دزدان دريايي از افسانه تا واقعيت

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: دزدان دريايي از افسانه تا واقعيت
خارجي- محمد منتظري:
شايد در نظر بسياري از ما حمله دزدان دريايي به كشتي‌هاي بازرگانان، ديگر به افسانه‌ها پيوسته باشد اما گزارش‌هايي كه اين روزها در صدر اخبار خبرگزاري‌هاي معتبر جهان قرار مي‌گيرد اين‌گونه مي‌نماياند كه حضور و فعاليت دزدان دريايي چيزي فراتر از افسانه است.

در هفته‌هاي اخير فعاليت اين دزدان دريايي در خليج عدن به كانون توجه رسانه‌هاي دنيا تبديل شده و حتي اتحاديه اروپا اعلام كرده كه ناوگان جنگي خود را براي مقابله با اين دزدان راهي اين منطقه مي‌كند. اكنون بسياري از كشتي‌هاي حامل بار و مواد غذايي كه بيشتر براي كشور سومالي محموله مي‌برند، بدون اسكورت و همراهي كشتي‌هاي نيروي دريايي كشورهاي غربي قادر به عبور از اين آب‌ها نيستند.

سازمان ملل و اتحاديه اروپا برايي بررسي و يافتن راه حلي براي اين بحران تشكيل جلسه داده و گروه‌هاي كاري تشكيل داده‌اند اما فعلا دزدان دريايي، حكمرانان اصلي اين قسمت‌ از آب‌هاي كره زمين هستند.

اگر از درياي سرخ خط فرضي را به اقيانوس هند متصل كنيم آبهاي آبي رنگي روي نقشه جهان نمايان مي‌شود كه اين روزها محل جولان دزدان دريايي است. اين آبها خليج عدن نام دارد كه يكي از مهم‌ترين گذرگاه‌هاي تجاري جهان به حساب مي‌آيد. فعاليت‌هاي دزدان دريايي در اين خليج آنقدر شدت يافته است كه بازرگاناني كه اين روزها مجبورند براي فروش كالاهايشان از اين گذرگاه عبور كنند ترسشان بيشتر از ترس از دزدان دريايي است كه در فيلم‌هاي هاليوودي تصوير مي‌شود.

البته با يك تفاوت؛ هدف دزدان دريايي خليج عدن تنها جواهرات مسافران كشته شده كشتي‌ها نيست بلكه هدف آنها كشتي‌ها و خدمه آنها است؛ خدمه‌اي كه مي‌توانند براي دريافت فديه مدتها در اسارت دزدان دريايي باقي بمانند. فديه‌هايي كه گاه مبلغ آنها به يك ميليون دلار هم مي‌رسد.

البته اين روزها دزدان دريايي در درياي چين هم به فعاليت مشغولند اما خليج عدن كه در مجاورت مرزهاي سومالي قرار دارد در واقع بهشت دزدان دريايي است. تا آنجا كه تنها در سال‌جاري ميلادي تعداد 50 حمله از سوي اين دزدان به كشتي‌هاي در حال عبور از خليج عدن صورت گرفته است. براساس گزارش‌هاي خدمه كشتي‌هايي كه توانسته‌اند از دست اين دزدان بگريزند، اين دزدان بسيار سريع عمل كرده و از تجهيزاتي نظير قايق‌هاي بادي برخوردارند و به سوي قربانيان خود موشك‌هاي سبك شليك مي‌كنند.

آنچه اين روزها جامعه جهاني را به نگراني واداشته اين است كه اين دزدان در حال حاضر تعداد 218 ملوان و 12 كشتي را در اسارت خود دارند. با توجه به انتشار اين گزارش‌ها سازمان ملل در نهايت وارد عمل شده و طي تصويب قطعنامه‌اي اجازه حضور نيروي دريايي كشورها را به آب‌هاي سرزميني سومالي صادر كرد تا با استفاده از هر وسيله ممكن خليج عدن از حضور دزدان دريايي پاكسازي شود. حتي اتحاديه اروپا نيز وارد عمل شده و نسبت به اعزام كشتي‌هاي جنگي خود به آب‌هاي سومالي اعلام آمادگي كرده است.

ساليان سال بود كه واكنش كشورهايي نظير آمريكا و ديگر كشورهاي مدرن جهان نسبت به اخبار مربوط به حملات دزدان دريايي به كشتي‌ها در آبهاي پرت و دورافتاده دنيا چيزي جز عكس‌العمل ناباورانه و يا لبخندي از سر تعجب نبود. اما از نظر بازرگاناني كه كالاها و اجناسي كه اقتصاد جهاني را رونق مي‌بخشند و به گوشه گوشه جهان مي‌فرستند، دزدان دريايي دنياي مدرن يك تهديد جدي محسوب مي‌شوند. در حقيقت امروز دزدان دريايي به يك تهديد بسيار پرهزينه براي بازرگاني جهاني تبديل شده‌اند. اگرچه اين دزدان از تجهيزات و ابزار مدرني در حملات خود استفاده مي‌كنند اما خود آنها از تفكر و روش مدرني برخوردار نيستند.

دزداني كه اين روزها كشتي‌ها را مورد حمله قرار مي‌دهند لزوما عاقلانه يا پيشرفته عمل نمي‌كنند. اما ارتش آنها متشكل از تبهكاران مسلحي است كه به آهستگي و مخفيانه به كشتي‌ها نزديك شده و در يك فرصت مناسب به آنها حمله كرده و آنها را به آب‌هاي دورافتاده و پرت مي‌برند و در عوض آزادي آنها تقاضاي باج مي‌كنند. آنها به محموله‌هاي كشتي‌ها چندان اهميتي نمي‌دهند چرا كه از ابزار و امكانات لازم براي فروش و به پول نزديك كردن محموله كشتي‌ها برخوردار نيستند.

آنها تنها يك چيز در ذهن دارند و آن پول نقد است كه مي‌توانند آن را از راه باج خواهي به دست آورند. دزدان دريايي كه اين روزها آبراه‌هاي مهم جهان را ناامن كرده‌اند اغلب به كشورهاي فقير جهان تعلق دارند كه اين روزها سومالي يكي از مهم‌ترين اين كشورهاست. سومالي به‌عنوان يك كشور بحران زده كه از سال 1991 دولت چندان قدرتمندي در آن تشكيل نشده بهشتي است كه اين دزدان به راحتي مي‌توانند در آن غوطه خورده و پنهان شوند. بنابراين مي‌توان به راحتي منشأ و دلايل به وجود آمدن دزدان دريايي را دريافت.
نواحي فقير، مصيبت زده و بدون بهره از دولت منشا شكل گيري اين دزدان هستند.

سومالي به‌عنوان يك دولت ورشكسته كه يكي از ويژگي‌هايش برخوردار نبودن از توان نظامي ارتش در برقراري نظم و امنيت است، امروز بهشت دزدان دريايي است. اما در اين ميان نبايد از يك مسئله نيز غفلت كرد و آن اينكه تروريسم نيز مي‌تواند يكي ديگر از منشأهاي شكل گيري و قوت يافتن دزدان دريايي باشد. البته اين روزها دزدان دريايي كه هدفشان ترور و اشاعه تروريسم است كم پيدا مي‌شوند اما اگر روند بي‌توجهي به فعاليت اين دزدان همچنان ادامه داشته باشد در آينده مي‌توان شاهد اين مهم بود كه از همين دزدان به‌عنوان ابزاري تروريستي براي اعمال فشار بر كشورهاي ديگر استفاده شود.

به‌نظر مي‌رسد كه براي مقابله با اين تهديدهاي آشكار راه‌هاي چنداني پيش روي كشورهاي درگير نيست. با اين دزدان نمي‌توان مصالحه يا معامله كرد. شايد بتوان گفت كه امتناع از پرداخت باج و حمله همه جانبه نظامي به آنها تنها راهكارهاي پيش روي جامعه جهاني براي ريشه كني اين بلاست. اما پيشنهاد امتناع از پرداخت باج مسئله‌اي است كه نمي‌توان آن را به راحتي براي شركت‌ها و دولت‌ها تفهيم كرد، چراكه پرداخت نكردن باج به معني از دست دادن كامل كشتي‌ها و خدمه آنها خواهد بود. بنابراين تنها راه باقي مانده اجراي طرحي دقيق و حساب شده مبتني بر مداخله نظامي است.

خليج عدن و ديگر آب‌هايي كه اين دزدان در آنها به فعاليت مشغولند به آب‌هايي كه نيروهاي دريايي بين‌المللي در آن حضور دارند بسيار نزديك هستند. اين روزها نيروهاي بين‌المللي بيشتر وقتشان را صرف تمرين‌هاي نظامي و حمايت از عمليات‌ها و مانورهاي دريايي يكديگر مي‌كنند. شايد اگر يك بار جامعه بين‌المللي به‌صورت متحد در عملياتي گسترده مواضع دزدان دريايي را مورد حمله قرار دهد ديگر شاهد لرزه ترس بر اندام بازرگاناني كه كشتي‌هايشان را از خليج عدن عبور مي‌دهند نباشيم و ماجراي جولان دزدان دريايي در آب‌هاي پرت و دورافتاده حقيقتا به افسانه‌ها بپيوندد.
يکشنبه 7 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 241]