پارک علم و فناوری چیست؟

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

پارك های علمی و فناوری يكی از نهادهای اجتماعی و حلقه ای از زنجيره توسعه اقتصادی مبتنی بر فناوری هستند اين پارك ها در دهه 1980 شكل گرفتند.
صنعت،بی تردید وجه غالب دنیای مدرن است. چنان كه اگر روزی از شهروندان این جهان جدید فناوری های تازه را بگیری و مجبورشان كنی كه به تقلید از اجداد اولیه شان در غار زندگی می كنند، چه بسا بسیاری شان در همان روزهای اول از گرسنگی و نابلدی تلف شوند. سوی دیگر این دنیا اما ارتباطات انسانی است كه حیات خیلی از هم نوعان ما بدان وابسته است. یعنی اگر روزی برسد كه همه گونه های ارتباطی مدرن چون تلفن، اینترنت، خودرو یا هواپیما و... از این دست افراد گرفته شود، لابد عاجز از ادامه امرار معاش و كسب درآمد باشند، به سخن دیگر محیط زست انسانی آن چنان دچار دگرگونی شده كه گمان می بری اصولا دیگر زندگی انسان روی كره خاكی بدون دست ساخته هایش میسر نباشد. از این رو است كه ماهیت فناوری كه همان علوم فیزیك و شیمی و بسیار دیگر است، چهره نشان می دهد. چه آن كه بدون این علوم دسترسی به فناوری غیرممكن است. پس می توان گفت كه علم به علاوه ممارست انسان برای پاسخ به مشكلات اش یا سهل كردن بیشتر امور به فناوری منجر می شود. اما در پایان آن چه كه سرنوشت بشر را متحول می كند تنها گسترده شدن نتیجه تحقیقات و اختراعات است كه میسر نمی شود مگر با حمایت صنعت و تولید انبوه ایده ها و اختراعات. ضمن آن كه یكی از مهم ترین منابع درآمد ملت ها در دنیای مدرن به تولید علم وابسته است. حال باید پرسید كه چگونه می توان از وضع موجود یعنی تولید علم و فناوری بدون حمایت صنعت به مرحله ای رسید كه بخش صنعت از تولیدات علمی دانشگاه ها و پژوهش گران حمایت كند؟ مسئله بخش صنعت همواره تولید ثروت است، به دیگر سخن صنعتی شكل می گیرد تا به افزایش درآمدها و ثروت متولیان آن كمك كند، بنابراین اگر توجیه اقتصادی برای اختراعی وجود نداشته باشد، بخش صنعت از روی بی اعتنایی كه با توجه به ریسك بالای اقتصادی به آن اختراع وقعی نمی نهد. پس در ابتدا باید توجیهی برای صنعتی شدن و تولید انبوه یك اختراع وجود داشته باشد. سپس مرحله جذب سرمایه گذار و فروش اختراع فرا می رسد. اما طبیعی است كه بسیاری از مخترعان كشور از ثروت شخصی زیادی بهره مند نیستند و نمی توانند نمونه اجرا شده اختراع خود را تولید كنند چه آن كه تولید نمونه ای آزمایشگاهی از یك اختراع هزینه ها بسیاری در بر خواهد داشت. پس باید واسطی بین مخترع و بخش صنعت وجود داشته باشد كه این مراحل را طی كند، انكوباتورها در پارك های علم و فناوری این وظیفه را برعهده دارند. هم چنین این پارك ها وظیفه حمایت از شركت های كوچك و متوسط مبتنی بر فناوری را نیز برعهده دارند. در این پرونده بررسی این پارك ها، كاركردها و مزایای آن ها توسط خبرنامه تحقیقات و فناوری صورت پذیرفته است كه در ادامه خواهد آمد.
پارك های علمی و فناوری یكی از نهادهای اجتماعی و حلقه ای از زنجیره توسعه اقتصادی مبتنی بر فناوری هستند این پارك ها در دهه 1980 شكل گرفتند و از جمله اهداف آن ها، افزایش نوآوری مبتنی بر فناوری، توسعه اقتصادی و اشتغال زایی متخصصان بود. در اهمیت این پارك ها همین بس كه بسیاری از سیاستگذاران توسعه، پارك های فناوری را بخشی از یك راهبرد هوشمند و هماهنگ برای توسعه ملی یا منطقه ای نام می دانند.
از دیگر سو پارك های فناوری نقش جذب شركت های مبتنی بر فناوری پیشرفته را در سطح بین المللی بازی می كنند و علاوه بر آن بستری هستند برای سوق دادن متخصصان و دانشمندان تا در نتیجه آن فعالیت های كارآفرینی توسعه پیدا كند. از این رو است كه بیش از 800 پارك علمی و فناوری در بیش از 55 كشور جهان ایجاد شده و بیش از این مقدار درحال ساخت است كه نشان از توجه كشورها به این نهاد اجتماعی مهم دارد. همچنین شكل گیری و توسعه بسیاری از پدیده های نوظهور فناوری محور ریشه در این پارك ها دارد و دولت ها می كوشند با ایجاد محیطی مناسب، شرایط كار و فعالیت را برای شركت های كوچك و متوسط، فراهم كنند و از سوی دیگر شركت های بین المللی مبتنی بر فناوری را جذب كنند. بنابراین دولت به ویژه در كشورهای درحال توسعه (مثلا ایران)، باید برای توسعه و موفقیت این پارك ها فعالیت كند و این امر بسیار موثر و حیاتی است.
پروفسور رستم لالكاكا یكی از كارشناسان و فعالان توسعه، در تعریف پارك های علم و فناوری می گوید: «پارك فناوری، یك توسعه مبتنی بر مالكیت، در یك محیط فیزیكی با كیفیت بالا و پارك مانند است. آن ها از مزایای نزدیكی به منابع مهم سرمایه معنوی، زیرساخت های مناسب و سیاست های راهنمایی كننده، بهره مند می شوند و شركت های مبتنی بر فناوری و موسسات دولتی را در یك «محیط مدیریت شده» حمایت می كنند. بنابراین، تعامل، توسعه فناوری و رشد اقتصادی را تسهیل می كنند.» به طور كلی «پارك فناوری» عبارتی عام و این روزها فراگیر است كه به دلیل وسعت تعابیری كه از آن می شود گاهی گیج كننده و ناشناخته می شود.
از این اصطلاح درواقع برای توصیف سطح متنوعی از فعالیت ها در یك منطقه خاص برای تحریك توسعه كارآفرینی شركت های كوچك و متوسط دانش محور در یك كشور استفاده می شود. عبارت پارك فناوری حداقل 16 مترادف دارد كه رایج ترین آن ها پارك علمی، پارك تحقیقاتی و قبول فناوری هستند. زمینه های جدید در فعالیت پارك های فناوری دائما در حال زیاد شدن هستند تا این پارك ها از رقبای فراوان خود كه حدود 295 پارك فناوری در سراسر جهان هستند، متمایز شوند. پارك های فناوری از اوایل دهه 50 میلادی در آمریكا ایجاد شدند و امروزه نیز در سراسر جهان وجود دارند و تعدادشان روز به روز در حال افزایش است. در ابتدا مقوله پارك فناوری تعریف بسیار محدودی داشت كه تمركز اصلی آن بر مستغلات پارك بود، چه آنكه طبق این تعریف دانشگاه ها مستغلات، فضاهای اداری یا تجهیزات تحقیقاتی را به واحدهای تجاری اجاره می دهند. گاهی اوقات این تركیب به شهرك های صنعتی یا محل تجمع شركت ها شبیه می شود. امروزه این مقوله توسعه یافته است تا محدوده وسیع تری از فعالیت ها شامل توسعه اقتصادی و انتقال فناوری را نیز دربرگیرد.
با این حال یك پارك فناوری به خصوص در جهان تازه ای كه فناوری نقش استراتژی و تاكتیك را هم زمان بازی می كند باید ویژگی هایی داشته باشد تا بتوان آن را موتور محرك توسعه مبتنی بر فناوری نامید. از این رو ارتباط این پارك ها با موسسات آموزشی و پژوهشی بدیهی است. همچنین پاركی باید زیرساخت ها و خدمات پشتیبانی، به خصوص مستغلات و فضاهای اداری را برای واحدهای تجاری فراهم كند. دیگر شاخصه چنین پاركی برعهده گرفتن وظیفه انتقال فناوری است . و آخرین مشخصه یك پارك فناوری، توسعه فناوری خواهد بود. نكته قابل ذكر آن است كه به هر حال همه پارك های فناوری به همه این خصوصیات دست پیدا نمی كنند و برخی نیز ممكن است وظایفی اضافه بر آنچه ذكر شد داشته باشند. آنگونه كه انجمن بریتانیا در تعریف خود می آورد: مقوله پارك فناوری شامل محدوده وسیع و متنوعی از ابتكارات و نوآوری ها می شود كه این تنوع حتی در داخل یك پارك نیز وجود دارد. بنابراین امكان ارائه تعریفی محكم و فراگیر در این مورد وجود ندارد.
به عنوان مثال، در سال 1993 در ایالات متحده آمریكا مساحت متوسط پارك های فناوری 200 هكتار بود با بیش از 200 هزار فوت مربع ساختمان، 12 شركت عضو، 300 نفر شاغل و 250 هزار دلار بودجه عملیاتی.
پارك های خارج از ایالات متحده عموما حجمی كوچكتر دارند و در موقعیت های بسیار متفاوتی قرار دارند؛ از یك فضای سبز وسیع در محیطی روستایی گرفته تا پارك های عمودی در ساختمان های بلند واقع در شهرهای بزرگ. امروزه، حدود 250 پارك فناوری در انجمن بین المللی پارك های علمی عضو هستند و 295 پارك عضو انجمن پارك های فناوری مرتبط با دانشگاه هستند. همانگونه كه تعریف ثابتی برای پارك فناوری وجود ندارد، اصطلاح ثابتی نیز برای وظایفی كه پارك های فناوری انجام می دهند به كار نمی رود. اگرچه در ایالات متحده پارك فناوری، پارك تحقیقاتی یا پارك تحقیقات فناوری به كار می رود، اصطلاح پارك علمی در انگلستان و اروپا رایج تر است و عبارت قطب فناوری در فرانسه بسیار استفاده می شود.
به طور كلی، پارك های فناوری به دو دسته تقسیم می شوند، یكی مراكز رشد شركت ها و موسسات (انكوباتورها) كه برای شركت های نوپا است. به عبارت دیگر این مراكز تلاش می كنند شركت های كوچك و متوسطی را كه در حوزه فناوری مشغول به كار می شوند را حمایت مادی و معنوی می كنند تا در نهایت این شركت ها بتوانند به تولید تكنولوژی پرداخته و وارد چرخه سودآوری و اشتغال زایی شوند.
دسته دوم اما پارك های علمی و فناوری است كه بیشتر شركت ها و موسسات تحقیقاتی و فناوری و انكوباتورها در آن حضور دارند و شهرك های علمی و تحقیقاتی كه متشكل از چندین پارك، دانشگاه و مراكز مسكونی است. هم اكنون تعریف واحدی از پارك ها یا شهرك ها در جهان وجود ندارد و كشورها براساس مقتضیات و نیازهای خود به ایجاد پارك ها اقدام می نمایند. اسامی مختلفی نیز برای پارك ها در كشورهای مختلف از قبیل انكوباتور تجاری، مركز نوآوری، مركز كارآفرینی، پارك فناوری، پارك علمی، پارك تحقیقاتی، قطب فناوری، شهر علمی- تحقیقاتی، تكنوپولیس، تكنوپل و... گذاشته شده است.
به طور كلی اگرچه هر شهر یا كشوری ممكن است دلایل متفاوتی برای ایجاد پارك های فناوری داشته باشد، ولی عموما هدف اولیه از تشكیل یك پارك فناوری افزایش تعداد شركت های كوچك و متوسط دانش محور است (كه كارآفرین نیز هستند) تا در یك محیط اقتصادی به فعالیت بپردازند. از این شركت ها به عنوان پشتوانه بخش خصوصی برای كمك به تنوع اقتصادی نام برده می شود. كشورهای درحال توسعه كه تجربه چندانی در زمینه فناوری ندارند، ممكن است از پارك های فناوری برای جذب سرمایه گذاری خارجی برای ایجاد شغل و همچنین افزایش درآمدهای مالیاتی استفاده كنند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 416]