کشاورزي زير سايه نفت

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: کشاورزي زير سايه نفت:

در دنياي مدرن امروز تهيه غذا از اولين مراحل توليد در مزرعه تا آخرين حلقه اين زنجيره، شديداً به نفت ارزان قيمت متکي است و شرايطي که تامين نفت را تهديد کند، به همان ميزان تامين مواد غذايي را نيز تهديد مي کند.

از آنجايي که براي تهيه مواد غذايي ميزان فرآوري هاي به کار رفته به طور روزافزون گسترش مي يابد و مسافت هاي جابجايي اين مواد نيز افزايش مي يابد، سيستم مواد غذايي هر سال انرژي بيشتري مصرف مي کند.

سيستم حمل و نقل مواد غذايي آمريکا هر سال ده ها ميليارد دلار انرژي مصرف مي کند و ميزان آن برابر با کل انرژي مصرفي فرانسه در طول يکسال است. يک پنجم انرژي ذکر شده براي توليد مواد خوراکي مصرف مي شود و بقيه آن براي فرآيندهاي بعدي همچون جابجايي، فرآوري، بسته بندي، فروش و ذخيره به کار مي رود. از کل انرژي فوق که در فرآيند کشاورزي استفاده مي شود حدود 28 درصد در توليد کود، 7 درصد در آبياري و 34 درصد براي تامين سوخت وسايل نقليه کاشت، داشت و برداشت محصول به کار مي رود و بقيه انرژي مصرفي (69 درصد) نيز براي تامين سموم ضد آفات مورد استفاده قرار مي گيرد.

توليد دانه هاي خوراکي در نيم قرن اخير بيش از 3 برابر شده است. (631 ميليون تن در سال 1950 و 2029 ميليون تن در سال 2004) با اين که 80 درصد اين افزايش به خاطر رشد جمعيت است، ولي بقيه آن را مي توان به استفاده بيشتر انسان از چرخه مواد غذايي دانست، به نحوي که مصرف سرانه در حدود 24 درصد رشد کرده است. براي پاسخگويي به اين نياز، سعي شده به جاي توسعه مزارع، اقدامات اساسي براي افزايش بهره وري زمين از طرق مختلف از جمله، استفاده از دانه هاي اصلاح شده با محصول بيشتر، استفاده از سيستم هاي مکانيزه و000 انجام مي شود.

در حال حاضر توليد مواد غذايي به کودهايي که خواص غذايي لازم را به خاک مي دهند بستگي دارد و در نتيجه به نفت که براي توليد و جابجايي کود نيازمند است، وابسته است. دو سوم کودهاي فسفات مورد نياز در آمريکا، مراکش، چين و روسيه قرار دارد، در حالي که نيمي از توليد پتاس در جهان توسط کانادا، روسيه و بلاروس صورت مي گيرد، کودهاي نيتروژني هم که توليدشان به گاز طبيعي وابسته است تا بانيتروژن هوا ترکيب شوند، از گستردگي زيادي برخوردارند. استفاده از کودها از دهه 1950 به طور جدي در جهان افزايش يافت. چين با مصرف بيش از 40 ميليون تن در سال 2004 بزرگترين مصرف کننده بود و آمريکا نيز که مصرف ساليانه خود را از سال 1984 نزديک 19 ميليون تن حفظ کرده است، پس از چين قرار دارد و پس از آنها هند که از سال 1998 ساليانه 16 ميليون تن کود مصرف کرده است، قرار دارد.

استفاده از فناوري هايي با بازدهي انرژي بهتر در کودها و بررسي و نظارت دقيق در مورد موارد مورد نياز خاک به ميزان زيادي انرژي مصرفي براي تامين کود مورد نياز مواد غذايي و حاصلخيز کردن آن را کاهش داده است.

افزايش قيمت نفت و در مقابل افزايش قيمت مواد حاصلخيز کننده (کودها) نهايتاً استفاده از کودهايي ترکيبي حاصل از باطله هاي آلي را افزايش مي دهد. استفاده از پمپ هاي مکانيکي براي آبياري محصولات کشاورزي، امکان توسعه مزارع را حتي در وسط بيابان نيز فراهم کرده است که البته ميزان مصرف انرژي نيز افزايش پيدا خواهد کرد، چرا که برداشت آب بيشتري را ممکن ساخته و به تخليه بيشتر سفره هاي آب زيرزميني منجر مي شود. با کاهش سطح آب هاي زيرزميني بايد از پمپ هاي قويتري استفاده کرد که به نظر مي رسد استفاده از منابع نفتي براي آبياري نيز به طور روزافزون افزايش پيدا مي کند.

روش هاي آبياري با بهره وري بالا از قبيل آبياري کم فشار و آبياري قطره اي از يک سو و انجام آزمايش هاي رطوبتي خاک از سوي ديگر مي تواند نياز کشاورزي به آب و در مقابل انرژي لازم براي تامين آن را کاهش دهد. اما در بيشتر کشورها، يارانه هاي دولتي قيمت آب را در حد غير واقعي و ارزان نگه داشته است. در مقابل روند تاريخي افزايش مصرف انرژي، روشهاي مکانيزه جديد بعضي از مدل هاي قديمي را براي بهبود روند کار مورد استفاده قرار مي دهد که از جمله مي توان به باقي گذاشتن ضايعات محصول بر روي زمين اشاره کرد که بر اثر آن فرسايش خاک توسط باد و کاهش رطوبت زمين به مقدار زيادي کاهش پيدا مي کند و در نتيجه تکنيک کيفيت خاک بهبود يافته و مصرف سوخت و ميزان آبياري کاهش پيدا مي کند.

بيش از 90 ميليون هکتار از مزارع جهان، مرحله داشت محصول را به صفر رسانده اند تا شرايط فوق به وجود آيد. نيمي از مزارع مذکور در آمريکا و برزيل است. در حال حاضر استفاده از کشاورزي با مرحله داشت محدود در 41 درصد از مزارع آمريکا کاربرد دارد. اگر چه صنعت کشاورزي در حال يافتن راه هايي براي کاهش مصرف انرژي است ولي ميزان انرژي مصرفي از مزرعه تا ميز آشپزخانه در حال افزايش است.

در حالي که حمل و نقل مواد غذايي 14 درصد، فرآوري آن 16 درصد، بسته بندي 7 درصد، عرضه به مصرف کننده 4 درصد، رستوران ها و تامين کنندگان مواد غذايي 7 درصد، آماده سازي و نگهداري آنها در خانه 32 درصد از کل انرژي مصرفي در اين فرآيند را به خود اختصاص مي دهد، سهم انرژي مصرفي در بخش کشاورزي کمتر از 21 درصد است. در دنياي امروز مواد خوراکي بيشتر جابه جا مي شوند و مسافت هاي طولاني تري را طي مي کنند، به عنوان مثال در کشورهاي صنعتي غربي، ميوه ها و سبزيجات براي رسيدن از مزرعه به مغازه 2500 تا 4000 کيلومتر راه طي مي کنند. بازار باز جهاني در کنار قيمت کم سوخت، امکان واردات هر محصولي را در کل سال و بدون توجه به فصل و مکان افزايش داده است. اما هر چه جابه جايي مواد غذايي بيشتر شود، مصرف انرژي نيز افزايش پيدا مي کند.

وسايل حمل و نقل جاده اي (تريلي، کاميون و غيره) قسمت عمده اي از اين جابه جايي را بر عهده دارند، هر چند که ده برابر بيشتر از قطار انرژي مصرف مي کنند. استفاده از حمل و نقل هوايي و دريايي تامين بخش کوچک و البته روبه رشدي را از مواد غذايي تازه مورد نياز نيم کره شمالي بر عهده کشورهايي مانند شيلي، آفريقاي جنوبي و نيوزيلند قرار داده است. البته مصرف انرژي حمل و نقل هوايي 60 برابر حمل و نقل دريايي است.

در حال حاضر سه چهارم فروش مواد غذايي در جهان مربوط به مواد خوراکي فرآوري شده است. يک پوند (450 گرم) مواد غذايي يا سبزيجات منجمد 825 کيلوکالري انرژي براي فرآوري و تهيه نياز دارد و 559 کيلوکالري براي بسته بندي که به اين ميزان بايد انرژي مورد نياز سرمايش در هنگام جابه جايي در فروشگاه و منازل نيز به آن اضافه شود.

دولت ها مي توانند به جاي تخصيص سوبسيد به موارد مختلف از قبيل يارانه در آبياري و حمل و نقل مواد خوراکي ، فعاليت خود را در جهت توسعه پايدار کشاورزي، تامين محلي مواد خوراکي و حمل و نقل با مصرف بهينه انرژي متمرکز کرده و گسترش دهند. استفاده از روش هاي کشاورزي سازگار با محيط زيست نيز مي تواند مصرف انرژي در مزارع را بسيار کاهش دهد. استفاده از تجهيزات و روش هايي که مصرف انرژي در آنها بهينه باشد در قسمت هاي مختلف چرخه مواد غذايي از مزرعه تا منازل مي تواند مصرف انرژي را کاهش دهد. همچنين در نظر گرفتن تمهيداتي که بتواند بسته بندي هاي غيرضروري را حذف کند. علاوه بر کاهش مصرف انرژي، مقدار زيادي از زباله هاي توليدي ما را نيز کاهش خواهد داد. با عرضه مستقيم محصولات کشاورزي ضمن حذف سيستم هاي بزرگ توزيع مواد غذايي مي توان علاوه بر کاهش جابجايي اين مواد براي توليد مواد غذايي داخلي نيز امنيت ايجاد کرد.

خريد مواد غذايي که کمتر فرآوري شده و استفاده نکردن از مواد غذايي منجمد نيز مصرف انرژي را کاهش دهد و در اين حالت مي توان از يخچال هاي کوچکتري نيز در منازل استفاده کرد که خود عامل کاهش دهنده مصرف انرژي است.

وابستگي زنجيره هاي مختلف چرخه نوين تامين مواد غذايي به نفت بزرگ ترين معضل اين سيستم است. هر گونه مشکل در تامين نفت و يا افزايش قيمت آن مي تواند شديداً قيمت مواد غذايي را افزايش دهد. جدا کردن سيستم غذايي از صنعت نفت اصلي ترين عامل در توسعه امنيت غذايي است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 182]