تربيت زير مه غفلت ها امور تربيتي؛ گام هاي بي صدا در هياهوي زمان -2

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: تربيت زير مه غفلت ها امور تربيتي؛ گام هاي بي صدا در هياهوي زمان -2
شايد از همهمه هياهوي و شتاب گيج كننده زمانه است كه از امور تربيتي به عنوان گنج بي بديل، سرمايه اي به غايت پر بركت و سرشار از توانمند سازي ها غافل مي مانيم.
گنجينه اي كه راز كهكشان ها را افشاء مي كند. ژرفناي اقيانوس ها را مي كاود اما به كم لطفي مي انگاريمش. هر يك از ما انسان ها صدها تجربه دانايي و كم داني، دانش و كم دانشي و ... و تربيت انديشه و روان و غفلت از آن را طي عمرمان شنيده، ديده و خوانده ايم. در اين باره هم بعضاً خيال مي كنيم همه اين مولفه ها از انسان هاي ويژه به منصه ظهور رسيده است و دسترس همگاني نيست و عامليت انحصاري دارد.
دليل چنين گمان و تصورات را آيا نمي توان بر آمده از مسكوت گذاشتن سفارش و توصيه هاي انبياء و معصومان «ع» و فلاسفه و انديش ورزان مجرب دانست يا حداقل يكي از دلايل چنين است؟...
عمر و زندگي يك ذخيره الهي است. اگر آن را تشبيه كنيم به سرمايه اي كه از تولد تا نهايت حيات دراختيار هر انسان است، به همان نسبت مي توان گفت و باور داشت كه اين ذخيره غني به عده افراد كليد گشايش دارد. هزاران وسيله دستيافت دارد. چند تاي آن دانش اندوزي، پرورش باورها و استعدادهاي نهاني، معلمان و مربيان پرورش يافته، خودباوري، اعتماد به نفس، تربيت كامل و درست پرورش روان و انديشه، رشد شخصيت و تقويت اعتماد به نفس بچه ها اعم از جوان و نوجوان دانش آموز به لحاظ ظرافت، تردي و شكنندگي احساسات شان، شرايط و ويژگي متمايز با افراد بزرگسال دارد. در وهله نخست مي بايد روح و توجه شان به مهر و دوستانه نواخته شود. اين امر فاصله هاي ميان مربي ومخاطبان او را كوتاه و كوتاه تر مي كند. در نتيجه مربي راحت تر و آسان تر مي تواند به يك ارتباط مفيد در يك فضاي صميمانه دست يابد.
بسياري از كارشناسان امور تربيتي بر اين باورند كه اصولاً هدايت افكار به سمت و سوي شيوه هاي نيك و پسنديده، اخلاق و كردار، بدواً به مهرورزي و حتماً واقع گويي نياز دارد طوري كه مخاطبان با آنچه مي شنوند و يا مي بينند از صميم قلب ارتباط دلپذير برقرار مي كنند و استمرار اين ارتباط نيز سبب خواهد شد جوان، نوجوان و حتي دانش آموز دبستاني هر آنچه را كه در زمينه خيرانديشي، تربيت، ادب، اخلاق، دانش اندوزي و اطلاعات جذاب و تازه از زبان مربي خود دريافت خواهد كرد به صلاح و سعادت خويشتن داند كه نيز در سال هاي زندگي سبب پيشرفت و امنيت كارايي او در عرصه هاي مختلف مي شود.
رفتارهاي كليشه اي ممنوع
آنجا كه انسان به يك باور حقيقي و واقعي مي رسد، احساس عميق خوشايندي از خود بروز مي دهد. فكر و روحش به هيجاني مطلوب آميخته مي شود. احساس غرور معنوي مي كند. اين تحولات نمايانگر تعادل احساس و باور است. مربي مي بايد با استطاعت علمي و شناخت ظرفيت هاي مثلاً يك فرد 10 ساله روند تربيت و تعالي فكري و روحي او را پيش برد كه مخاطبش به سر شوق آيد. رهنموني را يك هديه ستايش برانگيز تلقي كند وهدايت و رفاقت مربي را به نيكي به ياد بسپارد. در برابر اين فعل و تحولات، اين اشاره بجاست كه چنانچه مربي و يامعلمي نه تنها در رهنموني و هدايت اش ضعيف باشد، بلكه خود به آنچه مي آموزد و مي گويد چندان واقف نباشد و مثل آن كه يك متن كليشه اي را براي كس و يا كساني روخواني مي كند، در وظيفه خطيرش ممكن است چندان موق نشود. بچه هاي امروزي بسيار باهوش تر و كنجكاوتراز همسن هاي دوران هاي پيشين هستند چرا كه ابزارهاي ارتباط جمعي امروزه با ساليان گذشته تفاوت شگفت انگيزي دارد كه بروبچه هاي خردسال هم كم و بيش از كاربري و كاربرد وسايل نوين ارتباطات، سرشته دارند. بنابراين، معلم و مربي و استادكار الزاماً دانش خود را مي بايد به روز كند تا بتواند جوابگو و موفق در تعليمش باشد.
فراموش نكنيم كه طراوت بيان و هنر تفهيم و تجزيه و منطق منظور و هدف در مباحث پرورشي نيز نقش به سزايي دارند.
شخصيت پروري نيازمند مهر و دانش
«محمد كيانوش» يكي ديگر از شهروندان فرهنگي است كه درباره تربيت و مربي، بيشتر بر مهرورزي و دانش مربي تاكيد دارد. وي با اشاره به اين كه هرچه يك فرد پرورش يافته به يك مخاطب كم سن و تجربه مي آموزد مي بايد با مهرباني، اشاعه معارف و پويايي انساني باشد، در خصوص مشخصات مربيگري مي گويد:«آگاهي علمي و تربيتي امري انكارناپذير است.آشنايي كامل به شيوه هاي كاربردي در حرفه تا بتواند نيازهاي تربيتي و فكري و رواني مخاطب خود را تحقق بخشد يا به بيان ديگر، زمينه هاي ترغيب و تمايل او را در فراگيري آنچه مورد نظر مربي است فراهم كند.»
او نيز مي گويد:«مربي بايد در گفت و گو با دانش آموزي كه سكناتش مي نمايد ناراحت است از موقعيت و مسايل خانوادگيش مطلع شود. اين اطلاعات تنها در مسير دوستي و احساس همدلي با دانش آموز به دست مي آيد. اين شناخت به مربي كمك خواهد كرد چنانچه مشكلي خانوادگي ذهن و روان شاگرد را مشغول كرده است، راحت تر او را راهنمايي كند تا از بار فكري او لااقل كاسته و يا كلاً برطرف شود. شخصيت پروري به چنين نوع ارتباطات انساني نياز دارد و اين اتفاق، خود نياز به دانش و تخصص است.»
تربيت در سرنوشت افراد بسيار تاثيرگذار است. زيرا پرورش دادن انسان، به نوعي ورودي تازه به بستر متفاوت و تازه زندگي است چون كه تربيت درست و صحيح موجب شناخت بهتر از خود، ديگران و محيط مي شود. همچنين رشد شعور تربيتي سبب تحولات در بافت زندگي و اهداف انسان مي شود. فهم و ادراك صحيح برآمده از تربيت درست، انسان را در برابر خيلي از پديده هاي ناهنجار، كجروي، بدانديشي و ... و ... مصون مي سازد.
انسان باشعور دوست داشتني است
«اشرفي» دانشجو است. وي مي گويد: انسان بدون تربيت درخور شان انساني در زندگي دچار مشكلات مختلف مي شود. انسان باشعور را همه دوست دارند و برعكس، كسي كه انتظار همه چيز از ديگران دارد و خود، معرفت و تربيت اجتماعي ندارد، مزاحمت هايي براي سايرين به وجود مي آورد...»
اين دانشجو با لبخند مي افزايد:«تربيت يعني اين كه راننده، حرمت عابري را كه روي خطوط سفيد عرض خيابان مي گذرد، رعايت كند. تربيت يعني كسي حق ديگري را از بين نبرد.» از اين دانشجو درباره نقش سيستم آموزشي در فرهنگ سازي تربيتي مي پرسم: پاسخ مي دهد: -«به نظر من سيستم آموزشي از دونظر دراين باره بايد بررسي شود يكي از نظر توانايي و پرورشي و ديگري متون تربيتي است. در حالي كه آموزش و پرورش متولي تربيت همراه كسب علم است بايد مثل مواد درسي به بخش تربيت هم نمره بدهد. اما قبل از آموزش و پرورش، اين والدين هستند كه به نوعي معلم اوليه بچه هاشان هستند. به نظر من خرج كردن براي تربيت آموزي چه در خانه چه در مدارس سودش هم به خانواده و هم جامعه مي رسد. از طرف ديگر، انحرافات و نادرستي ها كم مي شود.»
در همين اثنا دوست موتورسوار او از راه مي رسد. دانشجو ترك موتور مي نشيند اما پيش از رفتن نظر دوستش را درباره تربيت و مربي مي پرسم.
«خليلي» خيلي محكم و قاطع حرف مي زند، او مي گويد: «خلاصه مي گويم. من هم شيوه مربي در مدرسه را ديده ام نظرم به مربي اين است كه او مثل يك دايره المعارف ديني و علوم روز باشد. ظاهر و باطنش جذاب و آدمي پرحوصله باشد. بچه ها را از مسائل اجتماعي آگاهي كند و چيزي از سرخودخواهي تحميل نكند.»
«برات الله صمدي راد» يك مدرس علوم ارتباطات اجتماعي، با طرح اين باور خود كه بعد پرورشي- تربيتي وزين تر و مهمتر از بعد آموزشي است، مي گويد كه مربي بايد بتواند با رفتار، كردار و اخلاق صالحانه مباحث و آموزش هاي تربيتي دانش آموزان را در ضميرشان بنيان گذاري كند به طوري كه آنان نيز از عملكرد مربي به رغبت و دلخواسته، تابعيت تربيتي و الگوبرداري كنند. اين مدرس همچنين تاكيد مي كند: «خلاء ارتباطات اجتماعي، تمامي دانش آموزان ازطرفي موقعيت كنوني با رواج تحميلي وسايل نوين ارتباطات جمعي روبرو هستيم. دراين حالت بكارگيري راهكارهاي مناسب و قاطع در پروسه پرورشي و توانمندي هاي مربي درمقام مقابله منطقي با چنان پديده هاي مدرن، مي توانند زمينه هاي امنيت تربيتي- اخلاقي را به سهم خود فراهم سازد.
«برات الله صمدي راد» مي گويد همانطور كه از عنوان آموزش و پرورش يا تعليم و تربيت معلوم و مفهوم مي شود، اين بخش فرهنگي داراي دو بعد آموزشي و تربيتي يا پرورشي است. بعد آموزشي را معلمان به عهده دارند و انجام مي دهند از دانش آموزان افرادي عالم، متخصص و آگاه مي سازند. وظيفه هدايت پرورشي و تعليم شخصيتي با مربيان تربيتي است كه دانش آموزان را از اين جهات براي جامعه پرورش مي دهند. اما چگونگي شيوه هاي تربيتي حائز اهميت است. انجام اين مورد نبايد صرفا درحد شعار و حرف باشد. مربي بايد با رفتار، عملكرد و خودساخته- خودباوري مبتني بر اصول تربيتي را در دانش آموزان نهادينه و پايدار كند. اگر مربي رفتار تربيتي، پندار و اخلاق نيكو داشته باشد و بتواند انديشه و روان دانش آموزان را مجذوب محسنات گفته و كردار خود كند مي تواند همچون يك رفيق شفيق باشد تا حدي كه فرضا دانش آموزي چنانچه خجالت دارد موردي يا مسئله اي را با پدر و يا مادر خود درميان بگذارد، راحت بتواند آن مسائل را براي مربي بيان كند و مربي بر مبناي علوم تربيتي مشكلات مطروحه شاگرد را رفع و رجوع كند. لذا مي گوييم اين بعد پرورشي سنگينتر از بعد آموزشي است...»
كليد همه پديده هاي فرهنگي، هنري، صنايع و تربيتي در وهله نخست توسط و ازسوي معلمان، زده شده و مي شود. به گفته صاحبنظران و متخصصان ادب و اخلاق و آموزشي، معلمان معماران شايسته بازسازي و نوسازي افكار و چراغ هدايت جامعه انساني هستند. اما به رغم اين واقعيات و اوصاف علاقه، توانايي و محبت مربيان و معلمان براي تربيت و پرورش دانش آموزان به تنهايي كافي نيست. از ديگر سو شايد كم نباشند پدران و مادراني از ديرباز اين خيال را دارند كه با سپردن فرزندشان به مدرسه، ديگر دغدغه اي از بابت تربيت او ندارند. اين تصور امروزه هم در برخي خانواده ها رايج است كه والدين تنها وظيفه شان تامين مسكن، خوراك و پوشاك بچه هايشان است. درحالي كه به اعتقاد اكثر صاحبنظران علوم تربيتي، اجتماعي و جامعه شناسان و روانشناسان، نهاد خانواده اولين كانون آموزش و پرورش محسوب مي شود. بچه ها درمحيط زيستي- خانه و خانواده- رشد مي كنند و به مرور هرآنچه را كه مي بينند و مي شنوند در لوح ضميرشان ثبت و حك مي شود. روانشناسان براين باورند آنچه كه كودك در دوران اوليه حياتش آموخته، به زمان كهولت هم به ياد دارد و چه بسا ممكن است به همانگونه رفتار و خوي عادت كرده است.
تقوا و تربيت مهمترين مانع كجروي
«ابراهيمي» آموزگار بازنشسته معتقداست: بهترين معلم اخلاق در مرحله اول والدين و ديگر اهالي خانواده هستند. او مي گويد: «بچه به مدرسه مي آيد، درس مي خواند. پس از تعطيل شدن مدرسه به خانه خود مي رود. در مدرسه معلم هرآنچه كه بايد در زمينه تربيت و دانش تدريس كند به شاگردان ياد مي دهد. شاگرد از مدرسه كه بيرون مي رود انواع رفتارها، بي حرمتي ها و گفتارهاي بعضا نازيبا را مشاهده مي كند. بچه اي مودب باشد ازهمين گفتارها و رفتار را كه هر روزه مي بيند، ناخواسته متاثر مي شود. در اين حالت اگر همين بچه در محيط خانواده به درستي و عميق تربيت شود يعني مثلا به اوتفهيم شده باشد كه آخر عاقبت حركات زشت و بدرفتاري و... به كجا ختم مي شود و مهمتر آن كه او با ايمان و تقوا و مهرباني متعارف پرورش يافته باشد، قطعا او در فاصله خانه تا مدرسه و جامعه به سمت بيراهه قدم برنمي دارد.»
اين آموزگار در مورد تربيت درمحيط مدرسه، مي گويد: دراين باره تنها مي گويم شايد دربرخي مدارس و مواردي كساني از همكاران باشند كه وظيفه كلاسيك خودشان را فقط در آموزش مي خوانند. روي رفتار و مسائل ديگر بچه ها كند وكاو نمي كنند. اما در بسياري از مدارس معلمان نسبت به مسائل حتي خانوادگي شاگردانش حساسيت دارند.
يکشنبه 21 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 225]