راز ناشناس ماندن ریز کهکشان ها

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: اطراف کهکشان راه شیری را مجموعه ای از ریزکهکشان ها پرکرده که منجمان تا کنون موفق به شناسایی همه آنها نشده اند.
مثل پروانه ای که گرد شعله شمع پرواز می کند، صدها ریزکهکشان، گرد کهکشان راه شیری می گردند. منجمان و اخترشناسان این موضوع را رؤیایی می دانند که فقط برای توضیح الگویی که وضعیت همسایگان کیهانی ما را توضیح می دهد، به درد می خورد. البته رؤیا با حقیقت تفاوت زیادی دارد و شاید واقعیت را با بیش از یک راه بتوان توضیح داد.
از زمانی که ما به خاطر داریم، گفته می شود که ۲۵ کهکشان مختلف، در اطراف کهکشان راه شیری در گردش و حرکتند البته پاول کروپا از دانشگاه بن در آلمان معتقد است ما تنها قادر به دیدن یک درصد از کهکشان های موجود هستیم، شاید به همین دلیل باشد که ما تصویر درستی از منشاکهکشان ها و دنیای اطرافمان نداریم. کروپا و همکارانش در دانشگاه بن در جریان کنفرانسی که اوایل امسال برگزار شد، اظهار داشتند که اغلب کهکشان هایی که گرد راه شیری می گردند، مسیری نامنظم و غیرقابل پیش بینی را طی می کنند. کروپا با تحلیل موقعیت و نحوه حرکت ریزکهکشان ها دریافته که مسیر اصلی اغلب این کهکشان ها با نظام موجود کیهان شناختی، هماهنگی ندارد.
کروپا در این مورد می گوید: تنها یک راه برای توضیح این مطلب وجود دارد، احتمالاً جاذبه بسیار قوی تر از چیزی است که نیوتن گمان می کرد. بحث درباره موضوع جاذبه که توسط نیوتن طرح شد، بسیار زیاد است اما فارغ از اینکه واقعیت امر چیست، ریزکهکشان های راه شیری طی سال های اخیر به موضوع اصلی مجادله میان طرفداران «ماده تاریک» و علاقه مندان به «نظریه جاذبه تعدیل شده» تبدیل شده است. یکی از تحلیل هایی که درباره کیهان و هستی ارائه می شود، حاصل دهه های متمادی مطالعه و رصد توسط اخترشناسان و منجمان است.
اخترشناسان بر اساس این تحلیل ها مدعی هستند، ماده قابل مشاهده ( چیزی که همه ما، سیاره زمین و ستاره ها از آن ساخته شده اند) باید نزدیک به شش تا هفت برابر سنگین تر از ماده تاریک باشد که سرد است و غیر قابل مشاهده. هیچ کس نمی داند که ماده تاریک از چه ساخته شده، اما وجود آن بدیهی شمرده می شود. از ماده تاریک برای توضیح نحوه گردش ستاره ها در کهکشان های مارپیچی استفاده می شود. اینکه چرا ستاره ها که با سرعت بسیار زیادی در این کهکشان ها می گردند به فضای تهی پرتاب نمی شوند و از بین نمی روند به کمک ماده تاریک توضیح داده می شود. هیچ ماده خاصی در آنجا وجود ندارد که ستاره ها را از پرتاب شدن به فضا بازدارد بنابراین باید نیروی جاذبه بسیار قوی حاصل از حجم زیادی از ماده تاریک باشد که این ستاره های پرسرعت را از خطر نابودی نجات دهد.
علاوه بر این به عقیده دانشمندان، ماده تاریک در شکل گیری خلقت نقش مؤثری داشته است. پس از بیگ بنگ یا انفجار بزرگ، ماده های تاریک بودند که به واسطه نیروی جاذبه گردهم آمدند و پایه اولیه شکل گیری دنیا را تشکیل دادند. به دلیل فعل و انفعالات اندکی که ماده تاریک با نور دارد، در جریان این انفجار از بین نرفت. اندکی پس از این، مواد گازی به دل این توده های ماده تاریک نفوذ پیدا کردند (این توده ها هاله های نورانی ماده تاریک نامیده می شوند) و با انجماد آنها ستاره های کنونی شکل گرفتند که مجموعه آنها، کهکشان ها را ساخت.
یکی از ویژگی های بارزی که در مورد ماده تاریک مطرح می شود، اندازه هاله های نورانی ماده تاریک است. به این ترتیب گفته می شود این هاله ها اندازه های مختلفی داشته اند. بر اساس نظریه ای که درباره شکل گیری کائنات مطرح شده، هاله ای که به شکل گیری کهکشان راه شیری منجر شده باید از گردهم آمدن صدها ریز هاله دیگر تشکیل شده باشد که خود این ریز هاله ها، عامل وجود ریزکهکشان ها بوده اند پس چرا با این همه ما آنها را نمی بینیم؟ یکی از دلایلی که برای غیرقابل مشاهده بودن ریزکهکشان ها ارائه می شود، این است که آنها تنها چند صد ستاره را در خود جای داده اند و این امر شناسایی آنها را دشوار می سازد.
مشکل دیگر اینکه، تشخیص ستاره هایی که در آسمان به ظاهر کنار هم به نظر می رسند ولی در واقع به فواصل زیادی از هم قرار دارند، کار دشواری است. برای اینکه بفهمیم این ستاره ها در کنار هم و از یک کهکشان هستند یا با فاصله زیاد از هم قرار دارند، باید از تکنیک های جست و جوی کامپیوتری ویژه و تحلیل رنگی ستاره ها بهره گرفت که کار دشوار و پرهزینه ای است.
با این همه، میزان کشفیات در حوزه ریزکهکشان ها طی پنج سال اخیر افزایش چشمگیری داشته است. در حالی که طی ۳۰ سال گذشته تنها ۹ ریزکهکشان کشف شده بود، در پنج سال گذشته به کمک Sloan Digital Sky Survey ۱۵ مورد تازه کشف شد. بزرگ ترین ریزکهکشان ها نزدیک به یک هزار سال نوری وسعت دارند( این میزان معادل کمتر از یک درصد بزرگی کهکشان راه شیری است، هر سال نوری معادل ۴۶‎/۹ تریلیون کیلومتر است) و کوچک ترین آنها ۱۵۰ سال نوری وسعت دارند. با وجود این پیشرفت ها، تعداد ریزکهکشان های شناسایی شده بسیار کمتر از میزانی است که در پارادایم ماده تاریک پیش بینی شده است. ریزکهکشان هایی که هنوز کشف نشده اند تنها معمای موجود نیستند، منشاشکل گیری آنها نیز یکی از سؤالاتی است که پژوهشگران را به چالش کشیده است.
کروپا به همراه همکارش مانوئل متز، گرهارد هنسلر از دانشگاه وین و هلموت جرجن از رصدخانه استرالیایی مونت استروملو با مطالعه موقعیت و نحوه حرکت برخی از ریزکهکشان های شناخته شده، به این نتیجه رسیدند که اغلب این ریزکهکشان ها، نسبت به کهکشان راه شیری در سطحی عمودی در حرکتند. به عقیده کروپا، این شکل حرکت با الگوی شکل گیری کهکشان راه شیری در تقابل و تضاد است. کروپا خاطر نشان می کند که این ریزکهکشان ها بیشتر شبیه گله زنبوری هستند که به طور تصادفی به این سو و آن سو پرواز می کنند و در فضایی کروی در اطراف کهکشان ما پراکنده اند. اگر نتوانیم منشاریزکهکشان های راه شیری را با ماده تاریک توجیه کنیم، پس این کهکشان ها چگونه شکل گرفته اند؟
کروپا در این باره می گوید: با بررسی آثار درازمدت مواد گازی و ستاره ها که Magellanic Stream نامیده می شوند می توان سرنخی در این باره پیدا کرد. این گازها با پراکنده شدن و تحت تاثیر جاذبه کهکشان راه شیری به شکل گیری ابرهای ویژه ای که Magellanic Cloud نام گرفته اند، منجر می شوند. چنین جاذبه کششی در ۱۰ تا ۲۰ میلیارد سال پیش که کهکشان راه شیری متولد شد، از اهمیت زیادی برخوردار بود زیرا در آن زمان کهکشان ها در جهانی که به شدت در حال گسترش بود، به یکدیگر بیش از شرایط کنونی، نزدیک بودند. کروپا و همکارانش معتقدند، جاذبه کهکشان شیری تازه شکل یافته، با پراکنده کردن گاز کهکشان های در حال عبور، باعث شکل گیری چیزی شدند که بعدها به شکل ریزکهکشان ها درآمد، مانند Magellanic Stream، این کهکشان ها هم باید دارای جریانی سطحی باشند و حرکتی مشابه نیز داشته باشند.

روزنامه جوان

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 214]