چه اتفاقي مي‌افتد؟ وقتي تيروئيد پركار و كم‌كار مي‌شود

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: چه اتفاقي مي‌افتد؟ وقتي تيروئيد پركار و كم‌كار مي‌شود
جام جم آنلاين: امروزه تيروئيد ، از شايع‌‌ترين بيماري‌هايي محسوب مي‌شود كه در همه سنين بروز مي‌كند و مي‌توان يكي از مهم‌ترين دلايل بروز اين دسته از بيماري‌ها را ناشي از استرس‌هاي رواني اجتماعي و گرفتاري‌هاي هيجاني ذكر كرد.

دكتر فريد فتاحي، متخصص داخلي و فوق تخصص غدد، تيروئيد را غده‌اي با وزن تقريبي 20 گرم در جلوي گردن معرفي مي‌كند كه به صورت خيلي فعال، يد را جذب مي‌كند.

اين پزشك متخصص در گفتگو با جام‌جم مي‌افزايد: «يد» توسط سلول تيروئيد جذب شده و هورمون تيروئيد ساخته مي‌شود كه در جاهاي مختلف بدن، اثرات گوناگوني دارد، مثلا اين هورمون يكي از فاكتورهاي مهم ساخت و عمل عضله قلب است و در انبساط و انقباض آن نقش مهمي دارد.

وي نقش ديگر هورمون تيروئيد را پمپ سديم و پتاسيم مي‌داند كه باعث مي‌شود سلول از نظر اسمزي (تعادل يون‌ها، آب و املاح)‌ در حالت تعادل قرار بگيرد، چرا كه اين پمپ در بدن توليد حرارت مي‌كند و در واقع از اين جهت هورمون تيروئيد در حرارت بدن نيز نقش دارد.

نقش مهم ديگر اين هورمون اثر در رشد قد، موها و تقويت فكري است، تحقيقات نشان مي‌دهد هورمون تيروئيد در مغز باعث رشد سلول‌هاي عصبي شده و باعث فعاليت سيناپس‌هاي عصبي (اتصالات سلول‌هاي عصبي)‌ مي‌شود.

به گفته دكتر فتاحي در 2 سال اول زندگي و دوران جنيني، اين اتصالات عصبي رشد مي‌كنند و هر قدر كه اين سيناپس‌ها بيشتر و فعال‌‌تر باشد، هوش فرد بيشتر مي‌شود.

بيماري‌هاي تيروئيدي‌

اين پزشك متخصص، بيماري‌هاي تيروئيدي را به دو گروه عمده، كم‌كاري و پركاري تقسيم مي‌كند. وي با بيان اين كه كم‌كاري تيروئيد مي‌تواند مادرزادي و يا اكتسابي باشد، فرم مادرزادي اين بيماري را در كشورها، مختلف ذكر كرده و مي‌‌افزايد: اگر اين بيماري به موقع تشخيص داده نشود، عقب‌‌ماندگي ذهني، اختلال در رشد، بروز مي‌كند و همچنين با اين كه غده تيروئيد در جنين به صورت مستقل از غده تيروئيد مادر است ولي در نواحي كمبود يد چون يد كمتري به جنين مي‌رسد، اگر كم‌كاري مادرزادي تيروئيد، وجود داشته باشد اين اختلال بسيار شديدتر بروز مي‌كند.

اين فوق تخصص غدد، علايم بيماري را در گروه‌هاي سني، مختلف ذكر كرده و مي‌افزايد: بيماري در بدو تولد همراه با اختلال در اجابت مزاج، طول كشيدن زردي، گريه‌هاي خشك و خشن است، ولي در كودكان سنين رشد به صورت اختلال رشد قدي و مغزي تشخيص داده مي‌شود كه در سنين بالاتر با اختلالاتي در پيشرفت درسي بروز پيدا مي‌كند. دكتر فتاحي در ادامه ابراز مي‌كند: با آزمايش هورمون تيروئيد در خون مي‌توان از ظهور اين بيماري در هر سني باخبر شد.

علايم اين بيماري در بزرگسالان بدون هيچ‌گونه علامتي شروع و تا اختلال در قاعدگي، نازايي، ريزش مو، ورم صورت، خشكي پوست، ريزش ابروها، اختلال فكر و افزايش چربي خون است كه معمولا پس از بروز اين بيماري، شخص ديگردرمان نشده و مجبور است تا آخر عمر از دارو استفاده كند.

دكتر فتاحي بااعلام اين مطلب مي‌گويد: استفاده از داروهاي اين بيماري در زمان حاملگي، شيردهي و سنين رشد، ضرورت بيشتري پيدا مي‌كند و با بالا رفتن سن نياز به دارو كمتر احساس مي‌شود.

گفتني است در اغلب مواقع،‌ التهابات تيروئيدي باعث بروز و پيدايش كم‌كاري تيروئيد در بالغين مي‌شود كه در اين ميان، «ارث» نقش مهمي را ايفا مي‌كند، اين فوق تخصص غدد اظهار مي‌كند: در اين مواقع بدن، تيروئيد را جسمي غريبه تلقي كرده و خود به خود شروع به تخريب آن مي‌كند كه در دو گروه تحت حاد و مزمن طبقه‌بندي مي‌شود.

به گفته وي، در اشكال مزمن، تيروئيد كاملا تخريب مي‌شود كه به آن بيماري «هاشيموتو» گفته مي‌شود و بيمار مجبور است تا آخر عمر از دارو استفاده كند ولي در اشكال تحت حاد، درصدبالايي از بيماري بهبود مي‌يابد و بيشتر در زنان قابل مشاهده است. اين تيروئيدها ويروسي‌اند و به آنها تيروئيد‌هاي گذرا و يا تحت حاد گفته مي‌شود كه معمولا با يك سرماخوردگي و يا التهاب شديد در تيروئيد، اتفاق مي‌افتد و با اين كه در ابتدا علايم پر سر و صدايي دارد ولي در اغلب مواقع بعد از چند هفته كاملا از بين مي‌رود.

اين متخصص داخلي مي‌افزايد: در پركاري تيروئيد بدن نسبت به گيرنده‌هاي هورمون TSH واكنش نشان داده و تيروئيد شروع به تحريك و پركاري مي‌كند كه بيشتر در سنين جواني مشهود است.

وي در ادامه همچنين خاطرنشان مي‌كند: اغلب افراد رده سني 20 تا 50 سال دچار پركاري (گريوز)‌ مي‌شوند و اگر در كودكان و يا مردان اتفاق بيفتد، بسيار شديد بروز پيدا مي‌كند و مي‌تواند با فلج عضلاني همراه باشد.

تپش قلب، كاهش وزن، افزايش تعريق كه به صورت ناگهاني و تحت‌حاد اتفاق بيفتد، بيرون زدگي چشم‌ها، ريزش مو، خاكستري رنگ شدن موها و بلند شدن ناخن از بسترش رامي‌توان از علايم پركاري (گريوز)‌ ناميد.

دكتر فتاحي، ضمن اشاره به اين مطالب، يادآور مي‌شود؛ در بسياري از مواقع افراد با مشاهده عرق كف دست خود حدس مي‌زنند كه دچار پركاري تيروئيد شده‌اند در صورتي كه اين‌گونه نيست و حداقل بايد ظرف 6 ماه گذشته دچار كاهش وزن و... شده باشند كه در اين صورت بيمار بايد 6 ماه الي 5/1 سال دارو مصرف كند، كه در صورت عودهاي متوالي، عمل جراحي و يا استفاده از قطره يد راديو اكتيو چاره كار است.

وي با بيان اين كه پركاري تيروئيد مي‌تواند علل زيادي داشته باشد، عنوان مي‌كند: ندول (گره)‌ گرم سمي مي‌توانند فعاليت ساير مناطق تيروئيد را سركوب كنند كه عمليات تشخيصي آن توسط اسكن امكان‌پذير است و درمان آن از طريق قطره يد راديو اكتيو و يا جراحي صورت مي‌گيرد، ولي در تيروئيدهاي چند گره‌اي كه در افراد مسن ديده مي‌شود شروع آن با بروز گواتر ساده در دوران كودكي است كه طي گذشت ساليان سال باعث سمي شدن آن مي‌شود، و در اين ميان به گره‌هايي كه از خود فعاليتي ندارند، گره سرد و گره‌هايي كه توان سلول‌سازي و ترشح دارند، گره گرم (ندول گرم)‌ گفته مي‌شود كه بيشتر در افراد مسن با بيماري قلبي مشهود است.

توصيه‌هاي ضروري‌

دكتر فتاحي ضمن اظهار اين كه اگر در كم‌كاري تيروئيد دارو مصرف نشود، بيماري عود خواهد كرد، متذكر مي‌شود، در پركاري تيروئيد، عدم مصرف دارو باعث مقاوم شدن بيماري به دارو شده و در نتيجه احتياج به قطره يد راديو اكتيو و عمليات جراحي مي‌شود، پس بهتر است در هر دو نوع اين بيماري، مصرف داروهاي تجويزي فراموش نشود و براي جلوگيري از بيماري‌هاي تيروئيدي، هفته‌اي چند بار از غذاهاي دريايي و نمك يددار استفاده نمود.
پنجشنبه 18 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 356]