هان! دلها با یاد خدا آرام می گیرد

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: از زماني كه انسان پا در اين كره ي خاكي نهاده است، همواره جست وجوي آرامش و خوشبختي و استقرار روحي و رواني بوده و نیل به آرمان برترينها را در حيات وي معني داده است، حصول اين آمال با علم و مال و عقل و جاه و قدرت ميسر نيست مگر با ياد خداوند سبحان. از ابي سعيد خدري(رضی الله عنه) روايت شده است كه پيامبر(صلي الله عليه و سلم) فرمود: «دسته اي كه براي ذكر خدا كنار هم مي نشينند، ملائكه ي خدا دور آنان حلقه زده و رحمت آنها را فرا مي گيرد و آرامش بر آنان نازل شده و خداوند نيز با آنچه نزد خود دارد، آنان را ياد مي كند».(1) انسان بايد با قلب و زبان و توأم با خضوع و خشوع در دل، همواره و در هر زمان و مكان و در هر شرايطي، چه در خوشي و چه در فلاكت، خدا را ياد كند؛ بدين سان ياد خدا نفس آدمي را تعالي مي بخشد و دل را سرشار از حب الله مي كند به گونه اي كه اين محبت در گفتار نيكو و كردار پسنديده تجلي مي يابد. ﴿الذينَ يَذكرونَ اللّهَ قياماً و قُعُوداً و علي جُنُوبهم و يتفكَّرونَ فِي خَلقِ السَّمواتِ و الأرضِ رَبَّنا ما خَلقتَ هذا باطلاً سُبحانَكَ فَقِنا عذابَ النّارِ﴾(2) «آنان كه خدا را (در همه ي احوال) ايستاده و نشسته و به پهلو آرميده ياد مي كنند و در آفرينش آسمان ها و زمين مي انديشند(كه:) پروردگارا، اينها را بيهوده نيافريده اي؛ منزهي تو! پس ما را از عذاب دوزخ در امان بدار». ﴿وَ اذكُروا اللّهَ كثيراً لعلَّكُم تُفلِحونَ﴾(3) «خدا را بسيار ياد كنيد، باشد كه شما رستگار گرديد». از ام المؤمنين عايشه(رضي الله عنها)روايت شده است كه: «پيامبر(صلی الله ﻋﻠﻴﻪوسلم) همواره و در همه ي حالت ها خداوند را ياد مي كرد».(4) 1. به روايت مسلم 2. آل عمران: 191 3. جمعه: 10 4. به روايت مسلم ياد پروردگار برترين عملي است كه نفس آدمي را شيفته ي انجام نيكي ها و عبادت ها مي كند شيريني ايمان راستين را بدو مي چشاند، بدين ترتيب انسان در راه رضايت الهي گام بر مي دارد و سرانجام در سايه ي رحمت الهي به بهشت برين و رضوان جاويد نايل مي آيد. ﴿ وَ لَذِكرُ اللّهِ أكْبَرُ﴾(1) «همانا ياد خدا بالاتر است». ﴿يُبشِّرهُم رَبُّهم بِرَحمةٍ مِنهُ وَ رِضوانٍ وَ جَنّاتٍ لَهُم فيها نَعيمٌ مُقيمٌ﴾(2) «پروردگارشان آنان را از جانب خود، به رحمت و خشنودي و باغ هايي (در بهشت) كه در آنها نعتهايي پايدار وجود دارند، مژده مي دهد». صحابي بزرگوار ابوهريرة(رضي الله عنه)نقل مي كند كه رسول الله(صلي الله عليه و سلم) فرمود: «دو كلمه هست كه گفتن آنها بر زبان آسان و در ترازوي پاداش، سنگين و محبوب پروردگار رحمان هستند، آن دو كلمه عبارتند از: سبحان الله و بحمده، سبحان الله العظيم».(3) مي توان ذكر را ضد فراموشي و نسيان تعريف كرد؛ به تعبيري ديگر، چنانچه بنده پروردگار خود را ياد نمود بدين معناست كه او را از ياد نبرده است و در واقع عصاره ي اين ذكر است كه بينش و منش فرد را سامان مي دهد و بدانها جهت مي بخشد و اگر موافق با دعاهاي قرآن و سنت باشد به دليل روحيه ي پيروي از كتاب و سنت، كاملتر و پسندیده تر است. بنابراين ذكر را به دو دسته تقسيم مي شود: 1) ياد خدا به وسيله ي انجام عبادات: هرگاه بنده، عبادت را خالصانه و مطابق فرموده ي قرآن و رهنمود پيامبر را انجام مي دهد، در اين صورت خداوند را در عالي ترين شكل ذكر نموده و مداومت بر آن وي را ذاكر مي گرداند، در مقابل اگر كسي از فرامين الهي پيروي نكند ذاكر نيست. 2) ياد خداوند هنگام ارتكاب گناه: به ياد آوردن خدا در هنگام انجام گناه با با قلب و زبان و همراه خشوع و پشيماني در دل باشد، چه، اين عمل موجب مي شود تا بنده حلال و حرام، پاك و ناپاك و فضايل و رذايل را از هم باز شناسد؛ ذكر ميان انسان و موج سيل آساي گناهان مانعي آهنين ايجاد مي كند و چنانچه بنده از گناه دوري گرفت، با اين هجرت، فرمانبر راستين پروردگار هستي مي شود. 1. عنكبوت: 45 2. توبه: 21 3. متفقٌ عليه زندگي بشر در مراحل اوليه از چند نياز ابتدايي چون خوراك و پوشش بيشتر نبود، ولي با پيشرفت دوران، توجه به اين نيازها و برتري دادن ماده بر فراماده، سراسر گستره ي زندگاني را دربرگرفت و به عقده و مشكل تبديل و با نگراني و پريشان حالي و نبود آرامش همراه شد، زيرا تلاش براي كسب فريبنده ها و متاع هاي گوناگون حيات را از حركت بازداشت. ﴿وَ اضرِبْ لَهُم مثلَ الحَیاةِ الدُّنیا کماءٍ أنزلناهُ مِنَ السَّماءِ فاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الأرضِ فأصْبَحَ هَشیْماً تَذرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللّهُ علی کُلِّ شیءٍ مُقتَدِراً﴾(1) «برای آنان مثال زندگی دنیا را بیان کن که همچون آبی است که از آسمان فرو می فرستیم. سپس گیاهان زمین از آن (سیراب گردند و به سبب آن رشد و نمو تنگاتنگ می کنند) و تو در تو شوند. سپس خشک و پرپر می شود و بادها آنها را پراکنده می سازند! و خداوند بر هر چیزی تواناست». جهان كنوني از بيماري هاي مختلف رواني و روحي همچو افسردگي، اختلال شخصيت، بي هويتي و... نالان است و با وجود پيشرفت همه جانبه ي فرهنگ و تمدن، مشاهده مي كنيم كه روان پزشكي و روان شناسي از درك و مداواي اين گونه بيماري ها ناتوان است؛ پرپيداست كه انسان از راه ويروس و باكتري به اين بيماري ها مبتلا نمي شود بلكه بر اثر آشفتگي و تيرگي هاي عصبي پديد مي آيند. دو نفر از متخصصان بيماري هاي رواني در اين زمينه چنین تصریح می کنند: دكتر بريل فرانسوی مي گويد: «به درستي، شخص متدين هيچ گاه به بيماري هاي روحي و رواني مبتلا نمي گردد». ديل كارنگي هم مي گويد: «روانشناسان پي برده اند كه ايمان قوي و پايبندي به آيين، عهده دار چيرگي بر مشكلات، نگراني ها و به هم خوردگي هاي عصبي است». بنابراين دو گفته، روشن مي شود كه اگر اين بلايا از راه ميكروب ها و باكتري ها به وجود مي آمدند، همه را فرا مي گرفت و ديگر لازم نبود ميان مؤمن و غير مؤمن فرق گذاشته شود. پريشاني ها و آشفتگي هاي رواني، حالاتي فيزيولوژيكي هستند كه منجر به ضعف جسم و ابتلا به بيماري هاي گوناگون مي شود؛ ناراحتي، بدبيني، نگراني و نابساماني انسان را در رويارويي با فشارها ناتوان مي آورد و وي را بسان غريقي كه غير از خدا نجات دهنده اي سراغ ندارد، در ميان گرداب بازي امواج مشكلات مي افكند. 1. کهف: 45 اگر اندكي در آفرينش خود درنگ كرده و همچو آفريده اي به ناتواني خويشتن لب بگشاييم، بدون ترديد درمي يابيم كه نيازمند كسي هستيم تا ما را از سختي ها و ناگواري هاي زندگي برهاند، پرتوهاي بيم و نويد و خوشبختي را در درونمان بتاباند، كاميابي و شادكامي را نويد دهد و به سر منزل آرامش و كمال رهنمون شود، چنين امري تنها از راه داشتن زباني ذاكر و قلبي شاكر كه به عشق ذات باري مي تپد، امكان پذير است. شاید این سئوال به ذهن برسد که چه کسانی دچار این گونه ناراحتی ها می شوند؟ برای پاسخ دادن به این پرسش ناگزیر باید حقیقت زیر را بیان کنیم: گاهی انسان فردی یا چیزی را بسیار دوست می دارد و به آن اهمیت می دهد و همواره در خلوت فکر خود را بدان مشغول می سازد، چنین حالتی ناشی از کمبود ایمان و نقص در اتصال به معبود است. مادی گرایان و شهوترانان نیز چنین وضعیتی دارند، چه، همیشه درگیر مسایل حیات بوده و خواهان کسب جاه و ثروت و شهرت و... هستند و تمام تلاش آنان در این سرا، فراهم کردن اسباب و وسایل گوناگون زندگی به روش های مختلف است و می پندارند که هدف، وسیله را توجیه می کند؛ از این رو همواره در اضطراب و نابهنجاری روانی به سر می برند. خداوند برای این گونه انسان ها و افرادی که از یاد وی غافلند، شیطانی می گمارد که مانند سایه همراه آن هاست و زشتی ها را برایشان زیبا جلوه می دهد و طوری آنان را تحت تأثیر می نهد که جزء لبیک گویی به نداهای شهوانی و شرایط زندگی، هدف و معنایی از حیات نمی بینند. ﴿إنَّ الَّذینَ عندَ ربِّکَ لا یَسْتکبرونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ یُسبِّحَونَهُ وَ له یَسْجُدُونَ ۩ ﴾(1) «بی گمان کسانی که مقربان پروردگار تو هستند، خویشتن را بزرگتر از آن نمی دانند که به پرستش خدا بپردازند، و بلکه به تسبیح و تقدیس او مشغولند و در برابر او کرنش و سجده می برند». ﴿وَ مَنْ یَعْشَ عَن ذِکرِ الرَّحمنِ نُقیضُ لَه شیطاناً فَهُو لَه قَرینٌ﴾(2) «هر کس از یاد خدا غافل و روگردان شود، اهریمنی را مأمور او می سازیم، و چنین اهریمنی همواره همدم وی می گردد(و گمراه و سرگشته اش می سازد)». و هنگامی که در رویارویی با مشکلات بغرنج به زانو درآمد، به ناچار با آرزوی مرگ و خودکشی خویشتن را به رهایی هدایت می کند. چه بسیار داستان خودکشی شخصیت های مشهور غربی را شنیدیده ایم، افرادی که می پنداشتند خوشی های زندگی، سعادت آنان را تضمین می کند... 1. اعراف: 205 2. زخرف: 36 باری...این گونه است پایان حیات آنانی که از خدا را فراموش کرده اند... راستی چه فرومایه اند!... ﴿وَ لا تَکونُوا کالذّینَ نَسوا اللّهَ فأنْساهُم أنفسَهُم أولئکَ هُم الفاسِقُونَ﴾(1) «و همسان کسانی نباشید که خدا را از یاد بردند، و خدا هم خودشان را از یاد برد! آنان بیرون (از حدود شرایع الهی) و خارج شوندگان (از دائره ی ایمان) هستند». اما انسان مؤمنی که در همه حال با یاد خدا می زید، اضطراب و نگرانی در قاموس حیات وی معنی ندارد چنین فردی نگران روزی نیست زیرا تنها خداوند را روزی رسان می داند... ﴿وَ فِی السَّماءِ رِزقُکُم وَ ما تُوعَدونَ﴾(2) «در آسمان، روزی شما است و نیز چیزهایی که بدان وعد و عید داده می شوید». نگران بیماری و بلا نیست، زیرا به کردار کردگار باور راستین دارد، لذا بسان آینه ای آرامش را بر دل و روان منعکس می کند و در نهایت به خیر و نیکی می رسد... ﴿إنَّما یُوفَّی الصابِرونَ أجرَهُم بِغیرِ حِسابٍ﴾(3) «قطعاً به شکیبایان اجر و پاداششان به تمام و کمال و بدون حساب داده می شود». مؤمن به حقیقت در می یابد که جزء خداوند نمی تواند آرام بخش قلوب باشد و روانهای رنجیده را سنجیده سازد، از همین رو به احساس آرامش و تکسین دست می یازد و درون را صفا و برون را جلا می دهد... ﴿الذّینَ آمَنُوا وَ تَطمئنَّ قلوبُهُم بِذکرِ اللّهِ ألا بِذکرِ اللّهِ تَطمئنَّ القُلوبُ﴾(4) «آن کسانی که ایمان می آورند و دلهایشان با یاد خدا آرام سکون و آرامش پیدا می کند. هان! دلها با یاد خدا آرام می گیرند». هرگاه پروردگار بدو نعمت بخشید، سپاسگذار است و هرگاه دچار سختی و مصیبت شد، صبر می کند که در هر دو صورت برای وی خیر و نیکی است، بدین ترتیب خوشی و نیکی سرتاسر حیاتش را فرا می گیرد، از دیدگاه چنین فردی، زندگی دریاست و یاد خدا بمانند کشتی است که به وسیله ی آن دریاپیمایی می کند تا به مغفرت و پاداش الهی دست یابد. 1. حشر: 19 3. زمر: 10 2. ذاریات: 22 4. رعد: 28 از ابی یحیی صهیب بن سنان(رضي الله عنه)روایت شده که رسول گرامی(صلي الله عليه و سلم) فرمود: «شگفتا از زندگانی مؤمن، تمام حیات وی یکسر خیر و برکت است اگر به رفاه و شادمانی نایل آید، شکرگذاری می کند، و اگر دچار شدت و سختی گردید، صبر پیشه می گیرد؛ بدبن ترتیب در هر دو صورت به خیر و نیکی می رسد».(1) ﴿وَ اذْکُرنَ مَا یُتلی فِی بُیُوتِکُنَّ مِنْ آیاتِ اللّهِ وَ الحِکمةِ إنَّ اللّهَ کانَ لَطیفاً خَبیْراً﴾(2) «و آیات خداوند و سخنان حکمت انگیز(پیامبر) را که در منازل شما خوانده می شود (بیاموزید و برای دیگران) یاد کنید. بی گمان خداوند دقیق و آگاه است». ابوهریرة(رضي الله عنه)نقل می کند که حضرت رسول(صلي الله عليه و سلم)فرمود: «گفتن سبحان الله و الحمدلله و لاإله إلاالله و الله أکبر در نزد من از طلوع خورشید محبوب تر است».(3) از ابوذر غفاری(رضي الله عنه)مروی است که پیامبر(صلي الله عليه و سلم)ارشاد فرمود: «آیا می خواهی تو را از محبوب ترین سخنها به نزد خداوند، باخبر سازم؟ پسندیده ترین گفتار در نزد خداوند، سبحان الله و بحمده است».(4) فرجام سخن: چاره ی نابسامانی ها و پریشان حالی های مختلف تنها استقرار یاد خدا در جان و دل و رهپویی مسیر اوست، ولی صرف جاری ساختن ذکر بر زبان بسنده نیست، چه بسا افرادی خدا را یاد می کنند واما غرق در دنیای آمال و شهوات هستند، از این رو مقوله ی ذکر امری فراتر از اینهاست؛ ذکر باید از ایمان محکم و ارتباط عمیق انسان با خدا سرچشمه گیرد در این صورت است که به دهان تراوت می بخشد و آرامش و سکنی را به ارمغان می آورد و انسان را منبع نیکی ها و اعمال صالح می گرداند و خشنودی خداوند را در هر دو سرا برای وی تضمین می کند. از جابربن عبدالله(رضي الله عنه) روایت است که رسول الله(صلي الله عليه و سلم) فرمود: برترین ذکر، لا إله إلا الله است.(5) 1. به روايت مسلم(یعنی: همانگونه که خورشید برای مردم سودمندترین چیزهاست و زندگی بدون آن امکان ندارد، و همگی بدان اهمیت می دهند، یاد خدا نیز برای کم اهمیت دارد). 2. احزاب: 35 3. به روايت مسلم 4. به روايت مسلم 5. به روایت ترمذی ای بی آدم... کجایند پدرانت و کجایند زنان و دارایی ها و حشمت و دولتشان... تو می دانی که عمرها سپری می شود و دنیا بسر می رسد و تو هر روز مرحله ای از کوچ را طی می کنی... و این درحالی است که نامه ی اعمالت به اندازه ی دانه خردلی فرونگزارده ... وای بر تو چه پاسخ می دهی؟!... آن روزی که اعضایت علیه تو گواهی می دهند و در تو مقابل علیمی قرار دارد که وسوسه ی قلبت آگاه است... بصیری که خیانت چشمانت را می داند... و سمیعی که لغزش های زبانت را می شنود... برخیز!... و برای تدبر و فهمی نو در برنامه ی حیات(قرآن) آماده شو و زنگار قلبت را برای تابیدن انوار الهی بزدای... و از یاد دادار روز داوری غافل مباش... ﴿فَاذکُرُونِی أذْکُرْکُم وَ اشْکروا لِی وَ لا تَکْفُرونَ﴾(1) «پس مرا یاد کنید تا من نیز شما را یاد کنم و از من سپاسگزاری کنید و از من ناسپاسی مکنید». بار خدایا!... یادت را در جـانـهـایـمان و لحـظـــه لحـظـه ی حـیاتمـان قرار ده... بار خدایا!... یادت را در رگ هایمان و تپش های قلوبمان قرار بده... بار خدایا!... یادت را غـذای روح و شـعار زبانمان قرار ده... بار خدایا!... یادت را پایــان زنـدگانیمان قرار ده... پايان ترجمه برابر با ساعت 5:17 بامداد شب جمعه 26/8/1385 تهران، نمازخانه ي دانشگاه مذاهب اسلامي 1. بقره: 152 *منبع: مجله ي «التربية الإسلامية» سال 29، شماره ي پنجم منبع: نویسنده: ضيا، حسن ياسين مترجم: محمّد عبدلي پایان مطلب

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 411]