تهديدي به نام مكمل هاي غذايي غيراستاندارد

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: تهديدي به نام مكمل هاي غذايي غيراستاندارد
بازار در قبضه مكمل هاي غذايي تقلبي اي است كه همگي داعيه دار خواص معجزه آسا هستند. اين مكمل ها قد را به اندازه دلخواه بلند، ويژگي ها و خواسته هاي ظاهري فرد را تأمين و در مقابل بيماري هاي خاص همچون ديابت و هموفيلي فرد را ايمن مي سازند. در يك لحظه مشكل چاقي فرد را برطرف مي كنند، طاسي سر را از بين مي برند، فشار خون را كنترل مي كنند و كلسترول را به اندازه طبيعي آن بازمي گردانند، هزاران خاصيت خارق العاده ديگر دارند كه در هيچ كلينيك و درمانگاه ديگري يافت نمي شود.
فروشندگان اين قبيل محصولات غيرمجاز، با بي اهميت جلوه دادن ضرورت مجوز وزارت بهداشت، نه تنها سلامت جامعه را به خطر مي افكنند، بلكه در نظام بهداشت و سلامت كشور نيز اخلال به وجود مي آورند. اما چه كسي مسئول مقابله با اينگونه فرآورده ها است؟ كدام سازمان متولي برخورد با اين قانون شكني است؟
همانطور كه مي دانيم بي توجهي به تغذيه مي تواند عوارض جبران ناپذيري براي جامعه به بار آورد و ارتقاي سطح سواد تغذيه جامعه، امروزه به عنوان يكي از محوري ترين برنامه هاي سلامت موردتوجه همگان است.
شرايط جديد زندگي و تغيير عادت هاي غذايي مخاطرات جديدي به وجود آورده است. شيوع روزافزون چاقي، چربي و قند خون، بي شك ارتباط مستقيمي با الگوي مصرف موادغذايي دارد.
اصطلاح رژيم درماني يا درمان با رژيم (Diet-therapy) به معناي استفاده از رژيم غذايي نه فقط براي بيماران، بلكه براي افراد سالم نيز هست، به اين معني كه افراد سالم نيز بايد به نوبه خود از رژيم غذايي مناسب استفاده كنند تا به اين وسيله از ابتلا به سوءتغذيه مصون بمانند و از سلامت كامل برخوردار شوند.
مكمل هاي غذايي
يكي از موضوعاتي كه در حوزه سواد تغذيه اي بايد به آن اشاره كنيم، مكمل هاي غذايي است. مكمل يا supplement وقتي به كمك مي آيد كه مواد غذايي نتواند در تأمين نيازهاي يك فرد كامل عمل كند و كامل كننده نيازهاي سلولي انسان به ويتامين ها يا املاح هستند.
در حقيقت پزشكان مكمل هاي غذايي را با توجه به جنبه هاي مختلف فرد، شامل وضعيت سلامت، رشد، سن و عوامل ديگر تجويز مي كنند. به دليل اين كه مواد موجود در مكمل ها اغلب از ويتامين ها و املاح هستند كه در غذا معمولاً وجود دارند، به آنها مكمل غذايي گفته مي شود. مشاهدات علمي نشان داده است مكمل هاي رژيمي، اثرات بسيار سودمندي بر سلامت فرد دارد.
در واقع مصرف مكمل هاي غذايي، تضميني براي تأمين كامل مواد مغذي موردنياز بدن است. به عنوان مثال كودكي كه 6ماه با شير مادر تغذيه شده و از ذخاير آهن خود و مقدارآهن قابل جذب شير مادر استفاده كرده، بعد از 6ماهگي نياز به مكمل آهن دارد، چون سرعت رشد او زياد است و آهن موجود در غذا براي آن ميزان رشد كافي نيست.
براي زنان باردار هم قرص آهن از پايان 3ماهگي تا 3ماه پس از زايمان تجويز مي شود. چون نياز به آهن در دوران بارداري نيز افزايش مي يابد. همچنين در سطح جهان، پزشكان در كنار داروهاي ژنريك براي درمان برخي بيماري ها، از مكمل هاي غذايي براي كاهش ميزان مصرف داروهاي ژنريك مربوطه و عوارض ناشي از آن استفاده مي كنند.
قطعاً علت اصلي توليد مكمل ها، نياز انسان هاست و بخش عظيمي از مكمل هاي غذايي با هدف كمك به ارتقاي سلامت افراد تهيه مي شود و از اين نظر توليد اين محصولات خود ارزش بالايي دارد.
با توجه به افزايش اميد به زندگي، مكمل ها اگر درست مصرف شود، مي تواند تا حد زيادي به توانمندي بهتر افراد در سال هاي بعدي زندگي كمك كند. براي مثال در بسياري از كشورها مصرف مكمل كلسيم همراه با ويتامين دي، به صورت همگاني توصيه مي شود.
آمار نشان مي دهد حداقل 40درصد مردم جهان، روزانه از مكمل هاي غذايي و قرص ها و كپسول هاي حاوي ويتامين و موادمعدني استفاده مي كنند. البته نبايد فراموش كنيم كه تغذيه مناسب اصل است، ولي اگر به دلايلي تغذيه نتواند نيازهاي ما را تأمين كند، مصرف مكمل ها ضروري و حياتي است.
اما سوداگران در اين ميان بيكار ننشسته اند و از اين موضوع كمال استفاده و بهره را براي افزايش درآمدهاي غيرمشروع خود برده اند. ورود مكمل هاي غذايي قاچاق به كشور، به رغم تلاش هاي سازمان هاي مختلف، كماكان قربانيان خود را به مسلخ تندرستي مي كشاند.
اين موضوع ريشه در پايين بودن سواد تغذيه اي جامعه دارد. وجود سايت هاي بدون هويت و اصالت در اينترنت كه به ارائه مشاوره هاي پزشكي و تغذيه اي مي پردازد، يكي از ساده ترين نمونه هايي است كه امروزه در جامعه ما گسترش يافته است.
ادعاي وجود يك مكمل غذايي رژيمي خارق العاده و كمياب كه درمان قطعي، سريع و برگشت ناپذير همه مشكلات فيزيكي و روحي، رواني فرد و حتي ناهنجاري هاي شخصيتي با مصرف آن سهل الوصول است، بسياري از جوانان ما را فريفته خود ساخته است.
درحال حاضر بيش از 25شركت توليدكننده و 90شركت واردكننده مكمل هاي غذايي و رژيمي در كشور با مجوز وزارت بهداشت مشغول به فعاليت هستند كه محصولات آنها فقط در داروخانه ها توزيع و عرضه مي شود و تبليغات هيچ كدام از آنها در عرصه ماهواره ميسر نيست.
درج آگهي هايي ازقبيل:
- مركز مشاوره و پخش مكمل هاي غذايي
- بزرگ ترين فروشگاه اينترنتي ويتامين ها و مكمل هاي غذايي
- معرفي جديدترين مكمل هاي غذايي، ورزشي، بهترين مشاور شما در زيبايي و تناسب اندام عرضه همه ويتامين ها و مواد معدني و مكمل هاي غذايي و دارويي از كشورهاي اروپايي و آمريكايي
- حراج آنلاين مكمل هاي غذايي و رژيمي
براي هيچ كدام از شركت هاي معتبري كه با مجوز وزارت بهداشت به تهيه و واردات مكمل هاي غذايي اقدام مي كنند، در اينترنت و ماهواره مقدور نيست.
انواع مكمل هاي غذايي تقلبي
.1 مكمل هايي كه بدون هيچ گونه اصالت و هويتي و با نام ها و عناوين مجهول عرضه مي شود. اين فرآورده ها براساس عدم شناخت مصرف كنندگان به شركت هاي توليدكننده واقعي و معتبر، در داخل يا خارج از كشور با نام هاي جعلي تهيه و بسته بندي مي شود و از طريق سوداگراني كه در واقع فروشندگان روياي سلامت هستند، در مراكز غيرمجاز عرضه مي شود.
اين موضوع زماني خود را نشان مي دهد كه قرباني اين سوداگران پس از مشاهده عوارض آنها در جستجوي شركت توليدكننده، همه نام هاي روي برچسب يا پاكت را جستجو مي كند، ولي به هيچ نشاني يا آدرس صحيحي دست نمي يابد. اينجاست كه مصرف كننده پي مي برد چنين شركتي با اين عنوان وجود خارجي ندارد.
.2 مكمل هايي كه دقيقا از روي نمونه اصلي و اورژينال بسته بندي شده اند. معمولا اين گونه محصولات به جاي مواد اصلي، محتوي شير خشك، آرد گندم و برنج، آرد ماكاروني و... هستند. اين گونه فرآورده ها كه با جعل عناوين معروف و معتبر توزيع مي شوند، معمولا از سوي توليدكنندگان داخلي تهيه شده و در مراكز غيرمجاز يا از طريق درج آگهي در روزنامه ها به فروش مي رسند.
.3 مكمل هايي كه تاريخ گذشته هستند و قاچاقچيان با تغيير بسته بندي آنها، تاريخ جعلي و غيرواقعي را روي آنها چاپ يا حك مي كنند و از طريق تبليغات ماهواره اي يا در سايت هاي اينترنتي به فروش آنها اقدام مي كنند.
.4 مكمل هايي كه از سوي قاچاقچيان از راه غيرمجاز وارد كشور مي شوند و ملاحظات حمل و نقل بويژه در ارتباط با ميزان رطوبت، گرماي محيط، تابش نور آفتاب درباره آنها رعايت نمي شود و امكان فاسد شدن آنها بسيار منطقي به نظر مي رسد.
.5 مكمل هايي كه از سوي مدعيان داراي خواص معجزه آسا و خارق العاده هستند. هرچند خواص اين فرآورده ها داراي هيچ گونه سند علمي نيست، ولي به دليل تبليغات قوي و شديد فروشندگان آنها، با ايجاد فضاي تلقيني و ترغيبي شديد، داراي فروش زيادي در جامعه است.
گفتني است؛ هرچند به صورت كلي اصل بر آن است كه افراد بنا به ضرورت و موقعيتي كه از لحاظ سلامتي قرار دارند و براساس دانسته هاي علمي خود، خودشان نسبت به تهيه مكمل هاي غذايي اقدام كنند، ولي دست كم در حال حاضر با توجه به فقر سواد تغذيه اي كه در كشور شاهد آن هستيم به هيچ عنوان نمي توان بدون مشاوره با پزشك و متخصص مربوط، نسبت به تهيه و مصرف اين قبيل فرآورده ها اقدام كرد و توصيه پزشك، گام نخست در انتخاب مكمل صحيح است.
درست است راز سلامت و نشاط در تغذيه كامل نهفته است و تامين كافي ويتامين ها و ريزمغذي ها و مواد معدني، كليد تندرستي و شادابي بشر است، اما بايد به اين نكته توجه داشت اين تشخيص پزشك است كه تعيين مي كند بدن فرد به كدام مكمل غذايي و به چه مقدار و با چه درصدي نياز دارد. كدام مكمل با برنامه غذايي يا برنامه دارويي فرد تداخل دارد يا مصرف كدام مكمل ها همراه با هم ممكن است خطرآفرين باشد.
از سوي ديگر، نحوه تهيه و تامين اين مكمل هاست كه حتما بايد از طريق مجاري مجاز، تاييد شده و تحت نظارت صورت گيرد. متاسفانه چندي است شاهد بروز پديده قاچاق مكمل ها در كشور هستيم و اين موضوع سبب بي اعتمادي گسترده اي در ميان پزشكان و همچنين عموم مردم شده است. به منظور اطمينان از صحت و سلامت و اصالت مكمل هاي غذايي، اين فرآورده ها را بايد از داروخانه تهيه كرد.
دكتر حسيني- مديركل نظارت بر مواد غذايي آشاميدني، آرايشي و بهداشتي وزارت بهداشت- با بيان اين كه عرضه و فروش مكمل هاي غذايي در مراكزي غير از داروخانه ها تخلف و غيرقانوني به شمار مي رود، داروخانه ها را امن ترين محل براي عرضه اين قبيل محصولات مي دانند. ايشان علت محدوديت عرضه اين محصولات را در داروخانه، نظارت بهتر بر توزيع و فروش مكمل ها برشمرده و معتقدند: داروخانه ها داراي مسئولان فني(دكتر داروساز) هستند كه مي توانند نظارت بهتري طبق ضوابط بر شرايط نگهداري توليد، عرضه و واردات مكمل داشته باشند.
در واقع مكمل هاي غذايي داراي مجوز، از يك سو هنگام ورود از سوي متخصصان امر در وزارت بهداشت، تحت كنترل و نظارت قرار مي گيرد و كشور توليدكننده، تاريخ توليد و ميزان مواد موثر آنها نيز مشخص است و از سوي ديگر تحت برنامه نمونه برداري مستمر وزارت در حقيقت مكمل ياري يعني جبران كمبود يك ماده مغذي كه بدن به آن نياز دارد و غذاهاي موجود به هر دليلي نمي توانند آن را تامين كنند. از زمان هاي بسيار قديم اين روش در طب سنتي وجود داشته است و اينك به صورت مدرن و براساس اطلاعات و تحقيقات علمي صورت مي گيرد ولي شرط موفقيت آن در تامين سلامت جامعه در اين نكته است كه فرهنگ كاربري آن نيز به صورت صحيح و علمي در كشور پايه ريزي شود البته در اين ارتباط شاهد تلاش هاي بي وقفه وزارت بهداشت بوده ايم كه منجر به دستاوردهاي بزرگي در كشور شده است، ليكن راه رسيدن به توسعه سلامت در كشور همچنان طولاني است و اين موضوع مستلزم تلاش بيشتر، سرمايه گذاري هدفمند و سياستگذاري دقيق براي افزايش سطح آگاهي عموم جامعه از مولفه هاي موثر بر سلامت بخصوص در حوزه سواد تغذيه اي است.
سعيد اويس
يکشنبه 28 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 470]