100 محدوده بحراني در رودخانه هاي استان خوزستان شناسايي شدند

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: 100 محدوده بحراني در رودخانه هاي استان خوزستان شناسايي شدند
سرمايه ، مجتبي گهستوني: آلودگي آب رودخانه كارون ناشي از سه منبع شهري، صنعتي و كشاورزي است. فاضلاب اين منابع به رودخانه كارون تخليه مي شود و آن را به شدت آلوده مي كند به طوري كه در برخي نقاط رودخانه توصيه شده است حتي براي شنا نيز از آن استفاده نشود چراكه ممكن است ايجاد آلودگي و بيماري كند.

در اين باره صغري رستمي كارشناس محيط زيست و دبير شوراي پژوهشي اداره كل حفاظت محيط زيست استان خوزستان پيشتر با اشاره به اينكه 70 درصد آب شرب مصرفي استان خوزستان از رودخانه آلوده كارون تامين مي شود كه درصورت ايجاد اختلال در سيستم تصفيه و پايين آمدن ميزان كلر، اين آلودگي مستقيماً به مردم منتقل مي شود، گفت: «بخش عمده فاضلاب هاي شهري اهواز و شهرهاي حاشيه رودخانه كارون به اين رودخانه سرازير مي شود كه مهم ترين عامل آلودگي آب اين رودخانه است. اين فاضلاب ها انواع ميكروب هاي بيماري زا و عناصر سمي را به داخل رودخانه وارد مي كنند.»
اين رودخانه به دليل ورود انواع فاضلاب ها به داخل آن دچار مشكل شده است. اداره كل حفاظت محيط زيست متولي تامين آب شرب نيست و نظارت بر سلامتي آب شرب هم جزء وظايف حفاظت محيط زيست نيست. متولي تامين آب شرب سالم شركت هاي آب و فاضلاب و ارگان نظارتي، مركز بهداشت استان است. براساس پيگيري هاي انجام شده، آب شرب مصرفي ميكروب زدايي شده و كلرزني در سطح مطلوبي انجام مي شود. ولي درصورت پايين آمدن شديد سطح كلر باقيمانده، آلودگي ميكروبي در آب ظاهر شده و مشكلات ناشي از آن اجتناب ناپذير خواهد بود.
رودخانه كارون تنها رودخانه قابل كشتيراني در ايران است و در عين حال تنها رودخانه ايراني است كه به آب هاي بين المللي و اقيانوس هاي جهان ارتباط دارد يعني از يك طرف در خرمشهر از طرق مصب خود به اروند رود (شط العرب) كه رودخانه هاي دجله و فرات از كشور عراق نيز به آن مي ريزند وصل مي شود و از طرف ديگر خود يعني رودخانه بهمنشير به خليج فارس مربوط و از آن طريق به اقيانوس هند مرتبط مي شود. به اين ترتيب ايران مي تواند از طريق اروندرود و كارون كالاهاي تجارتي را از طريق كشتي و به وسيله حمل ونقل دريايي كه ارزان ترين وسيله حمل ونقل كالاست تا شهرستان اهواز و حتي شهرستان شوشتر برساند و در عين حال كالاهاي ايراني را براي صادرات از اين شهرستان ها تا بنادر بين المللي خرمشهر، آبادان و بندر امام منتقل كند.
آن قسمت از رودخانه كارون كه بين بند قير تا خرمشهر واقع شده و شامل مجموعه آب رودخانه هاي كارون و دز است به نام كارون بزرگ خوانده مي شود و كشتيراني فقط تقريباً در همين محدوده از كارون امكان پذير است طول اين مسير حدود 190 كيلومتر است.
رودخانه كارون پرآب ترين و بلندترين رود در ايران است كه 950 كيلومتر طول دارد و مساحت آبريز آن شش هزار كيلومتر مربع است. در حال حاضر 11 سد و نيروگاه روي كارون در حال بهره برداري، ساخت يا در مرحله مطالعاتي هستند كه حجم كل آنها در صورت تكميل 21 ميليارد و 559 ميليون مترمكعب خواهد بود.حجم مفيد اين 11 سد هفت ميليارد و 986 ميليون مترمكعب برآورد شده است.
23 ميليون مترمكعب از رودخانه كارون بايد لايروبي شود كه حدود 10 ميليون مترمكعب از اين ميزان، مربوط به لايروبي در محدوده شهر اهواز است. اين در حالي است كه به گفته مديركل محيط زيست خوزستان، بررسي وضعيت رود خانه كارون به دستور دادستان كل كشور در رديف جرم هاي خاص بررسي مي شود.
افزايش جمعيت شهرنشيني و پيشرفت هاي صنعتي و تكنولوژي نه تنها باعث افزايش ميزان مصرف آب شهري شده بلكه ميزان آلودگي محيط زيست را نيز افزايش داده است. به ويژه با گذشت زمان و افزايش كاربرد مواد شيميايي مختلف از قبيل پاك كننده ها، حشره كش ها، علف كش ها، كودهاي مختلف شيميايي و غيره و تخليه فاضلاب كارخانه ها و اختلاط آن با آب آبياري مساله آلودگي آب را پيچيده تر ساخته است. شهر اهواز از معدود شهرهاي ايران است كه از وجود جريان مهم رودخانه اي در تمام طول سال برخوردار است. رود كارون در جهت شمال- جنوب در داخل شهر در جريان است و طبيعتاً نيازهاي آبي شهر اعم از مصارف شرب، صنعت و آبياري پوشش گياهي و فضاي سبز شهر ازاين منبع تامين مي شود. مسائل طبيعي، بهداشتي، رفاهي و اجتماعي مرتبط با عبور اين آبراهه مهم از داخل شهر اهواز از مقوله هاي قابل توجهي است كه در هر مورد به طور جداگانه بايد مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گيرد. با توجه به اينكه در زمينه فلزات سنگين تا به حال تحقيقي در استان خوزستان صورت نگرفته است لذا انجام اين تحقيق مي تواند اطلاعات قابل توجهي را در مورد وضعيت آلاينده هاي رودخانه در اختيار عموم قرار دهد. با توجه به مقايسه هاي انجام شده غلظت فلزات در رودخانه كارون نسبت به استانداردهاي موجود در حد بالاتري بوده كه اين مهم آلودگي آب هاي زيرزميني و محصولات كشاورزي و حيات وحش را نيز سبب شده و در نهايت سلامت انسان ها در معرض مخاطرات جدي قرار خواهد گرفت. رودخانه كارون در كناره هاي خود اراضي مزروعي و زراعي متعددي را جاي داده است و سالانه آلاينده هاي مختلف فيزيكي، شيميايي و زيستي وارد اين رودخانه مي شوند. رسوبات رودخانه ها مي توانند محل مناسبي جهت ذخيره سازي مواد آلوده كننده حاصل از تخليه فاضلاب هاي شهري و صنعتي باشند. در اثر تجمع عناصر آلاينده فلزي در اين رسوبات خطر آلودگي آب اتفاق مي افتد، چرا كه تحت شرايط خاص فيزيكي و شيميايي مواد آلوده دفن شده در اين رسوبات آزاد شده و وارد فاز محلول مي شوند. رسوبات كارون به دليل ماهيت رسي و داشتن بار الكتريكي زياد و همچنين ظرفيت تبادل كاتيوني بالا قدرت زيادي در جذب عناصر آلاينده حاصل از زه آب هاي وارد شده به رودخانه را داراست. روند رو به افزايش رسوب گذاري، افزايش واحدهاي صنعتي و كشت و صنعت ها، افزايش جمعيت و بالطبع زيادتر شدن پساب هاي صنعتي، شهري و كشاورزي و در نتيجه آلوده تر شدن اين رسوبات پتانسيل آلودگي كارون را بالا برده و خطر مسموميت هاي ناشي از غلظت بيش از حد عناصر آلاينده روبه فزوني مي نهد.
هرمز محمودي راد در نشست اعضاي شوراي حفاظت كيفي رودخانه كارون عنوان كرد: «دادستان كل كشوردرنامه اي به رئيس سازمان حفاظت محيط زيست كشور بر لزوم پاسخگويي صنايع در قبال آلودگي اي كه در اين رودخانه به وجود آورده اند تاكيد كردند. در اين زمينه جلسه اي در پايتخت با حضور مسوولان صنايع خوزستان در آينده نزديك تشكيل خواهد شد. در اين جلسه صنايع بايد آخرين وضعيت خود و برنامه زمان بندي براي اجراي طرح تصفيه خانه هاي خود را اعلام كنند.» ساماندهي رودخانه كارون نياز به اعتبار اساسي دارد و لازم است از اعتبارات مازاد بر درآمد در اختيار اين شورا براي اجراي طرح ساماندهي رودخانه كارون قرار داده شود. همچنين بايد صنايع را ملزم كرد تا نسبت به احداث تصفيه خانه هاي خود اقدام كنند. شايسته نيست صنايع آب شيرين رودخانه كارون را برداشته و به جاي آن پساب وارد اين رودخانه كنند.
به گفته عباس كايدخورده مدير دفتر مطالعات و ساماندهي رودخانه هاي استان خوزستان، محدوده مورد نظر براي لايروبي، از منطقه زرگان در ابتداي اهواز آغاز شده و تا خرمشهر ادامه مي يابد.
اين در حالي است كه كار لايروبي در برخي بازه ها (محدوده ها) در حال انجام است اما به دليل كمبود اعتبار، پيشرفت كار به كندي انجام مي شود. ضمن تاكيد بر اهميت و در اولويت قراردادن كار لايروبي در بازه هاي شهري بايد اظهار داشت كه از سال گذشته تاكنون تنها 3/5 ميليون مترمكعب از كارون در فاصله پل پنجم تا چنيبه در محدوده اهواز با پيشرفت فيزيكي 40 درصد و نيز ساحل راست رودخانه در خرمشهر حد فاصل پل هاي قديم و جديد كه انباشته از آثار جنگ و تعميرات مربوط به لنج ها و ساخت و ساز در ساحل رودخانه بود، لايروبي شده است.
در حالي از ساماندهي و حفاظت از ساحل رودخانه كارون كه بخشي از آن نيز مربوط به لايروبي اين رودخانه است سخن به ميان مي آيد كه براساس مصوبه سفر هيات دولت به خوزستان ساماندهي و حفاظت از ساحل رودخانه كارون با اعتبار 250 ميليارد تومان تصويب شد اما به دليل اينكه سفر در زمستان و پس از بستن بودجه انجام شده بود، رديف اعتباري اين طرح در بودجه سال 86 گنجانده نشد و طرح براي گرفتن اعتبار به سال بعد موكول شد.
همچنين در بودجه سال 87 نيز به دليل محدوديت منابع مالي، تنها 500 ميليون تومان از رقم مصوب هيات دولت به آن اختصاص داده شد.
مدير دفتر مطالعات و ساماندهي رودخانه هاي استان خوزستان با اشاره به اينكه كارون تنها رودخانه استان است كه مطالعات لايروبي و ساماندهي آن تكميل شده و به مرحله اجرا رسيده است، گفت: «براساس بضاعتي كه داريم، نمي توانيم ديگر رودخانه هاي استان را مورد مطالعه قرار دهيم بنابراين براساس نياز استان، رودخانه ها را اولويت بندي مي كنيم. همچنين ذكر اين نكته ضروري است كه تاكنون بيش از 100 محدوده بحراني در رودخانه هاي استان شناسايي شده كه درصورت تامين اعتبار، مطالعات مربوط به ساماندهي و نيز اجراي آن را در رودخانه هاي مذكور، آغاز مي كنيم.»
اما خشكسالي و كم آبي هم سواحل رودخانه كارون را از رونق انداخته است. آب رودخانه كارون در حال حاضر كاهش شديدي يافته به طوري كه در برخي نقاط آن آب ساكن و مبدل به گندابي ازجلبك ها شده است.
كاهش شديد آب رودخانه كارون باعث شده سواحل و تفريحگاه آن به محلي براي تجمع حشرات و حيوانات موذي تبديل شود.
در همين خصوص مديركل حوادث غيرمترقبه استانداري خوزستان نيز با تاييد كاهش آب رودخانه كارون گفت: «در حال حاضر دبي رودخانه كارون از 160 مترمكعب بر ثانيه كمتر شده است.»
اما احياي كشتيراني اهواز به خليج فارس جهت تردد كشتي ها و بارج هاي يك هزار تني از طريق رودخانه كارون و افزايش ميزان آب گذري ازاين رودخانه در زمان سيلاب به ميزان بيش از پنج هزار مترمكعب در ثانيه از جمله اهداف سازمان آب و برق خوزستان در لايروبي كارون به شمار مي آيد.
كارون در حال حاضر قابليت عبور آب تا ظرفيت سه هزار مترمكعب در ثانيه را دارد. به علت تجاوز به حريم رودخانه توسط كشاورزان و برخي دستگاه هاي اجرايي به ويژه در مقطع شهر اهواز و
بالا دست آن و همچنين خشكسالي هاي چند سال اخير، رسوبات قابل توجهي در كف و بستر رودخانه نشست كرده كه باعث بالا آمدن بيشتر سطح آب در مواقع سيلابي شهر اهواز شده و در اينگونه مواقع شهر را در معرض خطر قرار مي دهد.
طول رودخانه كارون از پايين دست اهواز تا خرمشهر 190 كيلومتر است، مدت لايروبي رودخانه در محدوده شهر اهواز را دو تا سه سال و كل رودخانه كارون، را يك دوره 10 ساله عنوان كرده اند.
پنجشنبه 18 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 934]