تجربه ارزشمند يك شبيهسازي ناموفق

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: نگاهي به دستاوردهاي خبرسازترين مجموعه علمي - پژوهشي كشور طي هفتههاي گذشته
تجربه ارزشمند يك شبيهسازي ناموفق
جام جم آنلاين: طي يكي دو هفته گذشته، مرگ 2 گاو شبيهسازي شده در پژوهشكده رويان، يعني بنيانا و به دنبال آن، تامينا تاسف بسياري از دوستداران علم بخصوص علاقهمندان بحثهاي شبيهسازي و توليد حيوانات تراريخت را برانگيخت البته ناگفته نماند كه شبيهسازي گاو در تمام كشورهاي پيشرو در زمينه كلونينگ با مشكلات و مخاطرات خاص خود روبهروست.

با اينحال اين رخداد، سوالات بسياري به ذهن نزديك ميسازد كه برخي از آنها به مشكلات مربوط به شرايط محيطي و نگهداري از حيوانات باز ميگردد. بعلاوه صحبتهاي ديگري هم حول و حوش دستاوردهاي پژوهشكده فعال رويان مطرح است كه از ناكارآمدي بانك خون بند ناف اين مجموعه و نيز موفقيت رويان در توليد يك پروتئين نوتركيب جديد خبر ميدهد.
با اين تفاسير بر آن شديم تحليل دقيقتري درباره اين اتفاقات داشته باشيم...

بهرغم تمام تلاشهاي صورت گرفته، دومين گوساله شبيهسازي شده ايران و خاورميانه - تامينا - به علت عوارض ناشي از تب حاد و مواج جان سپرد. مرگ تامينا صبح روز سهشنبه 6 مرداد، روز سوم تولدش، دقيقا به همان عللي رخ داد كه براي اولين گوساله شبيهسازي شده بنيانا روز هفتم پس از تولد رخ داد.
دكتر محمدحسين نصر، مدير پايگاه تحقيقاتي رويان در توضيح علت مرگ گاوها ميگويد: بنابر گزارش منابع معتبر علوم دامپزشكي همچون طب داخلي دامپزشكي (Text book of Veterinary Internal Medicine) هايپرترمي با علت نامشخص، عامل اصلي مرگ گوسالههاي شبيهسازي شده در هفته اول بعد از تولد عنوان شده كه علت مرگ 2 گوساله شبيهسازي شده ايران را نيز شامل ميشود.
پيشرفت رضايتبخش پروژه شبيهسازي گاو از سوي ديگر، دكتر عبدالحسين شاهوردي، معاون پژوهشي آموزشي رويان جهاد دانشگاهي در گفتگو با روزنامه جامجم ميگويد: بررسيهاي اوليه نشان داده است در حاليكه اولين گوساله شبيهسازي شده بنيانا در 270 روزگي حاملگي و با وزن 48 كيلوگرم متولد شد و بررسيهاي اوليه هيچ گونه عارضه پاتولوژيك خاصي را در وي نشان نداد، دوقلوي همسان ژنتيك آن يعني تامينا نيز در 280 روزگي حاملگي و با وزن 70 كيلوگرم كه البته نسبت به وزن معمول گوسالههاي متولد شده حداقل 20 كيلو بالاتر بود متولد شد كه عوارض ملايم بعضي ناهنجاريهاي آناتوميكي را نشان ميداد. با وجود اين، بنابر دقيقترين بررسيهاي تيم دامپزشكي، علت اصلي مرگ هر دو كلون، وقوع تب حاد و مواج، نه عوارض ملايم آناتوميك بوده است.دكتر شاهوردي ميافزايد: ما معتقديم مقايسه آماري نتايج به دست آمده از شبيهسازي گاو نسبت به ساير كشورهاي موفق، همچنان رضايتبخش است كما اينكه بنابر بالاترين آمارهاي موجود در زمينه شبيهسازي گاو، در دنيا بالاترين شانس توليد جنين آزمايشگاهي، ايجاد آبستني اوليه، ماه سوم، ماه ششم و نيز تولد زنده به ترتيب 50، 40، 30، 25 و 105 درصد است كه سهم معادل تيم جنينشناسي پژوهشكده رويان در اين زمينه به ترتيب 4540، 30، 35، 20 و 3 درصد بوده است. به بيان ديگر، طبق آمار منتشر شده، تولد گوساله زنده در 5 تا 10 درصد موارد اتفاق افتاده كه در ايران نيز اين رقم به 3 درصد رسيده و ضريب موفقيت خوبي محسوب ميشود.
از سوي ديگر در 60 درصد موارد آبستني در نيمه دوم، طبق منابع گزارش شده در دنيا منجر به هيدروپس پيشرونده منجر به سقط ميشود كه علت سقط 2 مورد آبستني موفق اوليه پژوهشكده رويان نيز بود. از سوي ديگر بر اساس همين گزارشها گوسالههاي حاصل از شبيهسازي در هفته اول پس از تولد بر اثر ابتلا به تب مواج از بين ميروند كه علت مشخصي هم براي آن يافت نشده و به شرايط محيطي پس از نگهداري نيز مربوط نميشود. اين دقيقا همان اتفاقي است كه در پروژه ما رخ داده است.
توقف پروژه شبيهسازي گاو اگرچه گونه گاو، اهميت كليدي در ساماندهي تحقيقات توليد حيوانات تراريخته دارد ولي طولاني بودن دوره آبستنيهاي گاو و هزينه بسيار بالاي تحقيق در اين حيوان، انجام اين گونه تحقيقات را منوط به همكاري و پشتيباني بيشتر مسوولان كشور ميكند.
پروژه همانندسازي گاو بهرغم شكست نهايي تجربههاي ارزشمندي را در زمينه انجام مراحل شبيهسازي به دست ما داد
دكتر شاهوردي به هزينه بسيار بالاي شبيهسازي گاو اشاره و تاكيد ميكند: بدون همكاري مجتمع فوكا و نصر، انجام اين پروژه ممكن نبود و در كشورهاي صاحب فناوري، بودجههاي كلاني براي اين پروژه هزينه شده و حمايت شركتهاي دارويي، ميزان موفقيت شبيهسازي گاو را به 10 درصد رسانده است. با اين حال پروژه همانندسازي گاو بهرغم شكست نهايي، تجربههاي ارزشمندي را در زمينه انجام مراحل شبيهسازي يعني انتقال تخمدان از كشتارگاه، بلوغ تخمك و لقاح خارج از رحمي در محيط آزمايشگاه به دست ما داد كه در پروژه شبيهسازي بز از آن بهره گرفتهايم. با توجه به شرايط موجود، محققان پژوهشكده رويان انجام تحقيقات توليد حيوان تراريخته را در گونه بز متمركز خواهد كرد.
تحولي در صنعت دامپروري كشور پژوهشكده رويان براساس رسالت ديرپاي خود در زمينه ارتقاي دانش جنينشناسي كشور، پروژهاي را با عنوان ارتقاي پتانسيل شيرواري از طريق تكثير دامهاي برتر در دستور كار خود قرار داد و طي اين پروژه گاوهاي برتر ژنتيك را كه به علل مختلف دامپزشكي در معرض حذف بودند، شناسايي و پس از اخذ تخمدانهاي آنها و طي روندهاي آزمايشگاهي متعدد، اقدام به بلوغ آزمايشگاهي تخمك، لقاح آزمايشگاهي و توليد جنين برتر آزمايشگاهي از اين دامها كردند. حاصل اين امر، توليد تعداد زيادي جنين برتر حاصل از هر كدام از دامهاي در معرض حذف بود كه طي يك دوره فشرده دو ساله و با همكاري مجتمعهاي دامپروري فوكار و نصر اصفهان صورت گرفت. سپس جنينهاي حاصله به دامهاي كم ارزش منتقل شدند و آبستني اين دامها مورد بررسي قرار گرفت كه نتيجه فاز اوليه اين مطالعات، تولد بووانا با قابليت توليد سالانه 70 تن شير، به عنوان اولين گوساله حاصل از لقاح آزمايشگاهي بوده است. ناگفته نماند، در حال حاضر 12 گوساله پر پتانسيل ژنتيك با استفاده از اين تكنولوژي متولد شدهاند كه در سن آبستني به سر ميبرند.
پشتيباني از روند تمايز سلولهاي بنيادي از سوي ديگر باخبر شديم دومين فاكتور رشد فيبروبلاستي يعني پروتئين Leukemia Inhibitory Factor LIF طي 8 ماه گذشته كلونسازي و پروتئين مربوطه در شرايط آزمايشگاهي بيان و خالصسازي شده است. هماكنون مراحل مقدماتي زيستسنجي به اتمام رسيده و پس از طي آزمايشهاي تكميلي ميتوان آن را تا 6 ماه آينده در اختيار ساير مراكز تحقيقاتي قرار داد.
دكتر شاهوردي تاكيد ميكند: ما براي پشتيباني از روند تحقيقات مربوط به توليد و تمايز سلولهاي بنيادي نياز به چندين فاكتور رشد داريم كه به منظور رهايي از واردات اين محصولات و صرف هزينههاي ارزي گزاف ضرورت داشت به توليد آنها در كشورمان اقدام كنيم تا بتوانيم مجموعه رويان و ساير مراكز تحقيقاتي كشور را پشتيباني كنيم.
پروتئين LIF از فاكتورهاي محلول است كه با اتصال به گيرندههاي سطح سلول، مجموعه متفاوتي از تغييرات را در سلولهاي گوناگون ايجاد ميكند. از اين تاثيرات ميتوان به بقا و حفظ بنيادينگي در سلولهاي بنيادي خونساز اشاره كرد. همچنين اين فاكتور در تمايز عصبي و بيان پروتئينهاي كاربردي سلولهاي كبدي نقش ايفا ميكند. از اين پروتئين در پژوهشكده رويان براي حفظ بنيادينگي و همين طور تمايز سلول عصبي استفاده ميشود. در حال حاضر هر ساله اين پروتئين در اين پژوهشكده و مراكز تحقيقاتي مشابه مصرف قابل توجهي دارند. قيمت هر بسته 25 ميكروگرمي از اين پروتئين حدود 10 ميليون ريال است كه پيشبيني ميشود در صورت توليد انبوه آن در كشور، مصرف آن به طور قابل توجهي افزايش يابد.
مجموعهاي براي نگهداري و پيوند خون بند ناف نداريم با وجود گذشت چند سال از تاسيس بانك خصوصي خون بند ناف رويان با ظرفيت 8000 خون بند ناف و نيز تاسيس بانك عمومي اين مجموعه با ظرفيت 200 تا 300 خون بند ناف كه به نسبت جمعيت كشور بسيار ناچيز است اين بانك همچنان عملكرد موثر و كارآمدي نشان نداده است.
دكتر شاهوردي در اين ارتباط ميگويد: آنچه ما در ارتباط با اين بانك نياز داريم، اينكه همچون ساير كشورهاي صاحب اين بانك در دنيا، به آن به عنوان يك سرمايه ملي و پايهاي براي سلول درماني نگريسته شود كه قطعا عرصه پزشكي را در آيندهاي نه چندان دور متحول خواهد كرد كما اينكه تنها منبع غيرتهاجمي كه قابليت تبديل به تمام سلولهاي بدن را دارد، همان خون بند ناف است.با اين حال در حال حاضر بهرغم آنكه ما ظرفيت لازم براي نگهداري و پيوند سلولهاي بنيادي را در مجموعه رويان ايجاد كردهايم، نه همكاري ميان رويان و ساير مراكزي كه ميتوانند در اين زمينه موثر باشند، همچون سازمان انتقال خون براي جمعآوري نمونهها ايجاد شده و نه توانستهايم مجموعههاي پيوند را در كشور توسعه دهيم. بدون شك ما نياز داريم مراكز جمعآوري و پيوند را در كشور توسعه دهيم كه اين حركت بدون عزم ملي ممكن نخواهد بود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 61]