تمام وسوسه هاي زمين

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: تمام وسوسه هاي زمين
يك سر و گردن بالاتر
پرداختن به مضامين ماورايي و معنوي درباره عالم برزخ، چند سالي است در ساخت مجموعه هاي مناسبتي ماه مبارك رمضان، در دستور كار مديران شبكه هاي مختلف سيما قرار گرفته است. در همين راستا امسال هم «سيروس مقدم» با ساخت سريال «روز حسرت»، به مقوله «مرگ»، «دنياي پس از مرگ»، «شيطان»، «وسوسه هاي زميني»، «دنياي برزخ» و «بهشت» پرداخته است.شايد علت اصلي ساخت اين گونه سريال ها، نقش پررنگ مذهب، مفاهيم عرفاني و مضامين ديني در جامعه ماست. همين نكته سبب شده، تا سرك كشيدن كارگردانان به عالم ماورا، آن هم در قاب شيشه اي تلويزيون، براي مخاطب جذابيت ويژه اي داشته باشد. استقبال بينندگان از مجموعه هايي چون: «او يك فرشته بود»، «آخرين گناه» و «نيمه پنهان ماه» نيز گواه اين ادعاست. سيروس مقدم كه پيش از اين با سريال هاي «عروج»، «كمكم كن» و «اغما»، از مضامين ديني، مذهبي، اخلاقي و ماورايي بهره گرفته بود، امسال با سريال «روز حسرت» ديگرباره در اين مسير گام گذاشت. مجموعه اي كه در مقايسه با ديگر سريال هاي ماه رمضان، يك سر و گردن بالاتر ايستاد.وي با بهره گيري از عناصر جذب مخاطب و رعايت نكات ساختاري سنجيده در «روز حسرت»، توانست با ٢/٨١ درصد جذب مخاطب، نام اين سريال را در سكوي نخست پرمخاطب ترين مجموعه هاي ماه رمضان امسال به ثبت برساند.بي ترديد تسلط، تجربه، به كارگيري عوامل كارآمد و حرفه اي و نيز هدايت يك تيم حرفه اي، از امتيازات انكارناشدني «روز حسرت» به شمار مي رود.سريالي كه با وجود كم و كاستي هايي چند به لحاظ محتوايي و ساختاري، در مقايسه با مجموعه هايي چون: «مثل هيچ كس»، «مامور بدرقه» و «بزنگاه» سربلند ظاهر شد. اين امتياز نيز در رقابت سنگين ساخت سريال هاي مناسبتي، ويژگي چندان اندكي نيست كه بتوان به راحتي از كنار آن گذشت. آن هم در شرايطي كه بيشتر اين سريال ها، به سبب كمبود زمان به آفت «شتاب زدگي» مبتلا شدند!

انتقال هدف به مخاطب
«روز حسرت» روايت گر آدم هايي است كه بي توجه به عالم برزخ و آخرت، درگير زندگي روزمره و مادي خود شده اند. تفاوت اين سريال با مجموعه هايي از اين دست، اين است كه «مقدم» در «روز حسرت» از زاويه ديد آدم هاي زنده، به عالم برزخ مي پردازد، نه آن ها كه پس از مرگ، به برزخ رفته اند. نگرشي كه تاكنون در مجموعه هاي تلويزيوني، بدين گونه به آن پرداخته نشده است.كارگردان در تصوير كردن عالم برزخ، تحقيقاتي را به انجام رسانده و «عليرضا افخمي» و «سجاد ابوالحسني»، به عنوان نويسندگان فيلم نامه «روز حسرت»، جلساتي پژوهشي با كارشناسان ديني داشته و از منابع مختلفي، براي نگارش متن خود سود جسته اند. اما به نظر مي رسد كه سازندگان «روز حسرت»، درخصوص نشان دادن عالم برزخ از برخي حقايق غفلت كرده اند. نمايش يك بيابان وسيع، گسترده و وهم آلود كه شماري از آدم هاي پريشان و سرگردان با ظاهري دهشتناك و بهت زده در آن جا نشسته و سكوت كرده اند، تنها تصويري است كه از عالم برزخ به مخاطب ارائه مي شود. اما به هر حال با استفاده كارگردان از جذابيت هاي بصري، جلوه هاي ويژه و تكنيك هاي فيلم برداري، صحنه هايي نسبتا جذاب و باورپذير خلق شده است. فضايي كه تا حدي مي تواند در حكم تلنگري براي آدم هاي غفلت زده اي باشد كه خود را در دنياي مادي گم كرده و گرفتار وسوسه هاي زميني شده اند. ساختار و روايت داستان «روز حسرت»، از سوي نويسندگان فيلم نامه، بر مبناي پيكره بندي «علي و معلولي» پايه ريزي شده است.نخستين تمهيدي كه كارگردان «روز حسرت» به نحوي تاثيرگذار از آن سود جسته، «تعليق»، «گره افكني» و «پيچش هاي داستاني» است. به ويژه آن كه سكانس پاياني هر قسمت از سريال را، درست با يك تعليق و معما به پايان مي رساند، تا مخاطبش را شب بعد پاي تلويزيون بكشاند.«سيروس مقدم» متناسب با فضاي قصه اش به گونه اي خودآگاه به تقطيع رخدادهاي «روز حسرت» پرداخته است. استفاده از نماهاي كلوزآپ، قاب بندي هاي نامتعارف، لنزهاي وايد و به كارگيري ريتم نسبتا مناسب و روايت غيرخطي داستان، از نكات بارز كارگرداني اين سريال است. بي ترديد مخاطبي كه سال هاست نظاره گر ملودرام هاي دم دستي خانوادگي بوده، در برخورد با مضامين سريال هايي چون «روز حسرت» بيشتر جذب اثر مي شود، تا اين كه آن را پس بزند. بي شك جذابيت هاي نمايشي، داستان پردازي، فضاسازي و شخصيت پردازي سريال، در خدمت انتقال پيام به مخاطب است. اگر هدف از ساخت «روز حسرت» را، هشدار به مخاطباني بدانيم كه بدانند به جز دنياي مادي، عالم برزخي هم وجود دارد كه در آن جا، ديگر فرصت جبران كردارهاي ناپسند خود را نداشته و فقط، «فرصت حسرت» برايشان فراهم است، بايد گفت سيروس مقدم در رسيدن به اين هدف، تا حد زيادي موفق بوده است. امتيازي كه در سريال هاي امروز تلويزيون، اتفاق نادري به شمار مي آيد!

كمي تا قسمتي ابري
«سيروس مقدم» در «روز حسرت» مضموني ديني، اخلاقي و مذهبي را دست مايه خود قرار داده، تا بتواند به مضمون اصلي سريال -جدال هماره «خير» و «شر» - بپردازد. وي با فيلم نامه نسبتا مستحكم، كم نقص و سنجيده «عليرضا افخمي» و «سجاد ابوالحسني»، پرهيز از افراط در پرداخت روايت داستان -البته با تاكيد بر وجه شعاري و كليشه اي به بعد ماورايي «روز حسرت»- بيشتر به ايجاد تعليق هاي ساختاري داستانش نظر داشته است. به همين سبب نيز تقابل ديرينه و سنتي «خير» و «شر» را در رفتار، كردار و زندگي آدم هاي داستانش عمق بخشيده است. كارگردان در شخصيت پردازي هاي «روز حسرت» اغراق نكرده و تا حد زيادي آدم هاي داستانش را، براي مخاطب به گونه اي باورپذير به تصوير كشيده است.وي با محور قرار دادن يك رخداد اصلي- تصادف مسعود و معصومه- موقعيت ها و اتفاق هايي غيرقابل پيش بيني را براي شخصيت هاي داستانش رقم زده، تا هم از يكنواختي بگريزد و هم مخاطبش را به كسالت دچار نكند. البته در چند قسمت نخست سريال، فضاي داستان كمي تا قسمتي ابري بود و ريتم كندي بر فضاي داستان سنگيني مي كرد. اما پس از نمايش تحول و دگرگوني «نرجس» - با بازي افسانه بايگان- «روز حسرت» ريتم مناسب خود را بازيافت. مقدم در هر قسمت از سريال خود، موقعيت جديدي را براي شخصيت هاي داستانش فراهم مي آورد تا با ايجاد تعليق و گره افكني هاي مناسب، مخاطبش را با اتفاقي جديد مواجه كند. اما در برخي قسمت ها ظرافت هاي داستاني از حالت تعادل درآمده است. ارتباط «نرجس» با مشاهدات روحاني، خواب هاي مكاشفه انگيز و روياهاي ماورايي ازجمله اين فصل هاست. به ويژه آن كه با توجه به تاكيد بزرگان ديني، «خواب» نمي تواند «حجت» باشد. حتي روحاني سريال -اسماعيل خلج- نيز در گفت وگو با «نرجس» بر اين موضوع تاكيد داشت. اما فيلم نامه نويسان براي پيشبرد اين فصل ها، تاكيد زيادي بر «خواب» داشتند. نكته اي كه بي ترديد، تاثيري منفي بر فرهنگ اجتماعي دارد. حتي سكانس هاي دونفره داخل ماشين حاج رضا سرمد (فرامرز قريبيان) و نرجس (افسانه بايگان) با بازي هاي كنترل نشده و ديالوگ هاي سطحي، «روز حسرت» را تا حد يك ملودرام هندي، تنزل مي دهد. سيروس مقدم در پرداخت اين صحنه ها، به لحاظ تكنيكي، راه به خطا پيموده است. زيرا تاكيد بيش از حد وي بر رفتار «نرجس» با «رضا» و «مسعود» پس از مرگ «معصومه»، -كه منطقي و باورپذير به نظر نمي رسد- اين بخش ها را تصنعي، ساختگي، سطحي ، كليشه اي و كسالت بار جلوه مي دهد. اگرچه تلاش براي نمايش مفاهيم مذهبي در «روز حسرت»، ارزشمند و تاثيرگذار است. اما به اين شرط كه به سبب حساسيت بالاي مضامين اين حوزه، مطالعه، پژوهش و دقت كافي از سوي كارگردان صورت گيرد تا مخاطب به آساني از كنار آن نگذرد. با چشم پوشي از برخي كاستي هاي «روز حسرت» ازجمله ريتم كند برخي فصل ها و فانتزي شدن چند قسمت سريال ،خواب نما شدن و ورود «نرجس» به عالم برزخ و پايان بندي نه چندان مناسب مي توان آن را اثري دانست كه آفت «شتاب زدگي»، دامن آن را نگرفته و تاثيرگذاري لازم و مناسب را بر مخاطب داشته است. نكته اي كه ديگر مجموعه هاي تلويزيوني ماه رمضان، نتوانستند از دام آن بگريزند!

همكاري يك تيم حرفه اي
در ساخت مجموعه هاي مناسبتي تلويزيون، كتابچه راهنما يا دستور كار مصوب و استاندارد اعلام شده اي وجود ندارد كه بتوان آن ها را با چنين خط كشي اندازه گيري كرد. چرا كه يك سريال از ابعاد مختلفي، بايد مورد ارزيابي و كارشناسي قرار گيرد. چنان چه اثر ارزش هايي چون رعايت مسائل زيبايي شناسي، انسجام دروني داستان، بازي هاي خوب، تصويربرداري موزون، نورپردازي مناسب و موسيقي همخوان با فضاي اثر، جذابيت و كشش لازم را داشته باشد، با استقبال گسترده مخاطب مواجه مي شود. «روز حسرت» با داشتن نسبي چنين ويژگي هايي، ديگربار تجربه و تسلط «سيروس مقدم» را، در ساخت مجموعه هاي تلويزيوني پرتماشاگر تاييد مي كند. بي ترديد از امتيازات انكارناشدني «روز حسرت»، حضور تيمي از بازيگران حرفه اي است. بازيگراني كه با ارائه بازي هاي روان و تاثيرگذارشان، به اين مجموعه تلويزيوني اعتبار دادند. «فرامرز قريبيان» با ايفاي نقش «حاج رضا سرمد»، پس از بازي در سريال «نيستان» ديگربار اثبات كرد كه اين توانمندي را دارد كه علاوه بر پرده سينما، در قاب شيشه اي تلويزيون نيز با همان دقت، وسواس، بازي كنترل شده، زيرپوستي و باورپذير همچون هميشه بدرخشد.وي با بازي در سكوت و بهره گيري از ميميك چهره به ويژه تن صدا و چشم هايش، به نقش «حاج رضا سرمد» جان داد. «افسانه بايگان» نيز پس از درخشش در چند فيلم سينمايي ازجمله «كافه ستاره»، «كنعان» و مجموعه تلويزيوني «پيامك از ديار باقي» ديگر بار اين نكته را تاكيد كرد چنانچه براي بروز توانمندي هايش مجالي فراهم شود ،كم فروشي نمي كند. وي با ايفاي نقش «نرجس كمالي»، نشان داد هنوز توانايي هاي كشف نشده اي دارد كه مي تواند آن ها را بروز دهد. «افسانه بايگان» با بازي شايان توجه اش همراه با حركات فيزيكي دست و صورت تلاش كرد كفه ترازو را در كنار «فرامرز قريبيان»، در حالت تعادل نگاه داشته تا به اصطلاح كم نياورد.«پوريا پورسرخ» نيز اگرچه بازي حسي اش را در نقش «مسعود» دميده بود، اما گاه به سبب افراط در نشان دادن احساسات، تقليد از بازي «محمدرضا فروتن» را در ذهن مخاطب تداعي مي كرد. اما با چشم پوشي از اغراق و رنگ و لعابي كه «پورسرخ» براي ايفاي نقش متحمل شده بود، بازي قابل قبول و تا حدي كم نقص را از خود به نمايش گذاشت. اما در كنار «فرامرز قريبيان» و «افسانه بايگان»، بازي خوب، تحسين برانگيز، حسي و باورپذير يك استعداد نوظهور را نبايد از نظر دور داشت. بازيگري كه پيش از اين با بازي در سريال «ساعت شني»، جلوه هايي از توانمندي هاي خود را به نمايش گذاشته بود. «مهراوه شريفي نيا» با هنرنمايي بي نظير خود بخش زيادي از بار عاطفي و احساسي سريال را، متوجه خود كرد.

بي شك نقش «فريده» با بازي «مهراوه شريفي نيا» از جمله نقش آفريني هايي است كه در پرونده وي و خاطر بينندگان، حك خواهد شد. «رحيم نوروزي» نيز با ايفاي نقش «حامد» نشان داد كه به رغم كم رنگ بودن نقش، اين توانايي را دارد كه در چند تك سكانس، بازي هايي چشمگير از خود ارائه دهد. البته نبايد نقش «مهتاب نصيرپور» -بازيگر توانمند تئاتر، سينما و تلويزيون- را به عنوان بازيگردان «روز حسرت» از خاطر دور داشت چرا كه ارائه نقش هايي چنين قابل تامل و باورپذير تا حد زيادي مديون تلاش اوست. موسيقي موزون ، دلنشين وهمخوان با فضاي حاكم بر سريال «آريا عظيمي نژاد» نيز در پررنگ شدن وجه درام و احساسي اثر، تاثير فراواني داشت. تيتراژ آغازين و پاياني «روز حسرت» با صداي گوشنواز «مقداد شاه حسيني» در عين سادگي، قابل تامل و فكر شده بود. به ويژه آن كه در ديگر سريال هاي امسال، به «تيتراژ» كه حكم شناسنامه اثر را دارد توجه چنداني نشده بود، شناسنامه اي كه مي تواند در ذهن مخاطب حك شود!
سه شنبه 16 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 93]