گزارش خبري - تحليلي مهر/زلزله غافلگيرانه مي آيد

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش خبري - تحليلي مهر/زلزله غافلگيرانه مي آيد
ساري - خبرگزاري مهر: زلزله بارها و بارها در كشور ما تجربه شده اما باز هم غافلگيرانه مي آيد و در خاطره و زندگي انسانها بر اثراتي بسيار منفي و فاجعه بار ثبت مي كند.

به گزارش خبرنگار مهر، از ميان بلاياي طبيعي موجود در كشور، زلزله به عنوان يك عملكرد طبيعي سبب حيات كره خاكي شده و جزو قوانين كره زمين محسوب مي شود.

برخي نوعي ترس همراه با انتظار را در برابر آن تجربه مي كنند و افرادي هم نوعي آمادگي و توان مهار تخريب ها و كاهش تلفات ناشي از آن را پيشاپيش تدارك مي بينند.

با اين اوصاف زمين هر از چند گاهي مي لرزد تا ساز و كارهاي تنظيم طبيعي خود را سامان بخشد. هر چند اين لرزش ها طبيعي به نظر مي رسد ولي هر چه سازه هاي زندگي محكم تر و مسئولانه تر بنا شده باشد كمتر تحت تاثير اثرات آن قرار مي گيرد.

امروزه با گسترش و توسعه شهرنشيني و شهرسازي و افزايش جمعيت، خطر زمين لرزه بيشتر و نتايج فاجعه آميز آن افزون تر شده است.

زمين لرزه هاي بوئين زهرا در سال 1341، دشت بياض 1347، قير و كارزين 1350، بوشهر 1351، بندرعباس 1356، طبس1357، كرمان 1360، رودبار 1369، اردبيل 1375، بجنورد 1376، قائنات 1376، آوج 1381، بم 1382، غرب مازندران1383، زرند كرمان 1384، قشم 1384، لرستان 1385 و.....همگي ياد آور خاطرات تلخي هستند كه مردم ما بابت آنها تاوان زيادي پرداخته اند اما متاسفانه ما هنوز سرزمين خودمان را نشناخته ايم و اگر شناخته ايم واقعيتهاي ملموس آنرا درك نكرده ايم.

پهنه ايران زمين در بخش مياني كمربند كوهزايي و لرزه خيز آلپ - هيماليا كه يكي از لرزه خيزترين مناطق جهان محسوب مي شود، قرار دارد و زلزله عامل 10 درصد مرگ و ميرها در ايران است. با توجه به شرايط، همواره شاهد تغييرات زمين شناسي، تكتونيكي، جوي و زيست محيطي همراه با روند رو به رشد جمعيت در جهت توسعه پايدار هستيم. امروزه بلاياي طبيعي در كنار روند رو به رشد كشور بزرگتترين نگراني در زندگي مردم تلقي مي شود.

آيا ممكن نبود مانند ساير كشورهاي لرزه خيز و با تجربه همانند ژاپن با اين همه تجربه داخلي و هم مستمر در كشورمان براي اين بي دفايي و ناتواني در مقابل اين رويداد طبيعي فكري كرده بوديم؟.

بديهي است كه با شناخت پهنه هاي خطرپذير زلزله در ايران و بررسي كارشناسانه آن در زلزله هايي كه تاكنون به وقوع پيوسته بيشترين تلفات جاني و مالي، ناشي از فروريختن ساختمانها بوده و با شناخت ساختمانهاي موجود در ايران و يافتن نقاط ضعف و قوت آنها مي توان راهي براي مقاوم سازي آنها در جهت كاهش تلفات و خسارات ناشي از وقوع زلزله يافت.

به نظر مي رسد با عملياتي كردن اقداماتي چون بهسازي و نوسازي ساختمانهاي روستايي و شهرهاي كوچك، نوسازي و مقاوم سازي مدارس تخريبي و ... با حمايت دولت طي سالهاي اخير با تداوم و استمرار كارها و نظارت بيشتر در آينده شاهد حداقل خسارات و تلفات ناشي از وقوع زلزله در جاي جاي ايران اسلامي باشيم.

زلزله زماني مي آيد كه آن را فراموش كرده ايم

يك كارشناس مسائل زلزله در اين باره به خبرنگار مهر گفت: قرار گرفتن ايران در بخش مياني كمربند كوهزائي آلپ - هيماليا و موقعيت آن در يك پهنه فشاري شامل ورقه هاي عربستان در جنوب غربي و ورقه توران در شمال شرقي سبب شده اين سرزمين با فعاليت تكنوتيكي بالا، داراي پتانسيل لرزه خيزي زيادي باشد و هر ساله زمين لرزه هاي كوچك و بزرگي را در خود ببيند كه زمين لرزه هاي شديد آن خسارت هاي مالي و تلفات جاني فراواني را طي سالهاي اخير به همراه داشته است.

بهزاد پورمحمد افزود: اغلب مردم فكر مي كنند كه هرچه زمان پيش مي رود، زلزله هاي بيشتر و قوي تري روي مي دهد. اين عقيده گرچه از نظر فيزيكي و توجيه وقوع زلزله ها ممكن است منطق درستي نداشته باشد اما در برخي موارد مي تواند مهم باشد.

وي با اشاره به اينكه ظهور شهرها و شهرك ها و آبادي هاي جديد در مناطق مختلف باعث مي شود تا زلزله هايي كه چندي پيش در بيابان و در منطقه عاري از سكنه روي مي دادند اين بار پس از دوره بازگشت خود در منطقه اي روي دهند كه تاسيسات مختلفي در آن درست شده و جمع زيادي در آن زندگي مي كنند.

به گفته پورمحمد، گسترش جمعيت و تاسيسات شهري كه خود عامل ديگر افزايش خسارات و تلفات است و هرچه شهرها مدرن تر شوند، خسارات بيشتري از نظر ارزش ايجاد مي شود.

اين كارشناس مديريت بحران يادآور شد: پيشرفت دانش بشر در زمينه لرزه شناسي قادر است لرزه هاي زيادي در اقصي نقاط جهان توسط دستگاه هاي حساس لرزه نگاري را ثبت نمايد در حاليكه در قديم خيلي از زلزله ها ثبت نمي شد و به همين دليل ممكن است به نظر برسد تعداد يا شدت زلزله ها هم اكنون افزايش يافته اند.

600 شهر كشور روي كمريند زلزله قرار دارد

اخبار و اطلاعات وقوع زلزله ها كه در گذشته توسط مورخان و تاريخ نويسان و گاهي توسط افراد بومي مناطق زلزله زده و آن هم در مورد زلزله هاي بزرگ صورت مي گرفت امروزه توسط رسانه هاي ارتباط جمعي صدا و سيما، خبرگزاريها و اصحاب جرايد به طور مرتب با هدف اطلاع رساني و فرهنگ سازي در سطح وسيعي صورت گيرد و مورد توجه بيشتر عموم مردم است.

با همه اين اوصاف ايران يكي از مستعدترين كشورهاي لرزه خيز جهان است كه در 30 سال گذشته بر اساس آمار و اطلاعات موجود، بيش از 10 درصد تلفات جاني در آن ناشي از زلزله بوده و حدود 70 درصد از مساحت كشور يا بر روي گسل يا در حوالي آن قرار دارد و بيش از 600 شهر كشور روي كمربند زلزله قرار گرفته است.

بر اين اساس كمتر از سه درصد از شهرهاي كشور در رديف مناطق كم خطر از نظر زلزله محسوب شده و 24 شهر بزرگ كشور از جمله تهران در مناطق پرخطر قرار دارند.

به طور متوسط هر هفته دو زلزله با بزرگي كمتر از چهار ريشتر، ماهانه يك زلزله با بزرگي چهار و هر سال سه زلزله به بزرگي پنج و هر ده سال يك زلزله به بزرگي هفت ريشتر و بيشتر در ايران رخ مي دهد كه اين فاصله زماني بين يك زلزله مخرب تا زلزله بعدي ديگر كمتر نيز ديده شده است.

از بين حدود 160 زلزله مخرب رخ داده طي سالهاي اخير در جهان بيش از 20 درصد آن مربوط به ايران است و در 100 سال گذشته از بين بيش از 150 هزار كشته شده ناشي از بلاياي طبيعي در ايران حدود 80 درصد جان خود را در اثر زلزله از دست داده اند.

70 درصد مساحت مازندران روي گسل يا در حاشيه آن قرار دارد

قرارگرفتن استان مازندران در قطعه اي از نوار شمالي كمربند كوه زايي و زلزله خيز آلپ - هيماليا و بخش شرقي ايالت لرزه خيز البرز - آذربايجان كه نواحي شمال و شمال غرب ايران را در بر مي گيرد و آن را در موقعيتي قرار داده كه از شمال به فرونشست درياي خزر و از سمت جنوب به فلات ايران مركزي منتهي مي شود موقعيت مازندران را سخت تر كرده است.

در نتيجه فرايند كوه زايي البرز در بخش شمالي خود و بخش جنوبي استان شاهد روراندگي پرشيبي به طرف شمال در مازندران هستيم كه گسلهاي فراواني را به خود ديده است. از طرفي فعاليت هاي تكتونيكي - زمين شناسي و فرونشستگي كف خزر باعث شكل گيري كوه هاي به شدت جوان و خرد شده البرز در جنوب استان و رسوبات آبرفتي جوان در شمال آن و در حاشيه جنوبي خزر شده است.

اين فعاليت هاي تكتونيكي و زمين شناسي باعث شد تا مازندران گسلهاي فراواني را به خود ببيند و بيش از 70 درصد از مساحت استان و بسياري از مناطق جمعيتي شهري و روستايي آن بر روي گسل يا در حاشيه گسل ها قرار گيرد.

وجود گسل هاي جنبا در محدوده استان كه اغلب راندگي و امتداد لغزش از نوع گسل است و آهنگ كرنشي پيئين (از پايه) دارد و تغيير شكل بلوك جنوبي درياي خزر كه همانند پوسته اقيانوسي عمل مي كند، لرزه خيزي استان را تقويت كرده است.

مازندران همواره در طول تاريخ خود دچار تغييرات زمين شناسي و تكتونيكي فراواني شده و با وجود دو گسل اصلي و فعال لرزه خيز البرز و خزر و چندين گسل فرعي و فعال و ساير شكستگي هاي كوچك و بزرگي كه پنهان و نهفته اند هر از چند گاهي شاهد بروز زلزله هاي كم و بيش بزرگي در استان بوده ايم و اثرات مخرب آنها همواره مشكلات فراواني براي كشاورزان و دامداران زحمتكش، روستاييان و شهرنيشينان مازندراني به همرا داشته است.

تاريخچه زمين لرزه هاي استان نشان مي دهد كه اغلب عمق كانوني زمين لرزه ها كمتر از 35 كيلومتر(يعني زلزله هائي كم عمق) بوده و حوادثي با منشا زلزله همچون زمين لغزش، ريزش كوه و سنگ، روانگرايي نيز به همراه آن در گذشته در استان رخ داده است.

آمار و اطلاعات نشان مي دهد كه در 100 سال گذشته بيش از 190 زمين لرزه بزرگتر از 4 ريشتر در مازندران به وقوع پيوسته كه برخي از زلزله هاي تاريخي و مهيب در تاريخ گذشته استان باعث بروز خسارت و تلفات فراوان شده است و موجب بروز مشكلاتي براي ساكنين استان شده است.

زمين لرزه هاي فريم ساري به بزرگي 6/7 ريشتر، پلرود - تنكابن به بزرگي 2/7 ريشتر، رودبارات طالقان به بزرگي 7/6، طالقان - تنكابن به بزرگي 9/5 ، آمل به بزرگي 6/5، هراز به بزرگي 7/6 ، تالاررود به بزرگي8/5 ، كوسوت مازندران به بزرگي3/6 ، سنگچال بند پي بابل به بزرگي 8/6 بابلكنار به بزرگي2/5 ، گدوك سوادكوه به بزرگي5/9 فيروزآباد كجور به بزرگي 6/5 از سهمگين ترين زمين لرزه هاي رخ داده طي 100 سال اخير در مازندران بوده است.

البته معلوم نيست زلزله بعدي كي خواهد آمد؟ يك ضرب المثل ژاپني مي گويد: "زلرله زماني مي آيد كه تو آن را فراموش كرده اي".

به گفته كارشناسان، پيشگيري يك ضرورت اجتناب ناپذير و كار مشترك دولت و مردم است و نياز به ايجاد يك فرهنگ غني يا تقويت آن و يا يك باور قلبي در بين جامعه احساس مي شود. از طرفي تدبير انسان بهترين شبكه ي هوشمند است بنابر اين بايد از آن براي كاهش خطرات ناشي از زلزله استفاده كرد.از طرفي در زلزله برخي نوعي ترس همراه با انتظار را تجربه مي كنند و برخي نيز نوعي آمادگي و توان مهار تخريب ها را تدارك مي بينند كه عملكرد افراد دسته دوم قابل تحسين است.

همچنين استانداردسازي شروع يك حركت است كه اگر با اقدام قاطع و سنجيده انجام شود به مرور زمان تبديل به يك جريان همه گير مي شود. مهمترين بخش مهار زلزله به شيوه عمراني و ساخت و سازها باز مي گردد، مانورهاي آمادگي حركت موثر تدافعي و شخصي است اما بهترين آموزش، ايجاد ذهنيت ايمن سازي در تك تك افراد جامعه است و بنابراين بايد به امر آموزش مهارتهاي ساخت و ساز درست و اصولي براي معماران، بناها، كارگران ساختماني توجه ويژه صورت گيرد.

به هر روي رعايت حداقل استاندارد ايمني در ساخت و ساز در كنار آموزش و پذيرش زلزله به عنوان امري طبيعي سبب به حداقل رسيدن خسارت و تلفات در زمان زلزله مي شود و اگر كمتر از 20 درصد هزينه هاي اجرايي ساختمان سازي در جهت مقاوم سازي خرج شود كمتر شاهد عواقب زلزله خيزي در كشور و جهان خواهيم شد.
شنبه 27 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1256]