شيعيان عراق از انزوا تا حكومت

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: شيعيان عراق از انزوا تا حكومت
متن زير گزارش كوتاهى از وضعيت شيعيان عراق در سايت سى. ان. ان عربى است. اين گزارش در ادامه چندين گزارش ديگر درباره شيعيان در كشورهاى عربى است كه آنها نيز به تدريج ترجمه خواهد شد.مقاله حاضر در عين اجمال و سودمندى، حاوى ديدگاه آمريكايى ها در بسيارى از نكات مربوط به شيعيان است و بنابراين بايد آن را از اين زاويه مورد تامل قرار داد.طبعا ترجمه آن به معناى موافقت با اين اظهارات نيست، اما مهم آن است كه بدانيم در باره شيعيان چه تصورى وجود دارد. از درج اين مقاله در سايت عربى سى. ان. ان نزديك دو سال گذشته است. كلماتى كه در كروشه گذاشته ايم از ماست. على رغم اينكه جامعه عراق از مذاهب متعددى تشكيل يافته اما عراق از زمان تشكيل دولت جديد در سال ،۱۹۲۱ تقسيمى مذهبى از نوع آن چه پس از اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ پديد آمد را شاهد نبوده است. از اين زمان به بعد بود كه كشتار و درگيرى هاى مذهبى تمام نواحى اين كشور را به خاك و خون كشيد، به گونه اى كه تحليلگران و سياستمداران را وا داشت تا آن چه را در عراق امروز در حال وقوع است «جنگ داخلى» بنامند. سرنگونى رژيم صدام، نقطه عطفى در وضعيت شيعيان عراق بود و اگرچه بخش گسترده اى از شيعيان در دوران رژيم گذشته در معرض انزوا و ستم بودند، اما وضعيت كنونى آنان در عراق بعد از صدام به طور كلى متفاوت است. به طورى كه بر حكومت و مناصب اصلى آن سلطه دارند و حتى رهبران و نيروهاى شيعى متهم به اتخاذ سياست تبعيض مذهبى هستند!وضعيت اسكان در عراق به تنوع در تركيب نژادى و تركيب مذهبى موسوم است، تركيب اول اعراب و اكراد و تركمان ها، آشورى ها و فارس ها و بعضى ديگر را شامل مى شود و تركيب دوم، مسلمانان، مسيحيان، صائبيها، يزيدى ها، زردتشتى ها و برخى ديگر را.اما ويژگى عراق اين است كه اين دو تركيب غالباً در امتزاج با يكديگرند به طورى كه عرب ها شيعه و سنى و مسيحى، اكراد شيعه و سنى و يزيديها و زردتشتى ها را در بردارد. آمار دقيق و رسمى در مورد تركيب دموگرافى عراق وجود ندارد و در اين خصوص تفاوت گسترده اى بين منابع يافت مى شود، در حالى كه گزارش «آزادى دينى در جهان» بيانگر اين نكته است كه شيعه اكثريت جمعيت را داراست و تعدادشان ۶۵ -۶۰ درصد كل ساكنين (حدود ۲۶ ميليون نفر) است اما جامعه شناس معروف عراقى (سنى) دكتر فالح عبدالجبار بر اين ادعاست كه شيعه ۵/۵۳ درصد از كل ساكنين را در سال ،۲۰۰۰ شامل مى شود و اهل سنت۳/۴۲درصد با احتساب كردها.عراق به واسطه داشتن يك ويژگى از ديگر جوامع متمايز مى شود و آن ازدواج و پيوند زناشويى ميان دو طايفه شيعه و سنى است. ديگر اين كه بسيارى از قبايل مشتمل بر افراد شيعه و سنى است، براى مثال قبيله جبور از افراد شيعه و سنى تشكيل يافته است. همينطور از اين قبيله، عشيره اى كه در شمال موصل ساكن است پيرو مذهب سنى شافعى و عشيره اى كه در شرق العماره و جنوب الكوت سكونت دارند شيعى مذهبند و بسيارى ديگر از عشاير نيز چنين اند.جمعيت اعراب بر شيعيان غالب است؛ از جمله آنها، تركمانها و كردهاى فيلى هستند. گروهى از شيعيان نيز اصالت فارسى (ايرانى) دارند.تمركز شيعيان در استان هاى جنوب كشور و مناطق فقير پايتخت و به خصوص شهرك صدر (واقع در شرق بغداد، با جمعيتى بالغ بر ۲ ميليون نفر) است.مذهب جعفرى، مذهب حاكم در ميان شيعيان عراق است كه بر حسب التزام به تعاليم اين مذهب به متدينين و غير مذهبى ها تقسيم مى شوند، به طورى كه دسته دوم از تعداد و نفوذ كمترى برخوردارند، به اين اعتبار كه مراجع دينى بر جامعه شيعيان و نيروهاى سياسى آنها سلطه دارند و اين چيزى است كه شعار «حوزه مرجع ماست» به اشاره آن را بيان مى كند؛ شعارى كه در سالهاى اخير بر زبان شيعيان جارى بوده است.عراق پايگاه اول تشيع و مهد آن است و نجف از لحاظ تاريخى مركز علمى اصلى شيعه حتى در دهه هاى قرن گذشته بوده است. حوزه نجف اولين مدرسه حقيقى و يا مركز فقهى شيعى است كه در قرن يازدهم ميلادى (پنجم هجرى) تأسيس شد.عراق همچنين دربردارنده شهرهاى مقدس شيعه است كه آرامگاه امام على (ع)، امام حسين (ع) و چهار امام ديگر از امامان شيعه در نجف، كربلا، كاظمين و سامرا واقع است.اين امر موجب شده عراق مكانى باشد براى آمد و شد شيعيان از تمام نقاط جهان به خصوص ايران و كشورهاى حاشيه خليج فارس.از نقطه نظر تاريخ، در عراق بسيارى از مراجع بزرگ دينى شيعه ظهور كردند كه چهارتن از ايشان برجسته ترين علماى حوزه در نجف و شاخص مرجعيت اند. حضرت آيت الله العظمى سيستانى كه در رأس ايشان هستند، آيت الله فياض، آيت الله بشير نجفى و آيت الله محمد سعيد حكيم. در اين ميان به جز آيت الله حكيم، سه مرجع ديگر از نژاد غيرعراقى هستند. حضرت آيت الله العظمى سيستانى از ايران، آيت الله فياض از افغانستان و آيت الله نجفى از پاكستان هستند.بعد از سال ۲۰۰۳ بار ديگر اختلاف تاريخى در جامعه شيعى بين حوزه علميه اى كه (مخالفان) بر آن لفظ «حوزه صامت» اطلاق مى كنند و اكنون مراجع دينى نجف به رهبرى حضرت آيت الله العظمى سيستانى نماينده اين جريان هستند و در واقع دخالتى در مجادلات سياسى ندارند! و از طرفى «حوزه ناطق» كه به دخالت مستقيم در مسائل اجتماعى و سياسى فرا مى خواند و در حال حاضر رهبر جوان شيعى مقتدى صدر در پيروى از راه پدرش، مرجع بزرگ، محمد صادق صدر، نماينده اين حوزه است، بروز كرده است.اين اختلاف، آثارى در جامعه شيعى داشته است. از جمله حادثه ترور يكى از رهبران شيعه، عبدالمجيد خوئى در آوريل ۲۰۰۳ به دست عناصر (كه گفته مى شود) وابسته به جريان صدر (هستند)، همچنين زد و خوردهايى كه ميان طرفداران حضرت آيت الله العظمى سيستانى و عناصر جيش المهدى وابسته به مقتدى صدر صورت گرفت و اين در حالى بود كه عناصر جيش المهدى سعى در تسلط بر حرم امام حسين (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) در كربلا داشتند. همينطور درگيرى هايى كه بين عناصر جيش المهدى و سازمان بدر مجلس اعلاى اسلامى در جنوب اين كشور در آگوست ۲۰۰۵ رخ داد.رژيم از هم فروپاشيده عراق (صدام) به شيعيان فرصت نمى داد تا با آزادى كامل به شعائر دينى شان بپردازند، به دنبال سقوط اين رژيم، شيعيان بر هويتشان تأكيد و از اين فضاى باز جديد در جهت برپايى شعائر دينى شان بهره بردند، اين امر در مراسم راهپيمايى به مناسبت عزادارى حسينى به سمت كربلا نمود پيدا كرد كه در آن حدود ۳ ميليون شعيه شركت داشتند (آوريل ۲۰۰۳).
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]