تنبل

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

زمانی که در قرن شانزدهم میلادی، نخستین اسپانیاییها قدم به آمریکای جنوبی گذاشتند، از دیدن جانورهای عجیبی که مثل یک کیسه از درختها آویزان بودند، شگفتزده شدند. یکی از آنها درباره این جانور در دفترچه خاطراتش نوشت: «هرگز در عمرم جانوری به این زشتی و بیخاصیتی و تنبلی ندیده بودم.»
اما ما امروز میدانیم که او اشتباه کرده است. تنبلها خیلی آهسته و به ندرت حرکت میکنند، ولی همین ویژگی شیوه آنها برای مقابله با دشمن است.
«تنبلها» چهقدر تنبل هستند؟ «هرمان تیرلر»، پژوهشگر و جانورشناس در این باره داستان جالبی را تعریف میکند. او از یک خرس سهانگشتی تنبل در خانهاش در برزیل نگهداری میکند. «یک شب در خانه بوی سوختگی شدیدی میآمد. جانور تنبل گوشه اتاق، روی یک لامپ روشن آباژور نشسته بود، از حرارت لامپ، بدنش سوخته بود و دود از آن بلند می شد، اما حیوان حرکت نمیکرد.» حتی وقتی هرمان سعی میکند تنبل را از روی لامپ جدا کند، حیوان با سروصدا اعتراض می کند. جای سوختگی تا مدتها روی بدن جانور باقیمانده بود. واقعیتی که درباره این جانور وجود دارد این است که هیچ چیز نمیتواند آرامش این حیوان را برهم بزند، حتی سوختگی قسمتی از بدنش.
این حیوان در محل زندگی اصلیاش، یعنی در جنگلهای بارانی آمریکای مرکزی و جنوبی، ساعتهای طولانی از شاخههای درختها آویزان است. معمولاً، حتی 40 متر هم در روز حرکت نمیکنند.
یک جانور تنبل، حدود 15 ساعت در شبانهروز میخوابد. در این مدت آرامتر نفس میکشد، ضربان قلبش کند میزند ؛ حتی سرعت هضم غذا هم در بدنش کاهش مییابد. تنبلها فقط یک بار در هفته غذا میخورند و مانند کپهای از مو، روی زمین مینشینند، یا بر شاخهای آویزان میشوند. حرکت آنها بسیار آهسته است.
اصلاً چه عجلهای است؟ بیحرکتی، شیوه زنده ماندن آنها در طبیعت است. در تمام مدتی که بیحرکت در میان شاخه و برگ درختان معلق هستند، در حقیقت از چشم دشمنانشان مخفی میشوند. انواع پرندگان شکاری و گربهسانان درنده، دشمنان این حیوان هستند.

بیحرکتی و تنبلی، وسیلهای برای صرفهجویی و ذخیره انرژی است. نکته بسیار مهم و حیاتی همین صرفهجویی در انرژی است، چون برگهایی که این حیوان تغذیه میکند، مقدار بسیار کمی مواد غذایی دارد.
پوست پرمو و سنگین این جانور هم سبب کمتحرکی آن میشود، اما همین پوست، مزیت مهمی دارد: در بین موهای بلند پوستش، خزههایی میروید که مانند محافظی پوست جانور را میپوشاند. به وسیله این لایه، وقتی جانور در میان برگهای درختهای استوایی آویزان میشود، به سختی قابل تشخیص است. به این ترتیب، بدون هیچ زحمتی، از چشم دشمنان مخفی میشود.
تنبلها، تقریباً تمام عمرشان را در حالت آویزان از درخت میگذرانند. ویژگی بدن آنها برای چنین مدلی بسیار مناسب است. بازوها و پاهای بسیار بلند، با پنجههای قوی و با ناخنهای بلند و قلاب مانند بسیار محکم، جانور را حتی در حالت خواب هم روی شاخهها محکم نگه میدارد.

تنبلها، در حالت آویزان، چنان احساس راحتی و امنیت میکنند که حتی برای
به دنیا آوردن بچههایشان نه لانهای میسازند و نه به محل دیگری میروند؛ بلکه حیوان ماده، از شاخه آویزان میشود. جالب است که وقتی نوزاد به دنیا میآید، پنجههایش آنقدر قوی است که محکم به موهای بدن مادرش میچسبد. بچه تنبل، به این شکل، 9 ماه دیگر را هم روی بدن مادرش زندگی میکند تا توانایی زندگی مستقل را پیدا کند و روی پای خود بایستد، یا بهتر است بگوییم از پنجههای خود آویزان شود!
تنبلها بهندرت روی زمین راه میروند، مگر اینکه مجبور باشند از یک درخت پایین بیایند و مسافتی را راه بروند تا به درخت بعدی برسند. در این حالت، بندباز حرفهای، بیشتر شبیه یک توده پرمو و رنجور است که با زحمت، اما به آرامی،روی زمین راه میرود. پنجههای بلند و تیزش مانعی برای دویدن جانور است. فقط وقتی حیوان به تنه درخت بعدی میرسد، با مهارت و البته خونسردی و آرامش از تنه درخت بالا میرود، به شاخه مورد نظرش میرسد، مثل یک کیسه آویزان میشود و از فرط خستگی به خواب میرود.