کاربرد صنایع دستی در معماری

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

تا حالا تامل کردی که چرا روی سر در دانشگاهت نوشته دانشگاه هنر و معماری !!؟؟ یا تا حالا با دوستای هنریت بحث کردی که معماری سرآمد همه هنر هاست یا شاید تلاش کردی که توجیه کنی معماری تنها تیر وتخته وکارگر افغانی و ... نیست معماری یعنی ...؟
معماری سنتی ایران ،تجلی نمادین جهانیابدی و ازلی است که این جهان را محلی گذرا و واسطهای برای رسیدن بهمرتبهای والاتر به منظور وصول به آرامش درونی میداند ؛ معماری ایران کهبه صورتهای گوناگون در بناهای مختلف متجلی گشته، جایگاه خاصی را داراستکه در آن ،عقاید و رسوم و آیینها در شرایط جغرافیایی و اقلیمی نمود بارزیدارد و حاصل دسترنج هنرمندانی است که برای اعتلای این هنر با تکیه برایمان خویش ،از جانِ خود مایه گذاشته و در این راه از هیچ کوششی دریغنورزیدهاند. همراه با اساتید معماری، استادان صنایع دستی نیز با همان تفکرفوق اما تجلی یافته در هنرِ خاص خویش، تکامل بخش و اثرگذار بر معماری سنتیایرانی بودهاند .
تزیین و آرایش ساختمان که جزء لاینفک معماری محسوبمیشود در آجرکاری، کاشی کاری، گچبری و آینه کاری در کنار قالی بافی، گلیمبافی، قلمکاری ، سفالگری، منّبت کاری، کنده کاری چوب، گره چینی و همچنینسایر دست آوردهای صنایع دستی نمود یافته و پیوندی یگانه ایجاد نموده کهفضای معماری ایران را آکنده از زیبایی معنوی میسازد و این خود زیباییظاهری را نیز به همراه دارد
معماری با سایر هنرهای ایرانی ،تارهایبه هم تنیدة یکپارچهای است که از یکدیگر تأثیر پذیرفتهاند ؛ به ویژهصنایع دستی که علاوه بر تزیینی بودن و جنبههای زیبایی شناسانه، نقشکاربردی در زندگی روزمره افراد جامعه دارد. صنایع دستی به دلیل عدم نیازبه سرمایهگذاری بسیار و وجود مواد اولیة محلی برای تولید و وجود زمینههایتوسعه در مناطق مختلف و ایجاد ارزش افزودة بالا، بخش عظیمی از نیرویانسانی و اقتصادی ایران را به خود مشغول کرده است و این امر در معماریسنتی نقش ِ بارزی دارد. صنایع دستی و معماری همواره مکمل یکدیگر بودهاند ودارای ویژگیهای مشترک میباشند .
بناهای ایرانی مانند مسجد، مناره،خانه، باغ، پل، قلعه، آب انبارها و... هر کدام به نوعِ خاصی از صنایعدستی نیاز دارد که برخی از انواع آن کاشی کاری، مشبّک کاری، نقاشیدیواری، منّبت کاری و غیره است. تنوع اقلیم آب و هوایی در ایران موجبگوناگونی بسیار در معماری و تزیین آن گردیده است و در نتیجه انواع و اقسامصنایع دستی در تزیین معماری، نقشِ عمدهای دارند .
صنایع دستی دررشتههای گوناگون همچون: قالیبافی ،گلیمبافی، سفالگری ،آبگینه سازیِمحصولاتِ فلزی ، سنگتراشی، چوب تراشی ، حصیربافی ، کاشی کاری تا رودوزیهاارتباط مستقیم با معماری دارد به طوری که ساخت شکل آنها بستگی به فضایمعماری سنتی ایرانی دارد و همین طور بعضی از اجزاء و فضاهای معماری، متناسببا کالاهای صنایع دستی ساخته میشود . معماری سنتی ایران در ایجاد صورتهایمختلف صنایع دستی نیز نقشِ عمدهای را به عهده داشته است ؛ به طور مثالبافنده، اندازه قالی را براساس وسعت اتاقها میبافد و سفالگر براساس جایگاهسفال در فضای ساختمان شکل و حجم مورد نظر را میسازد . هماهنگی صنایع دستیبا معماری نه تنها از نظر فرم و رنگ بلکه از نظر محتوایی نیز هم خوانی داردو هنرمند سعی نموده، ارتباط خویش با طبیعت و دیدگاه معنوی خویش نسبت بههستی را متجلی سازد .
صنایع دستی به علت تنوع و وسعت در رشتههایگوناگون، کاربردهای زیادی در تزیین معماری دارد که شامل چهار بخش میشود :تزیین نمای بیرونی ؛ تزیین فضاهای ورودی ؛ تزیین درونِ بنا ؛ تزیین فضایاتصالِ درون و بیرون بنا .
تزیینات بیرونی ساختمان باید به نحویباشد که در برابر تغییرات آب و هوا و نور خورشید مقاوم باشد و کیفیت خود را ازدست ندهد. این تزیینات بیشتر شامل کاشی کاری به صورت معرّق یا هفت رنگمیباشد که علاوه بر تزیین بنا با نقوش و رنگهای گوناگون، عایقی در برابربرف و باران و گرما و سرما است. کاشی کاری در معماری ایران در واقعشناسنامه بنا میباشد و تاریخ مشخص و سیرِ تحولی منظمی را دارا است.
با آغاز دوره اسلامی، کاشی کاری در اماکنِ مذهبی تجلی خاصی مییابد،محراب و گنبدِ مسجد شیخ لطف ـ الله و گنبدِ مزار شاه نعمت اللّه ولی درماهانِ کرمان، مسجد کبود تبریز و گنبد مسجد چهار باغ اصفهان، نمونه بارز اینهنر میباشد .
کاشی کاری، مهمترین ویژگی تزیین معماری سنتی ایراناست که ادامة همان آجرکاری است.
نکته حائز اهمیت در کاشی کاریایران رنگ لعاب است، رنگ کاشیهای ایرانی اکثراً فیروزهای و لاجوردیبوده و رنگهای سفید و سبز و طلایی نیز در درجه دوم میباشد و این رنگها دربین هنرهای سنتی ایران مشترک میباشند .
فضاهای ورودی بنا درمعماری ایرانی و خصوصاً بناهای مسکونی و مذهبی بخشِ مهمی را به خود اختصاصداده است که با پوششی به صورت سایهبان با طاق کمانی همراه بوده است .تزیین این قسمت از بنا عموماً کاشی کاری است، در ضمن نمونههای آینهکاریو مشبک کاری آجری نیز وجود دارد .
آینه کاری از هنرهای ظریفی استکه در نماسازی داخلی بناها، در بالای ازارهها ، زیردورها ، طاقها، رواقها ،شبستانها، سرسراها و موارد دیگر به کار میرود .
مقرنس کاری و گچ برینیز از تزیینات معماری محسوب میگردد. مقرنس کاری که تداوم آجر چینی استتوازنی را القا مینماید که گویی وظیفه انتقال سقف یا گنبد بر پایهها راداراست و همانند نسبت آسمان به زمین است
. تزیینات داخلی یک بنانسبت به نوع آن تفاوتهای گوناگونی دارد و این تفاوت در دورههایگوناگون، تنوع بیشتری به خود میگیرد ولی در همة آنها وجوه مشترکی نیزوجود دارد و از آن جمله ایجاد فضایی است که انسانهای استفاده کننده از آنبنا، آمالشان در آن تحقق مییابد و آرامش مییابند. در تزیین داخلی یک بنااز تنوع هنر صنایع دستی استفاده بیشتری میتوان نمود. قالی علاوه برزیرانداز بودن یکی از اجزای مهم در تزیین فضای داخلی بناهای ایرانیمیباشد. زیرا کف بنا را که انسانها بر آن مینشینند و میخوابند، میپوشاند وگاه نیز به عنوان تزیینی زیبا بر دیوار کوبیده میشود و گاهی نیز ازقالیهای دو طرفه به عنوان سطحی جدا کننده بین دو فضا استفاده میشود. نزدیکی طرح و نقشِ قالی با نقوشِ کاشی، نزدیکی و انسجامِ هنرهای ایرانی رابیان میدارد .
زیر اندازهای دیگری چون گلیم ،جاجیم و منسوجات سنتیو پردههای قلمکار با کاربردهای گوناگون و وسایل تزیین شده با خاتم و منّبتو معرق چوب، انواع رودوزیها و اشیای فلزی ، همه و همه ،آرایش دهنده محلزندگی ایرانی میباشند. صنایع دستی در معماری ایران تنها نقشِ مزّین کنندةفضا را ندارند بلکه هر کدام در جایگاه خود کاربردهای گوناگونی دارد .
تزیین بین فضای داخلی و خارجی شامل درها و پنجرههاست. «درِ» بناهاکه در گذشته از چوب ساخته میشد مأوایِ سرپنجه هنرمندانِ منّبت کار و فلز کاربود. «در»های کنده کاری شده و منبت کاری همراه با کلونهای بسیار زیبایفلزی ،جایگاه و اهمیت بنا را روشن میساخت. نقوشِ ایجاد شده بر روی درها همچون نقوشِ نمادین، در هنرها جلوهگاهِ تفکر و فرهنگِ ایرانی است. نقش «خورشید» که مهمترین نقشِ موجود بر روی درها میباشد، علامتی برای روشنی، برکت وسلامتی برای صاحبخانه است .
پنجره نیز که اشاعه دهنده نور و روشنیبه فضای داخلی میباشد اکثراً با چوب، گره چینی میشود .و گاه با شیشههایرنگین ،رنگین کمانی از نور را در فضای داخلی ایجاد مینماید

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 680]