بلند مرتبه سازی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: بلند مرتبه سازی از جمله پدیده هائی در معماری و شهرسازی محسوب می شود كه تاریخچهی آن به اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بر میگردد. در واقع رشد و شروع بلند مرتبه سازی در اواخر قرن نوزدهم در شیكاگو شروع شد. بعد از آتش سوزی بزرگ در شیكاگو به دنبال تقاضای بالا برای تجارت در مركز شهر، كمبود زمین و رشد و پشرفت تكنولوژی و سازه ها تفكر بلند مرتبه ها و رشد ساخت و ساز عمودی شكل گرفت. در آن زمان اساس این بلند مرتبه ها برای دفاتر اداری و تجاری به دنبال تقاضای بالا و كمبود زمین در مركز شهر شیكاگو بود. اما بلند مرتبه سازی و سازه های عمودی به همین جا ختم نشدند و به علت پاسخگویی به تقاضای بالای زمین در كشورهای دیگر از جمله ایران مورد توجه واقع شدند.
با پیروزی انقلاب اسلامی، پدیده ی بلند مرتبه سازی تا اوایل سال هفتاد متوقف شد و از آن سال به بعد دوباره از سرگرفته شد. دلیل این از سر گیری مجدد به خاطر سرمایه های مالی سرگردان داخلی و خارجی بود كه با یك سری دلایل و توجیهات در شهرسازی و معماری، سرمایه داران را به ساخت و ساز بلند مرتبه ها سوق داد.
به طور كلی زندگی در شهرهای امروزی با پیشرفت تكنولوژی و مصالح و تكنیك های جدید ساختمانی امكان پذیر گردیده است. بلند مرتبه ها اوایل با هدف ایجاد محیط هایی كه به شكل مصنوعی و بدون توجه به طبیعت كنترل شده باشند شكل گرفتند. در واقع آن بلند مرتبه ها در آغاز با هدف غلبه بر طبیعت و سازه هایی چون شهر ساخته می شدند مانند گنبد ژئودزیك.
بعدها پروژه ی مرسوم به آركولوژی توسط سومری كه ایده ای شهرسازانه بود به هدف ایجاد شهر عمودی شكل گرفت. این پروژه عبارت بود از یك ابرسازه كه قرار بود همانطور كه گفته شد چون شهری باشد كه به نیازهای مختلف تفریحی ، اقتصادی ، اجتماعی و ... پاسخ دهد.
به طور كلی امروزه هدف از بلند مرتبهسازی و انبوه سازی، كمبود زمین برای جمعیت روبه رشد ، جلوگیری از رشد عمودی شهری و نابودی محیط زیست می باشد. با ساخت و ساز بلند مرتبه ها تا حدود زیادی میتوان در مصرف زمین صرفه جوئی كرد. البته اوایل ساخت بلند مرتبه ها، هدف اصلی غیر از این ها بود. عمدهترین هدف توجیه اقتصادی بود. بلند مرتبهها علاوه بر صرفهجوئی در مصرف زمین و كاهش هزینههای ساخت و ... به تمركز خدمات در شهر كمك میكردند. این بلند مرتبه ها در آغاز برای دفاتر اداری و تجاری بودند و به نوعی "نمادین" محسوب میشدند. اما به دنبال رشد جمعیت و موارد یاد شده، این پدیده به كاربری مسكونی نیز سرایت كرد.
در رابطه با پدیدهی فوق، عوامل مختلف اجتماعی ، اقتصادی ، فنی ، زیست محیطی و كالبدی قابل بررسی می باشد.این پدیده در كشورهای غربی با سرعت هرچه بیشتر در حال گسترش می باشد. اما در غرب ضمن استفاده از بلند مرتبه ها، قوانین و مقررات و استانداردهای مشخصی به كار گرفته میشوند كه سبب می شود آثار منفی كمتری بر جای بگذارد.
اما در ایران با وجود پاسخگوئی به تقاضای بالا برای مسكن به علت رعایت نكردن قوانین و مقررات لازم، پدیده بلندمرتبهسازی، منجر به معضلات مهمی در عرصهی فضاهای شهری شده است.
این پدیده مانند هر پدیده ی دیگری دارای تبعات مثبت و منفی میباشد. از آثار مثبت بلند مرتبه ها به ایجاد مناظر مناسب و صدای كمتر برای ساكنین آنها می توان اشاره نمود. همچنین بلند مرتبه ها به علت ارتفاع خاصشان برای ساختمانهایی كه نمادین هستند می توانند به كار روند. بلند مرتبهها و ساختمانهای عمودی در سیمای شهری بسیار مهم میباشند.
از بعد اقتصادی نیز می توان به مسائلی از قبیل:
1. جلوگیری از مصرف بیرویهی زمین و به زیر كشت رفتن اراضی كشاورزی
2.كاهش هزینهی احداث بنا (قیمت تمام شده ، قیمت زمین و ...)
3.كاهش هزینهی زیر ساختها اشاره نمود.
از تبعات منفی بلند مرتبه ها در بعد كالبدی می توان به انسداد دید و منظره اشاره نمود. ارتفاع زیاد بلند مرتبه ها باعث بسته شدن دید به فضاهای مختلف میشود. به همین جهت در ساخت بلند مرتبه ها بر روی ارتفاعات باید دقت كافی را در رابطه با تعداد طبقات و نحوه ی ساخت و مقیاس به عمل آورد وگرنه باعث كور شدن دید به فضاها میشوند. در شهر تهران ساخت و ساز بلند مرتبه ها بر روی ارتفاعات چشم اندازهای شمالی را به كوهستان های البرز كه به نوعی نمادین محسوب می شوند بسته است.
بحث اشراف و محرمیت از جمله معضلات بسیار مهم بلند مرتبه هاست كه تا حدود زیادی به علت مكانیابی و ارتفاع نادرست بلند مرتبه ها ایجاد می شود. ساخت و ساز برج های بلند مرتبه در كنار واحدهای مسكونی ویلائی سبب دید و اشراف به این واحد ها می شود و از آنجائی كه چنین چیزی با فرهنگ ما سازگاری ندارد مشكلات زیادی را ایجاد كرده است.
عدم هماهنگی و تجانس اجتماعی ساكنین بلند مرتبه ها ، زندگی با افراد مختلف و... نیز از تبعات منفی بلند مرتبه ها در بعد اجتماعی محسوب می شوند.
پدیده ی بلند مرتبه سازی به نوبهی خود مشكل آفرین نمی باشد، همانگونه كه در غرب با وجود گسترش بیشتر این پدیده نسبت به ایران معضل كمتری دارد و این مشكلات در ایران به خاطر مشكل در قوانین مملكتی ما می باشد. به طور مثال، بلند مرتبه ها علاوه بر انسداد دید و محصور كردن فضا ، در تغیر جهت باد موثرند. با رعایت اصول و استانداردهای مناسب در ارتفاع بلند مرتبه ها ، مكانیابی صحیح آنها ، مقیاس بلند مرتبه ها و ... می توان تبعات منفی شان را كم كرد.
در صورتیكه در ایران ما شاهد عكس این مسئله هستیم. شهرداری ها بعد از مستقل شدنشان و قطع كمك دولت برای ادارهی خود شروع به تراكم فروشی كردند. این مسئله باعث معضلات جدی در عرصه ی شهر گردید. ساخت برجی چندین طبقه در كوچه های كم عرض علاوه بر بحثهای اشراف و محرمیت، انسداد دید و ... از لحاظ ایمنی (آتش سوزی و زلزله و ...) و ترافیك و راه بندانهای سنگین، مشكلات جدی ایجاد كرده است.
به طور كلی با توجه به موارد اشاره شده به نظر میرسد كه پدیده هائی از قبیل انبوه سازی و بلند مرتبه سازی اجتناب ناپذیرند. در واقع برای پاسخگوئی به نیاز مسكن جمعیت رو به رشد ناگزیر به ساخت و ساز بلند مرتبه ها وزندگی آپارتمان نشینی هستیم.
البته طبق موارد اشاره شده بلند مرتبه ها فواید زیادی نیز دارند ولی با توجه به تبعات منفی شان و مطالعه و بررسی صحیح آنها، می توان با بهكار گیری اصول و قواعد و معیارهای صحیح ساخت و ساز از آثار منفی شان كاست و به نقش مثبتشان كه مهمترین آن پاسخگویی به مسكن جمعیت در حال رشد می باشد افزود (بی مسكنی و بد مسكنی باعث مشكلات اجتماعی از قبیل حاشیه نشینی و زاغه نشینی و ... می شود).
مكانیابی صحیح برای بلند مرتبه ها؛ رعایت ظوابط فنی در ساخت آنها، فاصله و جایگیری مناسبشان نسبت به بافت پیرامونی، نحوهی طراحی آنها از لحاظ بحث های دید و منظر شهری و ... عواملی هستند كه میتوانند به نقش مثبت بلند مرتبه ها بیافزایند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2481]