اقتصاد - پسته ايران قرباني بيماري هلندي

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: اقتصاد - پسته ايران قرباني بيماري هلندي

اقتصاد - پسته ايران قرباني بيماري هلندي

ايران، بزرگ‌ترين توليدكننده پسته جهان، امسال احتمالا به دليل يكي از بدترين برداشت‌هاي اين محصول در تاريخ جمهوري اسلامي، مقام خود را به ايالات متحده واگذار مي‌كند.پسته، اصلي‌ترين كالاي صادراتي ايران خارج از بخش نفت است كه سال گذشته بيش از يك ميليارد دلار براي ايران درآمد به ارمغان آورد. اين محصول در استان خشك كرمان كه ۱۴۰ هزار پسته‌كار دارد، باعث اشتغال‌زايي فراوان است. بر اساس گزارش‌ها، هواي بسيار سرد در زمان جوانه زدن درخت‌هاي پسته در ماه آوريل (فروردين) ضربه‌اي كاري به محصول سال ۲۰۰۸ وارد كرد. كشاورزان مي‌گويند اين محصول در مقايسه با ركورد سال پيش كه ۲۸۰ هزار تن ثبت شده است، ۷۵ درصد كاهش خواهد داشت. به گفته پسته‌كاران استان كرمان، كمبود محصول باعث بالا رفتن قيمت پسته شده است، اما اين افزايش قيمت جبران‌كننده اين كمبود نيست. محصول بد پسته امسال در پي كم آبي شديدي خواهد بود كه ايران را وادار به واردات ميليون‌ها تن گندم و رويارويي با مشكل كمبود برق در اين چهارمين توليدكننده بزرگ نفت خام جهان كرده است. بهروز آگاه، كه پدربزرگش پيشگام صادرات پسته خندان در دهه ۱۹۳۰ به شمار مي‌رود، در اين باره گفت: «ما هيچ وقت چنين افتي در ميزان محصول نداشته‌ايم. براي پسته‌كاران ايران، اين يك بحران است.» آگاه انتظار دارد درآمد صادرات پسته به ۳۵۰ تا ۴۰۰ ميليون دلار كاهش يابد و سرمازدگي امسال نيز بر محصول سال آينده ميلادي تاثير منفي بگذارد. گرچه اكنون قيمت پسته در بازارها پس از يك دوره ركود بالا رفته است، تورم دو رقمي سالانه ۲۷ درصد و افزايش هزينه‌ها از سود پسته‌كاران به شدت مي‌كاهد. در اين ميان، ثبات نسبي ريال ايران در برابر دلار آمريكا نيز باري را از دوش فروشندگان پسته در خارج از اين كشور برنداشته است. مهدي آگاه، عموي بهروز و يكي از اعضاي هيات مديره صنف پسته ايران، معتقد است: اقتصاد ايران مبتلا به بيماري هلندي است. در بيماري هلندي، ارزش يك ارز بر اثر صادرات فراوان نفت يا گاز بالا مي‌رود و به توان ديگر بخش‌ها براي رقابت در سطح بين‌المللي ضربه مي‌زند. مهدي آگاه با اشاره به يكي ديگر از اقلام صادراتي ايران گفت: «صنعت قالي‌بافي همين الان هم بازي را به بيماري هلندي باخته است.»

پسته، قرباني جذابيت نفت
به گفته سعيد ليلاز، تحليلگر اقتصادي در تهران، واردات ايران نسبت به صادرات غيرنفتي آن رشد سريع‌تري دارند و اين موضوع باعث مي‌شود كه كشور به قيمت نفت حساس‌تر شود. قيمت نفت كه در ماه ژوئيه ۱۴۷ دلار در هر بشكه بود، اخيرا در اثر بحران اقتصادي جهاني به زير ۹۰ دلار رسيده است. ايران براي تامين بودجه خود و پرداخت قيمت فزاينده كالاهاي وارداتي، به درآمد حاصل از نفت تكيه فراوان دارد. پيش‌بيني شده است كه واردات كالا به ايران در بين سال‌هاي ۲۰۰۵ و ۲۰۱۰ دو برابر شود و به ۸۳ ميليارد دلار برسد. ليلاز در گفت‌وگو با خبرگزاري «رويترز» گفت: «ما اكنون نسبت به ۱۰ سال قبل، سه برابر بيشتر به درآمد نفت متكي هستيم و اين تغيير بسيار بزرگي است.»
صندوق بين‌المللي پول در ماه اوت گذشته در گزارشي هشدار داد: در صورتي كه قيمت نفت تا ۷۵ دلار كاهش يابد، ممكن است مازاد حساب جاري ايران در ميان مدت به كسر بودجه سوق يابد. اما براي پسته‌كاران ايراني، مهم‌ترين مسئله در حال حاضر، كمبود محصول امسال در شرايطي است كه تقاضا براي آن از سوي مشتريان جديد در كشورهايي چون چين و روسيه افزايش يافته است. معمولا در فصل برداشت در ماه سپتامبر در باغ‌هاي بزرگ پسته از صدها كارگر عمدتا افغان استفاده مي‌كنند، اما در اين فصل انبارها نيمه خالي است و ماشين آلات بي‌استفاده مانده‌اند. علي عليزاده، مدير يك كارگاه تميز و خشك كردن پسته در كرمان، گفت: «مجبوريم عذر كارگرها را بخواهيم.» او انتظار دارد صادرات شركتش تا حدود ۷۰ درصد افت داشته باشد.
ايران در جنگ پسته با آمريكا
اما انگار مشكل پسته در ايران كه نرخ رسمي بيكاري در آن حدود ۱۰ درصد است، كافي نبوده، كه اكنون بعدي سياسي نيز به آن اضافه شده است. بر اساس گزارشي كه پيش از اين در رسانه‌هاي ايراني منتشر شد آمده بود: احتمال دارد امسال ايالات متحده براي اولين‌بار بيش از ايران پسته توليد كند. در اين گزارش به نقل از محمدحسين كريمي‌پور، مدير كميسيون كشاورزي اتاق بازرگاني ايران،‌ آمده بود: «آمريكايي‌ها دارند از تمام ابزارهاي تبليغاتي و قدرت مالي خود براي پيروزي در اين بازار استفاده مي‌كنند.» ايالات متحده در دهه گذشته توليد خود را دوبرابر كرد و در سال ۲۰۰۷ آن را به حدود ۱۹۰ هزار تن رساند كه بخش اعظم آن در ايالت كاليفرنيا به عمل مي‌آيد. به دليل اينكه معمولا يك سال خوب پسته با يك سال ضعيف همراه است، انتظار مي‌رود كه محصول پسته كاليفرنيا در سال جاري به حدود ۱۰۰ هزار تن افت كند، اما اين باز هم از پيش‌بيني‌هايي كه براي ايران مي‌شود، بيشتر است.
ريچارد ماتويان، مدير صنف پسته غرب آمريكا، گفت: «در صورتي كه مشكل آب و هوايي رخ ندهد،‌ انتظار داريم سال آينده محصول‌مان به حدود ۱۹۵ هزار تن برسد.» در گزارشي ديگر نيز اشاره شده بود كه ايالات متحده تلاش مي‌كند «با متزلزل ساختن تجارت و بازرگاني در ايران جايگاه خود در جنگ جهاني توليد و صادرات پسته را بهبود بخشد.»
«كم‌آبي، بزرگ‌ترين مشكل»
مهدي آگاه و ديگر پسته‌كاران استان كرمان تاثير توليد پسته كاليفرنيا را آن اندازه نمي‌دانند و مي‌گويند: كمبود آب، بزرگ‌ترين عامل نگراني براي آنهاست. محسن جلال‌پور، از اتاق بازرگاني كرمان، گفت: كمبود آب كه پس از سال‌ها كاهش در ميزان بارندگي مي‌آيد، مي‌تواند ميزان محصول را شديدا كاهش دهد.
صنف پسته‌كاران اميدوار است دولت ايران از طرح انتقال توليد اين محصول به ديگر نقاط كشور كه آب بيشتري دارند حمايت و پشتيباني كند. مهدي آگاه مي‌گويد: «اگر اين كار را بكنيم... ديگر ترسي از رقابت آمريكايي‌ها نخواهيم داشت.» پسته‌كاران آمريكايي ممكن است از آب و زمين استفاده موثرتري بكنند، اما پسته‌كاران ايراني مي‌گويند پسته هيچ جا نمي‌تواند با مزه و طعم پسته آنها رقابت كند. مهدي آگاه مي‌گويد انتظار دارد ايران سال آينده دوباره مقام اول جهان را كسب كند.
يکشنبه 28 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 210]