دانش - پارك ملي تندوره در آتش سوخت

واضح آرشیو وب فارسی:شبکه خبر: دانش - پارك ملي تندوره در آتش سوخت
دانش - پارك ملي تندوره در آتش سوخت

امير فضعلي:بيش از يك هكتار از تفرجگاه چلمير، يكي از مناسب‌ترين زيستگاه‌هاي گونه‌هاي منحصر‌به‌فرد پارك ملي تندوره، طي سه مرحله پياپي با فاصله 15 الي 30 روز در آتش سوخت. اين رخداد درست زماني اتفاق افتاد كه آقاميري مديركل محيط‌‌زيست استان خراسان رضوي چندي قبل، از حضور بيش از پنج‌ هزار بازديدكننده در اين منطقه طي تابستان گذشته و گسترش امكانات رفاهي در تندوره خبر داده بود.
اين در حالي است كه تفرجگاه چلمير با وسعت كم خود در برگيرنده انواعي از گونه‌هاي جانوري شاخص منطقه مانند گربه پالاس، گربه وحشي، گربه جنگلي، پلنگ، گراز، سمور و برخي از انواع جوندگان، پرندگان و خزندگان است. تندوره تقريبا از دوران حكومت رضاخان و حتي پيش از آن به‌عنوان تفرجگاه و شكارگاه مورد توجه واقع شد و بعد از آن در دهه 40 با تبديل اين منطقه به پارك ملي، تفرجگاه چلمير نيز، درغالب پارك ملي مورد حفاظت قرار گرفت. اما طي چند سال گذشته با تضعيف قدرت گارد حفاظت محيط‌زيست، پارك ملي تندوره فرازونشيب‌هاي بسياري را متحمل گرديد.
سوء مديريت موجود در مدريت پارك ملي، كاهش بيش از يك‌سوم جمعيت سمداران طي 5-4 سال اخير و ايجاد تفرجگاه گسترده بدون در نظر گرفتن قوانين حاكم بر پارك‌هاي ملي و معيارهاي اهداف تشكيل پارك‌ها كه همانا آشنايي مردم با تنوع زيستي و حفاظت از تنوع زيستي است، ضربات مهيبي را بر بدنه اين پارك وارد نمود. درگيري‌هاي بي‌تدبير اداره كل حفاظت محيط‌‌زيست استان خراسان رضوي با مردم و شكارچيان بدون در نظر گرفتن عواقب ناگوار ناشي از آن از يك طرف و متاسفانه هماهنگي مديريت سازمان حفاظت محيط‌‌زيست و هيات دولت در خصوص رويكردهاي توسعه ناپايدار در مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محيط‌‌زيست از يك طرف و حركت به سمت توسعه نامتوازن اقتصادي از طرف ديگر، منجر به ايجاد نابساماني‌هاي شديدي در حوزه مديريت مناطق اين سازمان شده است. متاسفانه ضعف علمي مديران ارشد سازمان حفاظت محيط‌‌زيست با مقوله محيط‌‌زيست و عدم‌آگاهي آنها از تعاريف محيط‌‌زيست، حفاظت و توسعه پايدار موجب شده است بسياري از مناطق چهارگانه به‌ويژه پارك‌هاي ملي هدف ساخت و ساز‌هاي عمراني قرار گيرد. پارك ملي گلستان يعني عروس طبيعت ايران و پارك ملي درياچه اروميه مهم‌ترين زيستگاه پرندگان مهاجر، پارك ملي نايبند تنها پارك ملي دريايي ايران و اثرات سوء توسعه نفت و گاز در آن، پارك ملي كوير كمربند بهشت ايران و باز هم اثرات سوء عملكرد وزارت نفت و مانورهاي نظامي نيروهاي مسلح، پارك ملي كلاه قاضي و جاده‌كشي‌هاي متعدد در آن، پارك ملي خجير و سرخه حصار و اثرات سوء عملكرد وزارت جهاد كشاورزي و پادگان‌هاي نظامي و خطوط لوله نفت و گاز و ده‌ها مورد ديگر از اين باب قابل تاملند.
اين‌بار نيز ظاهرا طبق دستورات صادره از سازمان حفاظت محيط‌‌زيست و البته بي‌تدبيري اداره كل محيط‌‌زيست استان خراسان رضوي، پارك ملي تندوره نيز در غالب توسعه صنعت گردشگري از داخل سازمان حفاظت محيط‌‌زيست هدف قرار گرفت. واگذاري مستند بيش از 28 هكتار از اراضي اين پارك به مردم محلي كه البته هم‌اكنون اين وسعت اوليه به بيش از 50 هكتار افزايش يافته است، آنهم در ناحيه‌اي كه داراي بيشترين آمار متخلفان و متجاوزان به عرصه‌هاي طبيعي است در يك سو و نابودي تفرجگاه تقريبا يك صد ساله چلمير، يكي از زيبا‌ترين و مناسب‌ترين زيستگاه‌هاي وحوش منطقه به بهانه توسعه صنعت گردشگري بدون در نظر گرفتن اصول حاكم بر طراحي اين نوع پروژه‌ها و برنامه‌ريزي براي اجراي طرح‌هايي در جهت افزايش مشاركت آگاهانه مردم توسط مراجع با تجربه در اين حيطه، عواملي هستند كه آينده بهترين زيستگاه پلنگ ايراني را با خطرات جدي و غير قابل برگشتي مواجه نموده است.
مكان‌يابي نامناسب تفرجگاه توسعه‌يافته چلمير(به‌جاي منطقه حفاظت‌شده، پارك ملي) و عدم‌گزينش پيمانكاران مناسب در خصوص اجراي طرح‌هاي توريستي در منطقه موجب شده است كه مسير تفرجگاه در داخل پارك ملي به صورت غير اصولي تعريض شود و در حين تعريض نيز بسياري از ويژگي‌هاي منظرگاهي منطقه به همراه پوشش گياهي و زيستگاه برخي گونه‌ها نابود شود. با اين رويه ديري نخواهد پاييد تا در داخل پارك ملي تندوره نيز مانند ساير پارك‌هاي ملي، جاده‌هاي آسفالته براي تردد راحت‌تر بازديدكنندگان خودنمايي كند كه در اين صورت عملا فاتحه بهترين و زيبا‌ترين نقطه پارك ملي تندوره خوانده خواهد شد.
چه بسا اين جاده نيز مانند جاده‌هاي موجود در ساير پارك‌ها از جمله جاده پارك ملي گلستان، منطقه زيبا و بكر تندوره را به دو نيمه شمالي و جنوبي تقسيم نكند. از طرفي بخش قابل توجهي از بهترين و سرسبزترين نقطه اين تفرجگاه به همراه مراتع پيراموني آن تنها در عرض تقريبا دو ماه، طي سه مرحله با بازه زماني 15 تا 30 روز، با بي‌توجهي اداره كل محيط‌‌زيست استان خراسان رضوي در آتش سوخت. اين در حالي بود كه به‌رغم هشدارهاي قبلي در مورد سوء مديريت پارك ملي تندوره از سوي اداره كل حفاظت محيط‌‌زيست استان خراسان رضوي اين فاجعه عظيم روي داد. گزينش نامناسب شركت‌هاي محلي براي مديريت تفرجگاه و عدم‌آگاهي آنها در خصوص اهميت زيستگاه‌ها، گونه‌هاي موجود در آنها و رفتارهاي ناهنجار زيست‌محيطي موجب شده كه تفرجگاه چلمير به محلي براي دفن زباله‌هاي بازديد كنندگان تبديل شود. ساختمان‌سازي‌هاي گسترده در اين دره و لوله‌كشي آب زلال و بي‌نظير چشمه چلمير كه روزگاري تامين كننده آب مورد نياز گياهان و وحوش منطقه در بالادست و آب زمين‌هاي كشاورزي در روستاهاي پايين‌دست بوده است، امروز در نهايت شگفتي به سمت سرويس‌هاي بهداشتي تفرجگاه هدايت شده است. سر و صداي زياد ناشي از حضور و رفت و آمد بازديدكنندگان در اين منطقه و عدم‌توجه به تاثيرات آن بر ويژگي‌هاي رفتاري گونه‌هاي موجود در اين منطقه از پارك و دسترسي سهل‌الوصول به اين منطقه نسبت به گذشته موجب شده است برخي از نامحرمان طبيعت و زخم‌خورده‌هاي بي‌تدبيري اداره كل حفاظت محيط‌‌زيست استان خراسان رضوي فضا را مناسب ديده و با بي‌خردي خويش بر دامان طبيعت آتش‌افروزي كنند، بدون اينكه متوجه عواقب ناشي از آن باشند. متاسفانه نتيجه اينها چيزي نبود جز نابودي بخش زيادي از تفرجگاه چلمير، مراتع اطراف آن و مراتع حاشيه جاده تيوان.
چطور امكان دارد يك منطقه سرسبزي كه از ميان آن رودخانه نيز عبور مي‌كند به اين سادگي و در چنين حجمي دچار حريق شود؟ مطمئنا اين چيزي نيست جز يك اقدام عمدي كه در نتيجه عدم‌توجه به تامين امكانات حفاظتي مناسب و درخور براي گارد محيط‌‌زيست اين منطقه (در حال حاضر اين امكانات شامل يك دستگاه خودرو و تعداد بسيار محدودي موتور از رده خارج مي‌باشد) صورت پذيرفته است. به راستي چه كسي بايد جوابگوي اين همه بي‌تدبيري و اين همه نابساماني در عملكرد سازمان حفاظت محيط‌‌زيست در پارك ملي تندوره باشد؟
متاسفانه چيزي كه به‌وضوح امروز قابل رويت است آنكه سازمان محيط‌‌زيست يكي از بي‌برنامه‌ترين و ضعيف‌ترين بخش دولت بوده و هست و ديگر آنكه نحوه مديريت تمامي مناطق چهارگانه تحت مديريت اين سازمان و شرايط حاكم بر آنها، گواه مستندي بر اين مدعا به‌شمار مي‌رود. تندوره يكي از بهترين زيستگاه‌هاي پلنگ ايراني است، ‌گونه‌اي كه امروز در فهرست سرخ اتحاديه جهاني حفاظت در طبقه گونه‌هاي در خطر انقراض قرار گرفته است و شايد همين فردا سرنوشت شومي همچون سرنوشت يوزپلنگ ايراني را پيدا كند.
دوشنبه 22 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبکه خبر]

[مشاهده در: www.irinn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 292]