زعفران در اسطوره پارسي

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: زعفران در اسطوره پارسي
علاقه و دلبستگي ايرانيان به گل و گياه و به طور كلي رستني ها، و از آن جمله زعفران، پيشينه اي فراتر از تاريخ مدون و مكتوب دارد. لطافت و صفا و زيبايي گل و گياه اثري ژرف و گسترده در انديشه و فرهنگ و هنر و ادب ايراني داشته است.
بازتاب اين علاقه و تاثير را مي توان به گونه اي بارز و آشكار در سنگ نگاره هاي تخت جمشيد و همچنين نقاشي هاي گل گياه در آثار شوش و تيسفون و بيستون ملاحظه كرد، و در تصويرها و ترسيم هاي روي گچ و چوب و چرم و سفال، آيينه و آبگونه و گوهرها و ظروف زرين و سيمين و مسين و گونه هاي مختلف فرش و بافتني ها، و همچنين نقشهاي گل و گياه بر روي كاغذ و پشت و روي جلد و متن و حواشي كتابها و رساله ها و فرمانها و اسناد و قباله ها تا زمان حاضر پيگيري نمود.
اما گل و گياه جلوه اي بسيار بديع تر و زيباتر در ادبيات ايراني پيدا كرده، بخصوص زعفران در آثار نظم و نثر فارسي به گونه اي شيواتر متجلي شده است. به نظر مي رسد زعفران به لحاظ زيبايي ها و ويژگي ها و خواص و شگفتي هايش مورد علاقه و توجه ايرانيان بوده است.
به همين لحاظ نه تنها در كشاورزي و بازرگاني و تغذيه ايرانيان، بلكه در انديشه و فرهنگ ايراني و به ويژه در شعر و ادب پارسي جايگاهي والا پيدا كرده است.
اسطوره پارسي، حكيم ابوالقاسم فردوسي در كتاب بزرگش شاهنامه چنين آورده است:
تنش پر نگار از كران تا كران
چو داغ گل سرخ بر زعفران

وز سيمين و زرين شتروار سي
طبق ها و از جامه پارسي
همه صد سبد مشك و صد زعفران
همي رفت گلشهر با خواهران
مولانا جلال الدين محمد بلخي، شاعر و عارف بزرگ ايران زمين نيز در اشعار خويش اشارتهاي بسيار به زعفران دارد كه يكي از آنها چنين است:
عشق چو ابر گران ريخت بر اين و بر آن
شد طرفي زعفران ، شد طرفي لاله زار
از سوي ديگر، در قديم از زعفران به عنوان رنگي طبيعي و پايدار استفاده مي شده و در هنرهاي اصيل ايراني همچون تذهيب، تحرير، تزيين نسخ خطي، ترسيع، تشعير و قالي بافي كاربرد فراواني داشته است.
در كتابهاي خطي و در خوشنويسي هاي مختلف استادان بزرگ از زعفران به عنوان يك مركب ارزشمند و بادوام استفاده مي كردند، علاوه بر اين، در نوشتن ادعيه مورد اعتقاد مردم بر پارچه و پوستهاي مختلف به كار مي رفته است. در عصر حاضر نيز از زعفران در نقاشي و مجسمه سازي و ... استفاده مي شود.
همچنين از ميان هنرهاي بسياري كه نزد ايرانيان يافت مي شود، در حال حاضر حداقل به دو هنر بسيار قديمي مي توان اشاره كرد كه در آنها از زعفران استفاده شده است. اين دو عبارتنداز، تذهيب و فرشبافي .
در فرشهاي ابريشمين كه با رنگهاي طبيعي توسط استادان بزرگ ايران از قرنهاي مختلف بافته شده، به اقصي نقاط دنيا رفته و شهرت جهاني دارند، از زعفران به عنوان يك رنگ طبيعي و با ثبات استفاده گرديده، همين طور در كتابهاي خطي در خوشنويسي هاي مختلفي كه استادان اين هنر انجام داده اند، از زعفران به عنوان يك مركب يا جوهر ارزشمند و بادوام استفاده شده و برخي از سلاطين به دليل اعتقادي كه به يمن زعفران داشتند، دستور مي داده اند كه فرامين، احكام و ساير موارد مهم با زعفران نوشته شوند، همچنان كه اين باور در ذهن بسياري از مردم عادي نيز ريشه دوانيده است.
شنبه 27 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 181]