سالمندان فراموش‌شدگان غبار زندگي

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: سالمندان فراموش‌شدگان غبار زندگي
داخلي. اجتماعي. سالمندان.

سالمندي و پير شدن پديده‌اي شگفت آور است، آنچنان كه اغلب نمي‌توانيم باور كنيم روزي به سراغ ما خواهد آمد چرا كه روند دوران جواني به سالمندي بسيار تدريجي است.

هيچ گاه اين تحولات قابل حس نيست به طوري كه‌سالمندي از ديد اطرافيان واضح تر از آن چيزي است كه به نظر خود شخص مي‌آيد.

اصطلاحاتي مثل سالمند ، سالخورده ، پير ، مسن، كهنسال و نظاير آن درباره كساني به كار مي‌رود كه ‪ ۶۵‬سال بيشتر از سن آنها گذشته باشد، ولي مرزبندي سنين سالمندي بيشتر براساس قرارداد شكل گرفته و به طور كل سالمندي يك امر نسبي محسوب مي‌شود.

حركت سريع به سوي دنياي مدرن و فاصله گرفتن از سنتهاي ديرپا، پيامدهاي مثبت ومنفي فراواني را به همراه دارد كه‌ازجمله نقشهاي منفي آن حذف جايگاه سالمندان در خانواده و جامعه است.

واژه سالمندان ، مدرن شده مفهوم "پيران" در ادبيات فرهنگ سنتي ماست، در گذشته‌هاي نه چندان دور بزرگان خانوار را " پير و ريش سفيد" مي‌ناميدند و آنان مركز انباشت تجربه، تاريخ و مرجع موثر انتقال مهارتهاي جدي وكاربردي به نسل پايين تر و معرف جايگاه و موقعيت خانوار مي‌دانستند.

بنابراين تعاريف بخش عمده اختلاف‌ها وكشمكشهاي خانوادگي و دردهاي خاموش جوانان ديروز و سالخوردگان امروز زماني است كه بين افراد خانواده به خصوص جايگاه بزرگان خانوار اختلاف وجود دارد.

آيا آنان ريش سفيد هستند يا سالمند؟ محل زندگي آنان كجا بايد باشد صدر مجلس خانوار يا آسايشگاه سالمندان؟
به گفته كارشناسان و متخصصان ، سالمندي بنابرتعريف سازمان بهداشت جهاني عبور از مرز شصت سالگي است وبراي تمام افرادي كه ازحوادث و اتفاقات زندگي جان سالم بدر برده‌اند و جواني و ميانسالي را پشت سر گذاشته‌اند، اين دوران تحقق پيدا مي‌كند.

به عقيده اين عده ، امروزه‌افزايش اميد به زندگي وكاهش سطح باروري و زاد ولد، موجب بالا رفتن شمارسالمندان نسبت به جمعيت كل شده واين رشد فزاينده افراد مسن همچنان ادامه دارد.

بر اساس پيش بيني محققان، درآينده نه چندان دور، در جهان از هر پنج نفر يك نفر سالمند خواهد بود.

"دكترمحمدرضا كبيري" استاد روانشناسي دانشگاه آزاد اسلامي قزوين در اين خصوص به ايرنا گفت: براي بسياري ازافراد ، بازنشستگي زماني براي رهايي از مسووليت‌ها و تعهدات شغلي قبلي و پيگيري زمان تفريح واستراحت وآرامش جسمي و رواني است.

وي افزود: اما براي عده‌اي ديگر بخصوص اگر بازنشستگي با مشكلات اقتصادي و از ميان رفتن اعتماد به‌نفس همراه شود، زمان استرس‌است كه‌باعلايم روان پزشكي همراه خواهد بود.

كبيري بيان داشت: در واقع سالمندي فرآيندي است كه درسه بعد فيزيولوژيك، روان شناختي واجتماعي شخص را به‌سمت پيري برده و تغييرات ايجاد شده در اين سه بعد با سرعت‌هاي متفاوتي ايجاد مي‌شود.

وي اظهار داشت: اگر فردي علي رغم اين كه ازنظر فيزيولوژيك پير شده است، خودش را از نظر ذهني جوان بداند، پديده‌غيرمعمولي نيست يابرعكس اگر كسي با چهره جوان همانند پيرها عمل كند نيز غيرمعمول نخواهد بود.

بنابراين جاي شگفتي نيست كه‌اين پديده در برخي افراد زودترازموعد معمولي و در برخي ديرتر به ظهور رسد.

اين استاد دانشگاه اضافه كرد: پس سالمندي پديده‌اي زيستي و طبيعي از رشد انساني است كه به صورت عمومي وبسيارتدريجي تمام موجودات زنده را دربرمي گيرد.

وي تصريح كرد: تمام اعضا و جوارح مابا هم روند مسن شدن را طي مي‌كنند و شكوه از سنگيني گوش، شكايت از تاري ديد ، گله از درد مفاصل و ده‌ها رنج و فرياد ديگر همه حكايت ازهماهنگي ميان اعضا و مجموعه ساختاري انسان دارد.

كبيري خاطرنشان كرد: به طوركلي سالمندي نوعي تغيير و سرفرودآوردن مقابل سيرطبيعي و سنت الهي به صورتي هماهنگ است اما دربسياري از جوامع، سالمندي را مترادف با بيماري تلقي مي‌كنند در حالي كه سالمندي بيماري نيست ، بلكه فرآيندي طبيعي است كه كسي نمي‌تواند از آن جلوگيري كند.

اين استاد دانشگاه در ادامه گفت: هيچ دليلي براي نگراني از اين پديده وجود ندارد، به‌طوري كه با مراقبت مناسب مي‌توان از عمرطولاني لذت برد و پيري سالم و شادي آوري داشت و از هجوم بيماري و ضعف در امان ماند.

كارشناس روانشناسي و علوم رفتاري سازمان بهزيستي استان قزوين نيز دراين زمينه گفت: بهترين شاخص براي درازي عمر، شاخص خانوادگي آن است.

"مهناز محمدي" افزود: تقريبا نيمي از افراد بالاي ‪ ۸۰‬سال، پدران بالاي ‪۸۰‬ سال داشته‌اند اين عامل تحت كنترل انسان نيست ، ولي يك سري عوامل پيش بيني كننده در طول عمر وجود دارد كه در كنترل انسان است.

وي ازمهمترين آنها معاينات طبي منظم، عدم مصرف الكل، رضايت شغلي، احساس و تصور خود درنقش نوع دوستانه مفيد از نظر اجتماعي مثل همسر، مشاور، والد و غيره، رژيم غذايي مناسب ، و ورزش نام برد واضافه كرد: دركشورهاي صنعتي و پيشرفته مقام سالمندان به ارزش آنها براي اجتماع وابسته است.

محمدي تصريح كرد:بنابراين به علت افت كارايي سالمندان درجامعه وخانواده قدر و منزلت آنها نيز كاهش مي‌يابد، ولي در جوامعي مثل كشور ما به سبب اعتقادات فرهنگي و مذهبي مردم وبافت خانوادگي حاكم، سالمندان مورد احترام قرار داشته و از اعتبار بالايي برخوردارند.

وي خاطرنشان كرد: سن پيري باتغيير شكل و دربيشتراوقات از دست دادن نقش اجتماعي قبلي همراه است و نقش‌هاي سالمندان در دوره‌هاي قبلي ازنظر شغلي، خانوادگي و اجتماعي باافزايش سن رو به كاهش مي‌گذارد.

محمدي گفت: گاهي عوامل مداخله‌گرمثل بيماري جسمي، رواني، مشكلات اقتصادي، مرگ دوستان و عوامل استرس زاي ديگر مانع ازادامه تعامل اجتماعي سالمندان مي شود.

وي در ادامه با اشاره به اينكه به طور كلي حفظ تماس با افراد و فعاليت اجتماعي براي سلامت جسمي ورواني آنهاحايزاهميت‌است تصريح كرد: تماس باافراد جوان مي‌تواند احساس سودمندي و افزايش احترام به نفس را در سالمندان به وجود آورد.

اين كارشناس بهزيستي بيان داشت: سالمندان درطول زندگي خود ارزش‌هاي اجتماعي و فرهنگي را به نسل بعدي منتقل كرده‌اند و هم اكنون مي‌توانند حاصل تلاش يك عمر خود را در ارتباط با آنها بيابند.

يك كارشناس علوم اجتماعي نيز در اين زمينه گفت: گوشه نشيني علاج درد پيري نيست، درست است كه يك سالمند نمي‌تواند مثل يك جوان تحرك وجنب وجوش داشته باشد، ولي با پذيرفتن ناتوانايي‌هاي طبيعي خود و به كاربردن توانمندي‌هاي موجود، مي‌تواند غبار افسردگي را از چهره‌اش پاك كند.

"مهدي جليلوند" افزود: امروزه نقش رويدادهاي مهم زندگي و عوامل استرس زاي محيطي و اجتماعي درشكل‌گيري بيماري‌هاي رواني به اثبات رسيده است.

وي اظهارداشت: بعضي رويدادهاي مهم زندگي مثل بازنشستگي، مسايل اقتصادي و مرگ همسر در سالمندان از اهميت بيشتري برخوردار است و مي‌تواند مستقيما روي بهداشت رواني آنها تاثير گذار باشد.

جليلوند خاطرنشان كرد: جنبه اقتصادي بازنشستگي هم براي خود سالمند و هم براي جامعه او ازاهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است.

وي گفت: دربسياري ازسالمندان فقير، نگراني درخصوص پول و چگونگي گذراندن زندگي خود به‌يك اشتغال ذهني دايم تبديل مي‌شود كه باكسب لذت آنهادر زندگي تداخل داشته و اين نقصان در بنيه مالي، ومراقبت جسمي مناسب ودرمان اختلالات جسمي فرد را با مشكل روبه رو مي‌كند.

يك استاد روانشناسي دانشگاه پيام نور قزوين نيز گفت: درهر حال بايد به اين نكته توجه داشت كه يك فرد سالمند بازنشسته در گذشته فردي مفيد و فعال براي جامعه بوده و دين خود را به آن ادا كرده است.

"مينا زهدي" افزود: از اين نظر بهتر است با او به عنوان يك عضو ارشد در اجتماع برخورد كرد كه منبعي از تجارب سال‌هاي كاري است و مي‌تواند بازوي مشاوره‌اي خوبي براي شاغلان جوان باشد نه‌اين كه بااوبه عنوان فردي غير مفيد و از كارافتاده و سربار جامعه رفتار كرد.

وي تصريح كرد: خيلي از اوقات بااشتغال مجدد اين افراد در كارهاي سبك تر و به صورت نيمه وقت مي‌توان اعتماد به نفس درهم شكسته سالمندان بازنشسته را ترميم و آنها را از تنهايي درآورد.

زهدي اضافه كرد: براي رهايي از عوارضي چون تنهايي، افسردگي و ... توصيه مي شود علاوه برتماس بيشتر بااعضاي خانواده، ساعات تنهايي و بيكاري روزانه را با شركت در اجتماعات مخصوص سالمندان پر كنند.

اين استاد دانشگاه بيان داشت: دراين اجتماعات نه تنها ساعات بيكاري فرد سالمند پر مي‌شود، بلكه احساس مفيد بودن در وي به وجود مي‌آيد كه اين امر باعث افزايش قدر و منزلت سالمند خواهد شد.ك/‪۴‬
سه شنبه 16 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 88]