاهب را در دسترس عموم مردم دنيا قرار مي‌دهند، شبكه‌اي از وبلاگ‌ها، فروم‌ها يا تالارهاي گفت‌و‌گو كه در آن‌ها به سوالات مردم پاسخ داده مي‌شود باعث شده است مردم به منابع و كتب مقدس ديني دسترسي راحت‌تري داشته باشند و كنترل اين فضاها كه محتواي وسيع ديني توليد مي‌كنند تنها از راه همان تربيت خودمدارانه حاصل مي‌شود.

«از سوي ديگر در رويكرد تعاملي كه در اين فضا مورد اهميت است، نه تنها بايد به كميت مخاطبان پيام‌هاي توليدي توجه شود بلكه بايد به تعداد نظرات و چگونگي آنها از سوي مخاطب توجه شود.»(آشنا، 1384) پس در رويكرد تعاملي از شيوه‌هاي سنتي تبليغ ديني كه به‌صورت متكلم وحده و بدون نيازسنجي مخاطب و براساس خواسته‌ها و سليقه‌هاي مبلغ بود گذر كرده و با توجه ‌به بازخوردهاي كاربران در مورد پيام‌ها به بازسازي پيام ديني مي‌پردازيم. اگر دين اسلام كه دين حق است به شايستگي تبليغ نشود، افكار و عقايد باطل بر فكر و قلب انسان‌ها چيره مي‌شود از اين‌رو مكتب اسلام مانند ديگر مكاتب براي جذب افراد جديد نياز به تبليغ و بيان زيبايي‌هاي خود دارد.

شكي نيست كه امروزه براي تأثيرگذاري تبليغات دين اسلام، بايد از ادبيات و رسانه روز كه اينترنت است، استفاده كرد. انتقال پيام ديني در اينترنت با در نظر گرفتن ماهيت جهاني مي‌تواند موجب تغيير نگرش غرب به اسلام و تبديل آن به گفتمان صلح‌جويانه شود. رسيدن به اين هدف در سايه انتشار سريع و صحيح اطلاعات ديني و تبليغ آن در فضاي مجازي محقق مي‌شود. همچنين توجه به مخاطب، ضعف‌ها و موانع امروزي در ارائه تبليغات ديني بسيار ضروري است و بايد قبل و در حين برنامه‎‌سازي و برنامه‎ريزي از طريق فرآيند پژوهش علمي از مشاركت و نظرات مخاطبان در بهتر شدن برنامه‎ها استفاده شود.

منابع:

- شاي لي، اشپيگلمن رابطه مذهب اسلام و گسترش اينترنت

- سيد عبدالرسول علم الهدي، تبليغات و فعاليت‌هاي ديني در اينترنت

- عاملي، سيدسعيدرضا، 1387، رويكرد دين به فضاي مجازي

- آشنا، حسام‌الدين، 1385، جامعه اطلاعاتي؛ چالشي نو براي اسلام گرايان، نامه دين و ارتباطات، شماره سوم

- قاضي‌زاده، علي‌اكبر، ملاحظاتي در باب مخاطب و ويژگي‎هاي فردي و اجتماعي آن، نشريه پژوهش و سنجش، ش 26. ص 98

- كرمي، صابر، 1387، تبليغ؛ روح كلي اسلام

- سلطاني، ايرج، نقش پژوهش در مخاطب‌شناسي، نشريه پيام مديران، ش 9 و 10، ص 5
دوشنبه 29 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 92]