ارزشيابي توصيفي چيست؟

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ارزشيابي توصيفي چيست؟
طرح ارزشيابي توصيفي مشهور به ارزشيابي كيفي يا طرح حذف نمره، تجربه نوآورانه برخاسته از عمل در مقطع ابتدايي آموزش و پرورش ايران است.

ارزشيابي توصيفي- كيفي
الگويي كيفي است كه تلاش مي كند بر خلاف الگوهاي رايج ارزشيابي به جاي نگاه كمي نگري، از طريق معيارهاي برنامه درسي و آموزشي به عمق و كيفيت يادگيري دانش آموزان توجه كند و تبيين و توصيفي از وضعيت آن ها ارائه كند و از اين رو ويژگي تفسيري مي يابد.

اهداف اساسي اين طرح به شرح زير است:

-بهبود كيفيت فرآيند ياددهي- يادگيري

-فراهم نمودن زمينه مناسب براي حذف فرهنگ بيست گرايي

-تاكيد بر اهداف آموزش و پرورش به جاي تاكيد بر محتواي كتاب ها

-فراهم نمودن زمينه مناسب براي حذف حاكميت مطلق امتحانات پاياني در تعيين سرنوشت تحصيلي دانش آموزان

افزايش بهداشت رواني محيط ياددهي يادگيري يا كاهش فشارهاي رواني ناشي از نظام ارزشيابي موجود در راستاي تحقق اين اهداف، ادعا شده است ارزشيابي توصيفي در پنج محور در نظام ارزشيابي تغيير و تحول ايجاد نموده است كه بسياري از مشكلات و كاستي هاي ارزشيابي را بر طرف مي نمايد.

محور اول: تغيير تاكيد از ارزشيابي پاياني به ارزشيابي تكويني
در اين الگوي جديد ارزشيابي، معلم، ارزشيابي را در خدمت يادگيري قرار مي دهد؛ لذا نگاه وي به آن كاملا تغيير مي كند.

ارزشيابي هاي او به گونه اي است كه به يادگيري بهتر بينجامد.

اين الگوي ارزشيابي، موجب مي شود معلم خود را همسفر يادگيري دانش آموزان بداند و با آن ها در مسير حركت كند.

پيوسته اطلاعات مفيدي براي دانش آموزان از طريق بازخورد، فراهم مي آورد.

با تركيب و تحليل اطلاعات به دست آمده از اين نوع ارزشيابي ها كه طي مراحل مختلف گردآوري شده است، معلم مي تواند تصميم هاي مناسب آموزشي درباره دانش آموز بگيرد.

اين الگوي ارزشيابي كاملا پوياست و عنصري كه پويايي آن را تشديد مي نمايد ارائه بازخوردهاي توصيفي است.

تحقيقات زيادي نشان داده است كه بازخوردهاي توصيفي موجب بهبود يادگيري دانش آموزان مي شود.

محور دوم:
تغيير مقياس فاصله اي (صفر تا 20) به مقياس ترتيبي در حد انتظار، نزديك به انتظار، نيازمند تلاش بيشتر در حين فرآيند ياددهي- يادگيري دانش آموزان، بازخورد ترتيبي يا فاصله اي دريافت نمي كنند.

به واقع تصور مي رود كه دريافت اين نوع بازخوردها از سوي معلم فرآيند يادگيري دانش آموزان را سست مي نمايد.

در اين طرح خلاء اين بازخوردها را بازخوردهاي توصيفي پر مي كند.

بازخوردهاي توصيفي، بازخوردهايي با معنا و موثر هستند كه دانش آموزان را براي شناخت وضعيت پيشرفت يادگيري خود قرار مي دهند و آنان همچنين از اين طريق رهنمودهايي براي بهبود يادگيري دريافت مي دارند.

تصور حذف بازخورد نمره براي بسياري از معلمان، نا ممكن است به زعم آن ها، نمره اهرم انگيزشي قوي است و يكي از ابزارهاي اقتدار معلم است، حذف آن خلاء بزرگي در جريان يادگيري ايجاد مي كند.

اما واقعيت اين است كه حذف نمره و هر گونه بازخورد غير توصيفي، مشكلي ايجاد نمي كند حتي به بهبود شرايط يادگيري هم مي انجامد؛ زيرا بچه ها ديگر نگران كسب نمره نيستند.

آن ها به دنبال شناخت اشتباه خود در فعاليت هاي يادگيري هستند.

والدين نيز از كودك نمره نمي خواهند بلكه از فرزندانشان مي پرسند كه امروز چه ياد گرفته اي؟ حذف نمره، حذف يكي از عوامل استرس زا است.

بنابراين در كلاس شرايطي فراهم مي شود كه مسافر كوچك سفر يادگيري سفرش را با آرامش خاطر دنبال كند مقياس ترتيبي (بيش از حد انتظار، در حد انتظار و ...) اين مشكلات را ندارد، كمتر ايجاد رقابت مي نمايد و انعطاف پذيري بيشتري دارد، در طرح ارزشيابي توصيفي، جايگزين نمره در كارنامه است.

محور سوم: تنوع بخشي به ابزارهاي جمع آوري اطلاعات:
در اين طرح ابزارهاي جمع آوري اطلاعات متنوع شده اند و علاوه بر آن ها ابزارهاي ديگري چون پرسيدن، پوشه كار، برگ ثبت مشاهدات (واقعه نگاري)، چك ليست (سياهه رفتار) تكاليف درسي و آزمون هاي عملكردي نيز مورد استفاده قرار مي گيرند.

اين ابزارها اطلاعات بيشتر و وسيع تري را براي معلم، آماده مي سازد و بنابراين هم اعتبار اطلاعات به سبب تنوع در ابزارها بيشتر مي شود و هم قضاوت و داوري معلم واقعي تر و منصفانه تر خواهد شد.

اساس كار در تنوع بخشي به ابزارهاي گردآوري اطلاعات از وضعيت يادگيري دانش آموز، واقعي تر كردن اطلاعات است كه همان مشاهده كودك در حين فعاليت و بررسي آثار و محصولات يادگيري اوست.

محور چهارم: تغيير در ساختار كارنامه
كارنامه تحصيلي كه در اين طرح گزارش پيشرفت تحصيلي نام گرفته است، اين گزارش به شكل توصيفي، از وضعيت دانش آموز اطلاعاتي به والدين مي دهد و آن ها به روشني در مي يابند كه در چه بخش از انتظارات آموزش، احتمالا كودكشان مشكلاتي دارند و با توجه به آن مشكلات توصيه هايي را براي بهبود عملكرد تحصيلي فرزندشان دريافت مي نمايند.

همچنين تنها به وضعيت درسي صرف توجه نمي شود بلكه به ابعاد عاطفي، جسماني و اجتماعي هم توجه شده است.

محور پنجم: تغيير در مرجع تصميم گيرنده درباره ارتقاي دانش آموزان
در نظام سنتي ارزشيابي تحصيلي، تصميم گيري درباره ارتقاء به نمره هاي امتحان پاياني دانش آموز بستگي دارد.اما در الگوي ارزشيابي توصيفي به سبب اين كه اطلاعات جمع آوري شده متنوع بوده، و شامل داده هاي كمي و كيفي است، تحليل و تركيب اين داده ها و تصميم هاي آموزش مبتني بر آن، از جمله تصميم گيري درباره ارتقاء يا عدم ارتقاي دانش آموزان به عهده معلم و شوراي مدرسه است.

در اين الگوي ارزشيابي به معلم اختيار تصميم گيري تفويض مي شود، زيرا وي لايق ترين فردي است كه درباره دانش آموز مي تواند تصميم بگيرد.

در صورتي كه دانش آموزي بعد از انجام مداخله هاي طولي و عرضي در پايان سال تحصيلي و در بين سال تحصيلي به حد مطلوب نرسيد، پيشنهاد تكرار پايه را به مدير و شوراي مدرسه مي دهد و شورا بر اساس شواهد موجود درباره آن تصميم گيري مي كند.

مشكلات و مسائل اجرايي طرح ارزشيابي توصيفي به شرح ذيل بيان شده است:

بازنگري در ابزارهاي ارزشيابي و تدوين يك مجموعه منظم، تجهيز كلاس ها به مواد و وسايل آموزشي، رعايت تناسب بين دانش آموزان و معلم حداكثر يك به 24، كاهش محتواي كتب و تناسب بين محتوا و ارزشيابي توصيفي، ارتقاي دانش و مهارت هاي معلمان براي اجراي طرح، توجيه كامل اولياء توسط معلم مجري طرح و ناظرين علمي، پيش بيني منابع مالي جهت خريد تجهيزات، حق الزحمه معلمين مجري طرح و ناظرين علمي، تهيه نرم افزار مناسب با طرح، بسترسازي و فرهنگ سازي براي اجراي مطلوب طرح.

نقاط قوت و پيامدهاي مستقيم طرح ارزشيابي توصيفي:
جلب توجه اوليا و معلمان به ابعادي از ويژگي هاي دانش آموزان، كاهش اضطراب امتحان، كاهش شماتت و فشار رواني نمره بيست، حذف شرمندگي به دليل اخذ نمره كم، افزايش شناخت معلمان و مديران با ديگر شيوه هاي ارزشيابي، كاهش محسوس اضطراب دانش آموزان، بهبود نسبي نگرش دانش آموزان نسبت به كسب علم و دانش، گرايش به تحصيل، كمك به اجراي برنامه هاي زمينه ساز ايجاد تغيير و اصلاحات مناسب در آموزش و پرورش از ديگر دستاوردهاي مثبت طرح ارزشيابي توصيفي بيان شده است.همچنين زمينه ارانه و اجراي طرح هاي نوين در آموزش و پرورش و ايجاد تغييراتي در ساختار و تشكيلات تامين نيروي متخصص و ساير حوزه هايي كه نسبت به آن ها روحيه محافظه كارانه و رغبت كمتر به تغيير وجود داشته را فراهم كرده است.وضعيت دروس انشاء، جمله نويسي، خواندن، علوم و رياضي دانش آموزان مشمول طرح ارزشيابي توصيفي نسبت به دانش آموزان غير مشمول تفاوت داشته است به علاوه روش هاي كيفي ياددهي، يادگيري در كلاس هاي مشمول طرح بهتر اجرا شده و زمينه گرايش دانش آموزان به ارزشيابي گروهي و فرآيندي، اجراي روش تدريس فعال از سوي معلم، افزايش انگيزه و بازخوردهاي فرآيندي را فراهم كرده است.

كاستي ها و محدوديت هاي مشاهده شده:

-زياد بودن حجم دروس

-عدم آشنايي مناسب معلمان با ابزارهاي طرح

-كمبود وقت و ماهيت وقت گير الگوي ارزشيابي

فاطمه زهرا خزاعي-مجري طرح ارزشيابي توصيفي
شنبه 13 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 4886]