اسباب بازي مي خواند خلاقيت به خواب مي رود نيازهاي

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: اسباب بازي مي خواند خلاقيت به خواب مي رود نيازهاي
هيچ كس از شما نمي خواهد كه فرزندتان را از همان ابتدا با انواع و اقسام مشكلات روبرو كنيد و فصل كودكي اش را با يك جهش به دنياي بزرگسالان گره بزنيد. سخن بر سر اين است كه چطور تجربيات خود را به زباني ساده به او منتقل كرده و از فرزندتان شخصي منطقي كه هرچيز را با استدلال مي پذيرد، بسازيد؟
به ياد داشته باشيد محبت بيش از حد افراد را خراب مي كند، كودكاني كه هرچيز طلب مي كنند و در چشم برهم زدني برايشان مهيا مي شود، چطور مي توانند بپذيرند كه زندگي هرگز همه آنچه را كه ما طلب مي كنيم، در اختيارمان قرار نمي دهد؟
بايد زمينه ساز رشد انتظارات معقول در فرزندانمان باشيم وگرنه در آينده با سيلي از توقعات بزرگ روبرو خواهيم شد كه برآورده شدن آنها نه تنها فرزندتان را مأيوس مي كند، بلكه با شخصيتي روبرو خواهيد بود كه به جاي تلاش فردي خودش هميشه ديگران را موظف به برآوردن خواسته هايش مي داند.
بگذاريد اين نهال كوچك گه گاهي در برابر وزش بادي تند قد علم كرده تا فردا آنچنان ريشه بدواند كه طوفان هاي سهمگين ياراي ضربه زدن به ساقه اش را نداشته باشند.
برخي مادران هميشه سعي دارند به جاي فرزندشان مشكلات ريز و درشت او را حل و فصل كنند! با آب ميوه بالاي سر او مي ايستند و تمام فصل هاي بعد زندگي روبروي آشنا و فاميل تكه كلامشان اين است: «همه جواني ام را به پاي او ريختم تا آب در دلش تكان نخورد!»
اما كودك شما بايد فرصت نشان دادن توانمندي هايش را پيدا كند. بايد وقتي زمين مي خورد بتواند دستش را به ديوار گرفته و به تنهايي بلند شود. همين فرصت هاي كوچك زمينه ساز شكل گيري شخصيت خود اتكاي آنهاست.
تقليد از والدين
انواع تنقلات را در بسته هاي فانتزي روبرويش قطار مي كنيم تا كارتون خود را با لذت بيشتري ببيند و ما بتوانيم به كارهاي آشپزخانه برسيم. بعد از رديف شدن كارها هم تا مي خواهد جملاتي را با ما همكلام شود مي گوييم: «برو نقاشي بكش، برو با خرسي بازي كن، برو دوچرخه سواري... الان خسته ام، حوصله ندارم!»
ساناز معماريان مادر يك پسربچه شش ساله مي گويد: «از همان 2، 3سالگي براي ميكائيل نمايش قصه هاي كودكانه را اجرا مي كردم. اگر كاري مي كرد كه از دستش عصباني مي شدم در نمايش دليل عصبانيتم و نيز كار بد او را يادآور مي شدم.
آن قدر نمايش دندان درد و مسواك را تكرار كردم كه پسرم تا قصه شب به خير كوچولو را از راديو مي شنيد، مسواك به دست روبروي آينه دستشويي مي ايستاد. من هميشه به تشويق زباني اش ادامه مي دادم و فقط در موارد خاصي به او پاداش و هديه مي دهم.»
اين مادر ادامه مي دهد: «بچه ها به دليل رفتار تقليدي خود حركات و رفتار پدر و مادرشان را تكرار مي كنند. يك بار در خانه دوستي مهمان بوديم، تلفن زنگ خورد، پدر خانواده رو به دختر شش ساله اش گفت: اگر فلاني بود، بگو من نيستم! با يك رفتار اين چنيني چطور انتظار داريم فرزندمان در آينده به خودمان راست بگويد؟»
فريبرز حميدي روانشناس توضيح مي دهد: «والدين با فرزندان خود صحبت كنند و به سخنان آنها نيز گوش دهند، به آنها توجه كنند و زمينه اي را به وجود آورند تا آنها حرف ها و رازهاي خود را برايشان بازگو كنند. بچه ها بايد والدين را غمخوار و يار و خيرخواه خودبدانند، نه كساني كه با خشونت و تحميل تصميمات خود با آنها رفتار مي كنند. ضمناً به فرزند خود بايد اطمينان داشته باشيد و مسئوليت هاي زندگي را در حد توانش به او محول كنيد. خريد نان، آبياري گلدان ها، لذت نگهداري از يك گياه، مرتب كردن وسايل اتاقش، انتخاب هديه براي كساني كه دوستشان دارد و محول كردن ده ها كار كوچك ديگر زمينه ساز خودباوري در فرزندتان خواهد بود. اين فرصت هاي به ظاهر كوچك مهارت هاي چگونه زندگي كردن و ارتباط با ديگران را از سنين كودكي به او مي آموزد.»
ذهن كودكان در محاصره پيام هاي خارجي
با ديانا 2ساله كه تازه راه رفتن را آموخته روانه كتاب فروشي مي شويم. ديانا تا كتاب هاي خوشرنگ و پرنقش و نگار را مي بيند، خنده كنان شيرجه مي زند كه همه آنها را بگيرد.
از خانم فروشنده سؤال مي كنم: «الان مي توانيم برايش كتاب بخريم؟»
وي توضيح مي دهد: «البته. بچه اگر موقع خواب به قصه شنيدن عادت كند با شور و شوق بيشتري روانه رختخواب مي شود.»
رديف به رديف كتاب هاي قصه ترجمه شده با نقاشي هاي خوشرنگ و لعاب برروي قفسه ها خوش نشسته اند.
ديانا كتاب «ني ني توپولي» را برمي دارد و به طرف دهانش مي برد تا كتاب را امتحان كند. شايد اين اولين كتاب زندگي اش باشد. تشويقش مي كنم كه خودت اين كتاب قشنگ را انتخاب كرده اي؟ مي خندد. برايش توضيح مي دهم: اسم اين كتاب است. مامان موقع خواب برايت قصه هايش را مي خواند.
مامان ديانا هم به دنبال كتاب مناسب ديگري است. او خيلي ساده يك كتاب خوب كودكانه را اين گونه تعريف مي كند: «نقاشي هاي قشنگ و آموزنده داشته باشد و نويسنده اش ايراني باشد.»
پدر ديگري كه مشغول خريد براي پسرش است، سردرگم به عناوين كتاب ها مي نگرد: كتاب جك و لوبياي سحرآميز، سيندرلا، سفيدبرفي و...
وي مي گويد: «بيشتر كتاب ها ترجمه اي هستند و مثلا يك عنوان كتاب توسط ده ها انتشارات به چاپ رسيده است، در حالي كه مهجوريت قصه هاي ايراني و تصويرگري ايراني كاملا قابل لمس است.»
سپيده مهربانيان نيز مادر ديگري ست كه مي گويد: «قصه سيندرلا و سفيد برفي و... همگي قهرمانانشان دختران زيبايي تصور شده اند كه گويي جز زيبايي هيچ برتري ديگري ندارند و به واسطه همين يك فاكتور به آرزوهايشان مي رسند. به نظر من تخيل كودك بايد هدايت شود نه اين كه به سمت هر آن چه غيرواقعي است، رهايش كنيم. در جامعه ما ارزش ها بر پايه فاكتورهاي ديگري است. چرا از فرصت كودكي براي آموزش صحيح مفاهيم معنوي و مهارت هاي زندگي استفاده نكنيم؟
سليقه هاي وارداتي
منوچهر اكبرلو استاد دانشگاه و نويسنده كتاب هاي سينماي كودك توضيح مي دهد: «توليدات ادبيات كودك و نوجوان در حال حاضر حجم گسترده اي را به آثار ترجمه شده اختصاص داده اند. در شرايط فعلي چون ارتباط با تلويزيون و انواع CDها پررنگتر است، سليقه مخاطبين نيز به تبع ساخته هاي وارداتي رقم مي خورد و اين سليقه بر روي بازار كتاب كودك تاثير مستقيم دارد.
از سوي ديگر اين واقعيت را بايد بپذيريم كه نوشتن براي كودكان نيازمند پژوهش و اطلاعات جامعه شناسي و روانشناسي براي كودك است. طبيعي است كه بدون اين پيش نياز اثر خلق شده در ايجاد ارتباط با كودك موفقيت كامل را كسب نمي كند.»
اين مدرس دانشگاه در ادامه مي گويد: «همچنين در امر اقتباس از ادبيات غني فارسي نويسندگان ما دانش كافي از روند اقتباس را ندارند. نتيجه اين روند انبوه بازنويسي هايي است كه اقتباس را فقط ساده كردن كلمات دشوار و قديمي مي نماياند و در بازنويسي هيچ ديدگاهي وجود ندارد. به اين ترتيب ده ها نويسنده از يك اثر رونويسي مي كنند، بدون آن كه براي كودكان چيزي نوشته و يا كشف كرده باشند!»
اكبرلو با اشاره به گلايه هاي اقتصادي نويسندگان كتاب هاي كودك مي گويد:
«نويسندگان ما معمولا در مقايسه با آثار نويسندگان خارجي مسئله تامين اقتصادي را مطرح مي كنند. به نظر من اين توجيه خوبي نيست، چرا كه حتي همين گروه با جهان بيرون ارتباط كافي دارند و مي دانند رفاه اقتصادي فقط شامل درصد كمي از نويسندگان خارجي بوده است.
بنابراين به نظر مي رسد با قبول همه عوامل تأثيرگذار عامل اصلي انرژي گذاشتن براي بروز خلاقيت و كشف سوژه ها و زبان كودكانه تعيين كننده خواهد بود.»
فرار بچه ها از دنياي مجازي
در زمين بازي پارك، گيسو يك سال و هشت ماهه به همراه پدربزرگش جمشيد سهرودي در حال تاب بازي است.
از پدر بزرگ سؤال مي كنم: به فكر مهد كودك نيفتاده ايد؟ وي پاسخ مي دهد: «چرا، مادربزرگش اصرار دارد در خانه نگهداري كنيم، اما دخترم و شوهرش به خاطر آموزش هاي مهد معتقدند وقتي كمي بزرگتر شد بايد به مهد برود.»
اين پدربزرگ باخنده مي گويد: «گيسوجان به اندازه يك اتاق اسباب بازي دارد. انواع و اقسام عروسك ها را برايش خريده ايم، اما باز هم به در مي كوبد يعني بازي در پارك را دوست دارم. قديمي ها هم به گشت و گذار و بازي بچه ها در فضاي آزاد معتقد بودند.»
سهرودي با مقايسه شرايط زندگي بچه هاي ديروز و امروز مي گويد: «در گذشته دغدغه والدين در برابر تعداد زياد بچه ها اين بود كه آنها هر چه زودتر سر و سامان بگيرند، اما امروزه والدين با وجود تعداد كمتر بچه ها نگران تربيت و شرايط مادي آنها در آينده هستند. والدين امروزي اغلب خود را به جاي بچه ها حلال تمامي مشكلات زندگي آنها در هر سني مي دانند.»
فريبرز حميدي روانشناس توضيح مي دهد: «والدين بايد به فرزندان خود احترام بگذارند و به آنها كمك كرده تا نواقص خود را رفع كنند. نصايح و تذكرات خود را با استدلال و منطق و در خلوت با آنها در ميان بگذارند و هرگز در حضور ديگران به خصوص همسالان به پند و اندرز آنان نپردازند، ضمناً سخني را به آنها بگويند كه خود بدان عمل مي كنند. آموختن چگونه زيستن به فرزندان بسي بهتر ازحمايت هميشگي آنها خواهد بود. به آنها ماهيگيري را بياموزيم.»
جاي خالي خلاقيت
در مغازه عروسك هاي پوليشي غرق شكل ها و رنگ ها و اندازه ها مي شوم. قيمت يك خرس بزرگ پشمالو سفيد رنگ كه نوشته اي خارجي روي سينه دارد دست كم 50 هزار تومان است. با خودم فكر مي كنم اين خرس جز اشغال فضا در آپارتمان و احياناً چسبيدن پرزهايش به دستگاه تنفسي بچه چه پيامي دارد كه در رديف اسباب بازي هاي مد روز قرار گرفته است؟
مادر و پدري در گوشه مغازه مشغول انتخاب يك عروسك سياه پوست نيمه عريان طبل زن هستند، يكي از بچه ها يك افعي بزرگ پارچه اي را به گردن انداخته و رو به خواهرش داد مي زند: «نيشت مي زنم!» آن طرف تر دختر بچه اي به چمدان لباس هاي باربي خيره شده است.
در ميان اين اسباب بازي ها جاي وسيله پرورش خلاقيت خالي است. جاي عروسك هاي ايراني خالي ست و جاي خيلي چيزهاي ديگر. عروسك هاي بيگانه چه چيز را به دنياي كودكان ما مي آورند؟
معيري زاده يك فرهنگي مي گويد: «در اين سال ها جاي تعجب دارد كه نتوانسته ايم يك عروسك زيبا و ماندگار ايراني با قيمت مناسب روانه بازار كنيم. تعداد انيميشن هاي كامپيوتري ايراني را ببينيد. به عدد انگشتان دست هم نمي رسد و بعد اعتراض مي كنيم كه چرا از اسباب بازي هاي خارجي استقبال مي شود. شما ببينيد اين طرف قضيه چه برنامه اي داشته ايم و حالا كه چنين نتيجه اي پيش رويمان است، معترضيم بايد عميق تر بيانديشيم و توليد كنيم.»
دوشنبه 15 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 264]