اعتكاف از دیدگاه آیتالله العظمى میرزا جواد تبریزى

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: اعتكاف از دیدگاه آیتالله العظمى میرزا جواد تبریزى

در آستانه دهه آخر ماه مبارك رمضان و به مناسبت سنت حسنه اعتكاف در این دهه كه از توصیههاى مؤكد نبى مكرم اسلام صلىاللّهعلیهوآله بوده است، مجموعهاى از رهنمودهاى فقیه اهلبیت آیتاللهالعظمى حاج میرزا جواد تبریزى قدسسره كه توسط فرزند ارجمندشان جناب حجةالاسلاموالمسلمین شیخ جعفر تبریزى تدوین گشته در اختیار مركز خبر حوزه قرار گرفته است.

منبع خبر: www.hawzahnews.com
متن این رهنمودها به این شرح است:

بسماللّه الرحمن الرحیم

اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمِینَ وَالصَّلاةُ وَالسَّلامُ عَلى أَشْرَفِ الْخَلْقِ أَجْمَعِین سَیِّدَنا مُحَمَّد وَعَلى آلِهِ الطّاهِرِین.

یكى از امورى كه فقیه عالىقدر، میرزا جواد تبریزى قدسسره به آن علاقه فراوان داشت، شبزندهدارى، توسل و مراسم معنوى و ملكوتى اعتكاف بود. شبزندهدارى، توسل و مراسم ملكوتى اعتكاف را در سازندگى و كسب معنویت و نیل به درجات كمال، مؤثر مىدانستند. ایشان در همان سنین جوانى، كه در قم مشغول تحصیل بودند، علاوه بر شبزندهدارى و توسل، با عدهاى از طلاب معتكف مىشدند و شیرینى آن روزها را تا آخرین لحظات عمر خود احساس مىكردند و آن روزها را بهترین دوران زندگى مىدانستند و مكرر مىفرمودند: »اشخاص، بخصوص طلاب باید قدر جوانى خود را بدانند و در ایام تحصیل با جدّیت به درس اشتغال داشته باشند و در این مدت، براى سازندگى معنوى و غلبه بر نفس اماره خود تلاش كنند. اعتكاف، توسل و شبزندهدارى فرصتى است الهى، جهت رسیدن به كمال و كسب درجات معنوى.« اگر ایشان شخصى به خصوص طلبه جوان را در حال شبزندهدارى، توسل و یا اعتكاف مشاهده مىكردند، بسیار خوشحال مىشدند و مىفرمودند: »فرزندم، با جدّیت درس بخوان و هنگامى كه در مثل این مكانها هستى، از خدا كمك بخواه و اهلبیت علیهمالسلام را واسطه قرار بده و به آنان متوسل شو، كه آنان سفینه نجاتاند. فرزندم، در مقابل انجام این اعمال عبادى، توقعى نداشته باش و امر را به خدا واگذار كن و تنها با پروردگار منان معامله كن، چون كسانى كه در راه تهذیب نفس و كسب كمال و تقرب به خداوند و رستگار شدن در آخرت گام برمىدارند، باید مشكلاتى را تحمل كنند، زیرا دنیا دار امتحان است و هر كس به نحوى امتحان مىشود. در شبزندهدارىها و توسلات و مراسم اعتكاف باید دعا كرد. دستهجمعى دعا كنید و دستهاى خود را خالصانه و با تواضع بالا ببرید و بگویید: پروردگارا، آرزوى ما این است كه فقط به دین خدمت كنیم؛ ما را بپذیر و ما را از مخلصین درگاه ولایتت قرار بده!» مرحوم میرزا دوست داشتند، افراد در تمام مراحل زندگى خودشان مانند یك معتكف زندگى كنند و آن حالت معنوى كه در اعتكاف حاصل مىشود را نقطه شروعى براى زندگى سالم و معنویت خود قرار دهند. انسان همواره باید خدا را ناظر اعمال خود بداند، كه اگر انسان بدین مرحله رسید كه خدا را ناظر دانست، دیگر آنچه را كه در شبزندهدارىها، توسلات و اعتكاف كسب كرده است از دست نخواهد داد. چه اشخاصى كه به واسطه این توسلات و شركت در این مجالس، به درجات عالى رسیدند و چه خدمتها به دین كردند!

عزیزان معتكف، همیشه از خدا بخواهید كه شما را لحظهاى به خودتان وامگذارد و همواره شما را تحت حمایت حضرت ولىّعصر علیهالسلام حفظ و هدایت نماید. مرحوم میرزا در مواقع مختلف مىفرمود: باید مؤمنان، به خصوص طلاب، كارى نكنند كه دل امام زمان علیهالسلام به درد آید. بدانید هر كارى كه مىكنید، هر چند بسیار ناچیز، چه آن كار توسل یا دعا یا دفاع از مذهب یا تقویت عقیده و یا خدمت به مردم و... مىباشد، مد نظر امام زمان علیهالسلام مىباشد و او ناظر بر اعمال است.

عزیزانى كه موفق به مراسم اعتكاف مىشوند، زیاد توسل كنند. در این مجالس بیشتر حالت التماس و گریه داشته باشید و مجالس را با ذكر، دعا و بیان فضائل اهلبیت علیهمالسلام بگذرانید، چون معتكف با حضور خود در اعتكاف مىخواهد بگوید: خدایا، تو خود شاهدى كه ما مىخواهیم آنگونه باشیم كه تو دوست دارى، اما چه كنیم كه گاهى شیطان بر ما غلبه مىكند و در آن لحظات به تو پناه مىبریم. در این گونه جلسات ملتزم به دعاهایى شویم كه خیلىها آنها را خواندند و نتیجه گرفتند و چه مراتب معنوى خوبى كسب كردند و توفیق پیدا نمودند به دین خدمت كنند و اثرى از خود باقى گذارند. یكى از مؤمنان مىگفت: صبح قبل از نماز مشاهده كردم كه مرحوم میرزا در حال حركت به طرف حرم مطهر كریمه اهلبیت، حضرت معصومه علیهاالسلام است و در حال زمزمه مىباشد. از پشت سر به ایشان نزدیك شدم و سعى كردم ببینم چه چیزى زمزمه مىكنند. دیدم آن بزرگوار به زبان آذرى خطاب به امام زمان علیهالسلام مىگوید: یا حجة ابن الحسن العسكرى علیهالسلام، همان طور كه علامه امینى قدسسره در مقابل ضریح مقدس امیرالمؤمنین على بن ابیطالب علیهالسلام مىایستادند و زمزمه مىكردند و اشك مىریخت و مىگفتند: من سرباز شما هستم، من خادم شما هستم، من كوچك و ناچیزم، همان كلمات را من هم مىگویم و این حكایت نشانگر ارتباط بالاى آن مرحوم با اهلبیت و روح والاى ایشان مىباشد كه چگونه در هر فرصتى، ارتباط معنوى برقرار مىنمودند و با اخلاص، ائمه علیهمالسلام را واسطه قرار مىدادند و از آنان مدد مىجستند. اعتكاف داراى لذت و حلاوتى است كه هرگاه انسان آن را یاد كند، احساس آرامش و سبكى مىنماید. سعى كنید هنگام خروج از اعتكاف با مدد از پروردگار متعال، آن حالت حفظ شود و با ذكر و توسل از خداوند بخواهید كه روز به روز بر معنویتتان اضافه گردد. دنیا دار فناست و همه چیز و همه كس یك روزى فانى مىشوند و جاى باز گشتى نخواهد بود. براى خود توشهاى ذخیره كنید تا در آخرت حسرت نخورید و گاهى خداوند توفیقى به انسان مىدهد كه باید قدر آن را بداند و از جمله آن توفیقات، حضور در مجلس اعتكاف، توسل و دعاست. مرحوم میرزا مىفرمود: در آغاز طلبگى كه در قم به تحصیل اشتغال داشتم، مشاهده مىكردم بعد از اعتكاف، اثر معنوى در طلاب نمایان مىشود. كسانى كه در اعتكاف شركت مىكردند، فقط خواستههاى معنوى والا داشتند كه نهایت آن، خدمت به دین خدا و درخواست حاجات مشروع بود؛ لذا كسانى كه به دنبال كسب كمال و معنویت هستند، باید همواره مدافع دین و شعائر اسلامى باشند؛ به خصوص در این زمان كه عدهاى مىخواهند با گفتارهاى نسنجیده، این شعائر را مورد هجوم قرار دهند و با تكیه بر افكار ناقص و باطلشان در دین تحول ایجاد نمایند، لكن اینها غافلاند كه این افكار، جز بدبختى و عذاب اخروى چیزى براى آنان نخواهد داشت «یریدون لیطفئوا نوراللّه بافواههم و اللّه متم نوره و لو كره الكافرون».

اعتكاف، سكوى پرشى است به سوى معنویت، به سوى آینده روشن و تقرب به خدا و اهلبیت علیهمالسلام. اعتكاف فرصتى است كه معلوم نیست حال و آینده براى هر كسى پیش آید. عزیزانم، سكان هدایت مردم به دست شماست؛ كارى نكنید كه دل امام زمان عجلاللّهتعالىفرجهالشریف به درد آید؛ او ناظر بر اعمال ما به اذن خداست. بنابراین، اگر یك طلبه بر اعمال خود مراقبت كند و زهد، تقوا، صبر، تواضع، شبزندهدارى و توسل را سرلوحه زندگى خود قرار دهد، توفیق خواهد یافت و خود را در قبال مردم مسئول خواهد دید و اگر خداى ناكرده حركتى كند كه به حساب دین تمام شود، فرداى قیامت مؤاخذه خواهد شد. ایشان آیتاللهالعظمى تبریزى(ره) مىفرمودند: طلاب در آن زمان، ضمن توكل به خدا، در امور معنوى از یك دیگر سبقت مىگرفتند و قبل از اذان صبح چراغ حجره طلاب روشن مىشد و شروع به عبادت و راز و نیاز مىكردند و مقید به شركت در اعتكاف بودند؛ لذا موفقیتهایشان ثمره همان شبزندهدارى، توسل و دعا بود. هر فرصتى كه جهت ارتباط معنوى با پروردگار برایتان فراهم مىشود، براى خود و دیگران دعا كنید و از خداوند بخواهید همواره شما را تحت عنایت خود و در ظل توجهات حضرت ولىعصر علیهالسلام، از هر مكروهى حفظ كند و به شما توفیق روزافزون عنایت نماید. ایشان مىفرمودند: زمانى كه ما قم بودیم، ایام اعتكاف، طلاب و بعضى مؤمنان با كمال خضوع و خشوع وارد مسجد مىشدند، در گوشهاى از مسجد عباى خود را به سر مىكشیدند، كتاب دعا را باز مىنموده و زمزمه مىكردند. همیشه در حال ذكر بودند؛ مانند كسى كه از همه چیز دنیا بریده است. فقط كمى استراحت مىكردند. واقعا آمده بودند كه با خداى خود معامله كنند و در مقابل، فقط طالب آن بودند كه خدا این اعمال را قبول نماید و آنان را تحت حمایت و توجهات حضرت ولىعصر علیهالسلام قرار دهد. مرحوم میرزا قدسسره، دائماً مىفرمودند: باید طورى عمل كرد و به نحوى گام برداشت كه امام زمان علیهالسلام از ما راضى باشد. خدا نكند انسان فراموش نماید كه صاحب و ناظر دارد. ما باید همواره امام زمان روحى له الفداء را ناظر بر اعمال خود بدانیم و تلاش كنیم توجهى به ما نمایند، زیرا دستگیر واقعى ما اوست. او صاحب ماست و همه ما به عشق و علاقه و كسب رضایت او در حال تحصیل هستیم، زیرا رضاى آن بزرگوار رضاى خداست. ما سعى مىكنیم آن باشیم كه او دوست دارد و اگر تقصیرى هم از ما سرزند، بر ما ببخشد كه غافلیم. راهى كه بزرگان رفتند و نتیجه گرفتند، باید براى ما طلاب و سایرین الگو باشد و انشاءاللّه این عرض ارادتها و توسلها كه در اعتكاف و غیر آن با خلوص نیت انجام مىگیرد، در میزان اعمال ثبت شود و فریادرسى باشد براى روزى كه هیچ چیز جوابگو نخواهد بود، مگر عمل صالح و عمل صالح صادر نمىشود، مگر آنكه انسان خود را ساخته باشد و با طى كردن درجات كمال در خود احساس وظیفه كند و آنگاه به دنبال كارى رود كه اجرى برایش داشته باشد. بازگشت همه امور به تهذیب نفس است و آن محقق نمىشود مگر با توسل و دعا. مرحوم میرزا همواره براى توفیق نسل جوان، به خصوص طلاب جوان، دعا مىكردند و شب و روز تلاش مىنمودند تا آنان موفق شوند. ایشان تمام عمر شریف خود را صرف تربیت نسلى مؤمن و طلابى متدین و درسخوان نمودند و سرانجام با توفیق الهى موفق شدند؛ نسل ولائى و محب اهلبیت علیهمالسلام تربیت كنند كه امروز افتخار حوزه و مذهب هستند و آن توفیق حاصل نشد، مگر به واسطه همین توسلها و راز و نیازها. اهمیت و جایگاه اعتكاف به قدرى بود كه فقیه مقدس، مرحوم میرزا درس خود را در ایام رجب تعطیل مىكردند و براى عزیزانى كه موفق به اعتكاف مىشدند، دعا مىكردند و مىگفتند: قدر این روزها را بدانید و تلاش كنید كه خدا درهاى رحمت خود را بیشتر براى شما باز كند و دعا كنید ما را بپذیرد كه اگر پذیرفت، سعادت دنیا و آخرت را به دنبال خواهد داشت و كلید این پذیرش، اهلبیت علیهمالسلام هستند. آنان را واسطه قرار دهید و از ایشان بخواهید كه دست ما را بگیرند، چرا كه آن بزرگواران سفینه نجات هستند.

با توجه به این كه مرحوم میرزا قدسسره ایام بیض، سه روز را تعطیل مىكردند، بعضى دوستان به ایشان عرض مىكردند: همه طلاب كه به اعتكاف نمىروند؛ سه روز درس را تعطیل نكنید! معظمله مىفرمودند: این سنت حسنه اعتكاف باید ترویج و تقویت شود و ما درس را تعطیل مىكنیم تا علاوه بر روشن شدن اهمیت این روزها، خود هم ثوابى برده باشیم و انشاءاللّه این كار در میزان اعمال ثبت شود. ایشان علاقه فوقالعاده و عجیبى به مسجد حضرت امام حسن عسكرى علیهالسلام، كه پایگاه اصلى و محل عبادت و شبزندهدارى بزرگان دین و معتكفان بوده داشتند؛ لذا بیش از 2 سال، سحرها بعد از زیارت حرم مطهر كریمه اهلبیت علیهمالسلام به این مسجد مىآمدند و در گوشهاى از آن به عبادت و نمازشب مىپرداختند و سپس نماز صبح مىخواندند، عقیده ایشان این بود كه معتكفان و متوسلان، نورانیتى كسب مىكنند كه آنان را در جهت تحصیل و امر معاش موفق مىكند، زیرا سهروز دورى از لذتهاى دنیا، گام مهمى براى سالكان و طالبان معنویت و كمال است. برادر مرحوم میرزاى تبریزى مىگوید: مرحوم میرزا بیش از 15 سال نداشت كه نیمهشب، در آن سرماى شدید تبریز وضو مىساخت و در مقابل پروردگار متعال به مناجات برمىخاست؛ آنگونه با خدا سخن مىگفت كه هر كس به او نظر مىكرد، پى مىبرد كه این جوان در آن سن نوجوانى، مورد عنایت پروردگار واقع شده است و توانسته خود را به معبود نزدیك كند و پیوندى ایجاد كرده است كه نشان از سعادت دنیا و آخرت دارد.

مرحوم میرزا یكى از مؤثرترین راههاى سازندگى و رسیدن به كمال و سعادت اخروى را نردبان اعتكاف مىدانستند و معتقد بودند دوران سازندگى، اگر از ابتدا با معرفت و آگاهى كامل صورت گیرد، شیطان نخواهد توانست در وجود انسان رخته كند، و لذا بزرگانى كه به مقام والاى معنوى رسیدند و درجات كمال را طى كردند، از ابتدا به این فكر بودند كه راهى را طى كنند كه آنان را به سعادت برساند. مرحوم میرزا همیشه به یك نكته اساسى و كلیدى تأكید مىكردند و مىگفتند: ممكن است بعضى اشخاص بعد از سیروسلوك، شبزندهدارى و عبادت، نتوانند به سرعت به اهداف خود نائل شوند، اما نباید شخص نومید شود، زیرا ممكن است همان تأخیر در قضاى حاجت، امتحان الهى باشد. بنابراین، باید تحمل كرد و به تلاش و راز و نیاز خویش ادامه داد. در هر حال، مراحل امتحان گاهى سخت مىشود و امید است كه از امتحان الهى سرفراز بیرون آییم، چون اگر ارتباط با معبود حاصل شود، جرقهاى در درون انسان ایجاد خواهد شد كه همان جرقه، كارساز خواهد بود. توفیق مراحلى دارد كه حاصل نخواهد شد، مگر با تلاش و اخلاص خود شخص؛ آنجا كه پروردگار متعال مىفرماید: «ادعونى استجب لكم»، برآوردهشدن حاجت، به وعده الهى تعلق گرفته است كه اگر شخص از خدا بخواهد، خدا برآورده خواهد كرد. این طلب از خدا باید واقعى و حقیقى باشد.
پس عزیزان معتكف، قدر این ایام را بدانید. حال كه خدا به شما این توفیق را داده است كه «ایام بیض» را درك كنید، از آن استفاده كامل نمایید و توشه خود را مملو از حسنات كنید. این روزها درهاى رحمت خدا باز است؛ او را به حق بهترین بندگانش كه همان اهلبیت علیهمالسلام هستند، بخوانید و از او مدد بجویید. معلوم نیست عمر ما بر رجبى دیگر كفاف كند. كارى نكنید كه بعدها حسرت این روزها را بخورید. با خداى خویش عهد ببندید كه تا توان دارید براى مذهب خادم و حامى باشید كه بهترین سعادت این است كه انسان بتواند دین را یارى كند. كارى كنید كه شیطان دیگر نتواند در شما نفوذ كند. به حبلالمتین اهلبیت علیهمالسلام متوسل شوید. از امام زمان علیهالسلام بخواهید كه به شما توفیق دهد و آن باشید كه او دوست دارد و شما را در مشكلات و ناملایمات یارى كند. این سه روز را هر آنچه در توان دارید، جهت نیل به معنویت به واسطه توسل و گریه و انابه بگذرانید. دعا بخوانید، زیارت عاشورا، حدیث كساء، زیارت جامعه، زیارت آل یاسین و... . زیاد ذكر بگویید و خود را بیمه كنید. سعى كنید معنویات را هر چه مىتوانید اضافه كنید و آن را در زندگى سرمشق قرار دهید. خداوند همه این اعمال را از شما قبول كند و ذخیره آخرت قرار دهد! آمین یا رب العالمین.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 230]