20 گام روش‏مند در حافظه نيرومند

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: 1 -من حافظه ضعيفى دارم و کارى هم نمى‏شود کرد! اين يک جمله کاملاً بى معناست. شما به سادگى مى‏توانيد حافظه ضعيف خود را تقويت کنيد و کارآيى آن را افزايش دهيد؛ همان گونه که ضعف بينايى يا شنوايى خود را با استفاده از عينک يا سمعک اصلاح مى‏کنيد. پس قدم اول اين است که شما بايد باور کنيد که ضعف حافظه، يک بيمارى گذراست و به راحتى قابل علاج و اصلاح است. حالا وقت آن است که دست به کار شويد.
2 -شما حافظه‏اى بسيار نيرومند داريد! باور نمى‏کنيد؟ آيا مى‏خواهيد اين امر را به خودتان ثابت کنيد؟ بسيار خوب، سعى کنيد چيزى را که قبلاً مى‏دانسته‏ايد، فراموش کنيد؛ امکان ندارد! اين طور نيست؟ حافظه شما به شدت مقاومت مى‏کند و مطمئن باشيد که بالاخره اين حافظه شماست که برنده مى‏شود. در يک رويارويى کاملاً مستقيم با حافظه خود، مى‏توانيد باور کنيد که حافظه شما هم قوى و نيرومند است تا براى تقويت بيشتر حافظه، بيش از پيش اعتماد به نفس پيدا کنيد.
3 -اولين قدم براى آماده ساختن حافظه، ايجاد يک ارتباط و پيوند و تداعى معانى است. تداعى معانى آگاهانه و کنترل شده، دقيقاً همان حافظه تربيت شده و قابل کنترلى را ايجاد مى‏کند که شما به دنبال آن هستيد.
اين پيوند يا اتصال معانى، ممکن است آگاهانه و در اختيار يا نيمه هشيارانه و نيمه آگاهانه باشد. تداعى معانى نيمه آگاهانه، يعنى همان تداعى‏هاى ناخودآگاهى که در ذهن شما ميان کلمات يا حرکات يا تصاوير خاصى با يک خاطره يا معانى ديگر شکل مى‏گيرد.
اما تداعى معانى آگاهانه که کاملا در کنترل اراده و خواست ماست، همان نيروى اتصالى است که حافظه ما را بيدار و تربيت مى‏کند؛ پس ارتباط ميان معانى برقرار کنيد تا حافظه‏اى نيرومند بدست آوريد. مثلاً فرض کنيد که مى‏خواهيد معناى کلمه انگليسى New را به خاطر بسپاريد؛ شما در ذهن خود با تکرار کلمه «نيو»، به ياد کلمه نو مى‏افتيد. نو و تازه، معناى کاملاً نزديک به جديد، يعنى کلمه Newدارد. سپس شما با نام نيو به ياد نو ودر نتيجه به ياد جديد و تازه مى‏افتيد.
4 -يکى از محرک‏هاى تقويت و توليد کننده جرقه حرکت حافظه، علاقه است. به ياد آوردن چيزهايى که به آنها علاقه داريم، هميشه آسان‏تر از به خاطر آوردن چيزهايى است که مورد علاقه ما نيستند.
يکى از روان شناسان متخصص حافظه مى‏گويد: نيروى حافظه، بستگى زيادى به علاقه دارد. او هر روز صبح از کارهايى که مى‏خواهد انجام دهد، فهرستى ذهنى تهيه مى‏کند و مى‏گويد نکته مهم اين است که اتصال‏هاى ياد آورنده ذهنى، مارا مجبور کنند در لحظه مناسب، به آن چيزها علاقه‏مند شويم.
به عبارت ساده‏تر، تداعى، باعث ايجاد علاقه مى‏شود.
براى به خاطر آوردن هر چيز جديد، آن چيز بايد با چيز ديگرى مربوط شود که از قبل آن را مى‏شناسيم يا آن را به راحتى به خاطر مى‏آوريم.
5 -بعد از اين که دو چيز در ذهن ما به هم مربوط شدند، موضوعى که از قبل آن را مى‏شناسيم، چيز جديد را به يادمان مى‏آورد انجام چنين کارى آن‏قدر ادامه مى‏يابد تا مطلب جديد به صورت اطلاعى در آيد که از قبل آن را مى‏شناسيم و به عبارت ساده‏تر، در ذهن ما استقرار و استحکام يابد و به راحتى در حافظه ما حضور يابد.
چرا ما به سادگى نقشه ايتاليا را به خاطر مى‏آوريم؛ اما به دشوارى مى‏توانيم شکل سرزمين‏هاى آلمان يا فنلاند را به ياد آوريم؟ زيرا معلم از کودکى به ما آموخت که ايتاليا شبيه يک چکمه است؛ يعنى شکلى که ما از قبل آن را مى‏شناختيم.
از قدرت تصوير ذهنى خود بيشتر استفاده کنيد! متخصصان فن حافظه مى‏گويند: هر چه به تصوير درآيد، به سادگى به خاطر سپرده مى‏شود.
6 -وقتى شما فکر مى‏کنيد، تصوير هايى در ذهن شما پديد مى‏آيد. اين عمل تصور کردن، تصوير سازى يا تصويرى کردن است. اين کارى است که شما هر لحظه و پيوسته انجام مى‏دهيد و هيچ مشکلى درباره آن نداريد.
ارسطو در يکى از کتاب‏هايش مى‏گويد:
«براى فکر کردن، ما بايد با تصويرهايى گفت‏وگو کنيم که آنها را در ذهن خود مى‏بينيم. فرض کنيد من به شما مى‏گويم که به صندلى فکر کنيد. شما در ذهن خود چه چيزى را مى‏بينيد؟ بدون شک، اولين تصويرى که در ذهن شما ساخته مى‏شود، يک صندلى است.
شما مى‏توانيد با پيوند دادن بعضى معانى به بعضى تصاوير قرينه و نزديک به آن، به حافظه خود در ياد آورى آن معنا کمک کنيد؛ مثلاً يادگيرى يک مطلب علمى در کلاس درس با حادثه‏اى که همان زمان موجب جلب توجه شما شده است، عجين مى‏گردد و به محض ياد آورى تصوير آن حادثه يا جريان، آن مطلب علمى نيز در ذهن شما حضور مى‏يابد. بسيارى از اين تصاوير جالب را مى‏توان به صورت خودآگاه و عامدانه به وجود آورد.
7 -اسپينوزا مى‏گويد: هر قدر يک چيز قابل فهم‏تر و روشن‏تر باشد، آسان‏تر در حافظه، حفظ و نگه دارى مى‏شود و بر عکس هر قدر مبهم‏تر باشد، آسان‏تر از ياد مى‏رود.
نتيجه مى‏گيريم که بهتر است مفاهيم مبهم و مشکل را به اجزاى ساده و قابل فهم تبديل کنيم و يا تصوير ذهنى ملموسى از آنها بسازيم تا ساده‏تر در ذهن باقى بمانند و ياد آورى آنها آسان‏تر گردد.
8 -ما تمايل داريم چيزهاى ساده، ملموس، روزمره و معمولى را فراموش کنيم؛ اما به ندرت چيزهاى منحصر به فرد، خشونت‏آميز، غير معمولى، مضحک و فوق العاده را از ياد مى‏بريم.
ما مى‏توانيم با ايجاد پيوندهاى ذهنى ميان اشيا و کلمات، آنها را غيرمعمولى، تمسخرآميز يا غير ممکن سازيم تا مثل چسب به هم محکم شوند و در ذهن بمانند.
براى تصويرسازى از کلمات مبهم، از نيروى تخيل و ابتکار خود بهره بگيريد. يک ذره تخيل به اضافه مقدارى ابتکارى، به شما امکان مى‏دهد تا هر چيزى را تصويرى کنيد. تخيل مى‏تواند بسيار مهم‏تر و مفيدتر از اطلاعات باشد. اگر شما تخيل نداشته باشيد تا از اطلاعات خود استفاده کنيد فايده ذهن و مغز چيست؟
مثلاً براى به خاطر آوردن سوره‏اى از قرآن کريم که سجده واجب دارند، اين گونه خيال‏پردازى کنيد: شبى در حالى که ستاره در آسمان مى‏درخشيد، پدرم را ديدم که در حال سجده، سوره فصلت را قرائت مى‏کرد. نام چهار سوره مذکور، در اين داستان آمده است: نجم (ستاره)، سجده، فصلت و اقرأ يا علق(قرائت).
9 -خوب مشاهده کردن در تقويت حافظه، کمک بزرگى است. نگاه کردن و ديدن،آسان است؛ اما به دقت و به درستى مشاهده کردن، مهارتى است که بايد آن را کسب کنيد. حافظه و مشاهده، رابطه نزديکى با هم دارند و در کنار هم شما را به موفقيت نزديک‏تر مى‏کنند. تفاوت ديدن با مشاهده کردن چيست؟ تفاوت آن است که ما با چشمان خود مى‏بينيم؛ اما با ذهن خود مشاهده مى‏کنيم؛ به عبارتى مشاهده کردن، يعنى با ذهن ديدن.
تنها قاعده براى مشاهده کردن خوب و حساس، دقت و توجه است. شما با تمرين آگاهانه يا نا آگاهانه، مى‏توانيد درست مشاهده کردن را به صورت يک قاعده در آوريد و آن گاه که بر اثر کسب اين مهارت، از هر معنايى يک تصوير ذهنى دقيق و روشن و همراه با جزئيات در ذهن شما تشکيل شد، متوجه خواهيد شد که چقدر در به خاطر آوردن آن توانا هستيد و چه حافظه نيرومندى پيدا کرده‏ايد.
10 -اطلاعات، قابليت اتصال به يکديگر را دارند و هر اطلاعى را مى‏توان به اطلاع ديگر متصل کرد. مهم نيست که اتصال چقدر واضح و روشن يا مبهم و رمز گونه باشد؛ مهم آن است با تمرين در ذهن ما جايگزين شود.
اطلاعات به هم متصل شده‏اى که شما زياد استفاده مى‏کنيد و در مدت کوتاهى به معلومات شما تبديل مى‏شوند، فقط به اين دليل است که مورد استفاده قرار گرفته‏اند. حال با اطلاعاتى که به طور مرتب مورد استفاده ما نيستند، چه کار کنيم؟ اصلاً نگران نباشيد! فقط کافى است چند وقت يک بار آنها را در ذهن مرور کنيد. در اين صورت، وقتى که به آنها نياز داريد، آن اطلاعات به ياد شما مى‏آيند. اين کاربرد مرتب است که بر چگونگى نگه دارى اطلاعات در ذهن، نظارت مى‏کند.
11 -علت فراموشکارى چيست؟ ريشه مشکل فراموشى در کجاست؟ اگر به دقت توجه کنيد، مى‏بينيد علت اين است که به موقع حضور ذهن نداشته‏ايم. ذهن ماغايب و در حقيقت در جاى ديگرى بوده است. ما در شرايط معين، کارهايى را انجام مى‏دهيم که وقتى بعد مى‏خواهيم آن وضعيت يا کارها را به خاطر آوريم، موفق نمى‏شويم و اين، يعنى فراموشکارى.
براى حل مشکل فراموشکارى، بايد مطمئن باشيد که در لحظه‏اى که داريد آن کارهاى معين را انجام مى‏دهيد، ذهن شما حاضر است و غايب نيست. وقتى شما بدون تفکر درباره عملى، آن را نا خود آگاه انجام مى‏دهيد، در واقع آن را در ذهن خود ثبت نمى‏کنيد؛ پس در آينده نيز چيزى را به خاطر نمى‏آوريد. راه حل آن است که آگاهانه عمل کنيد و اطمينان حاصل کنيد که به اندازه کافى توجه و حضور ذهن داريد.
12 -چه کار کنيم که مجبور نباشيم يک مطلب را بارها و بارها بخوانيم تا بتوانيم آن را به ذهن بسپاريم و به عبارتى چگونه مى‏توانيم حافظه مطالعاتى خود را تقويت کنيم؟ شما بايد خوب خواندن (خواندن مؤثر) را ياد بگيريد.

13 -براى تقويت حافظه ناچاريد که تمرکز حواس داشته باشيد. تمرکز، يعنى توجه و دقت اختصاصى، انحصارى و منحصر به فرد، درباره يک شى‏ء، يک هدف، يا يک موضوع.
شما چگونه مى‏توانيد تمام توجه و دقت خود را به طور کامل به يک موضوع اختصاص دهيد؟ براى رسيدن به اين هدف، بايد قانون اصلى تمرکز را به کار ببريد؛ خود را درگير کنيد.
چگونه خود را درگير کنيد؟ جواب مهم و طلايى ما اين است: سؤال کنيد؛ شما با سؤال کردن، شروع به فکر کردن مى‏کنيد. وقتى مطالب را با هدف يافتن پاسخ‏هاى معين براى پرسش‏هاى معين بخوانيد، اين امر حافظه شما را در يادگيرى مطالب تقويت مى‏کند.
14 -براى تقويت حافظه يک دفتر يادداشت تهيه کنيد و از مطالبى که معمولاً فراموش مى‏کنيد، فهرستى تهيه کنيد.
فهميدن اين که چه مطالبى را فراموش مى‏کنيد، از آن جهت مفيد است که مى‏توانيد براى فراموش نکردن آنها بيشتر تمرکز ايجاد کنيد.
مشکل اساسى آن است که ندانيد چه مطالبى را فراموش مى‏کنيد.
اين روش فايده بزرگ ديگرى هم دارد. شما وقتى فهرستى از فراموش کارى‏هاى خود تهيه مى‏کنيد، خود را هم متقاعد مى‏سازيد که حافظه شما چندان هم خراب نيست و فقط در موارد محدودى که فهرست آن را در اختيار داريد، دچار مشکل هستيد و تازه مى‏فهميد که بسيارى از موارد هم راه حل هايى بسيار ساده و آسان دارند و در واقع شما از دو جهت مشکل خود را کوچک‏تر مى‏کنيد.
15 -مطالبى را که ممکن است فراموش کنيد، به صورت سؤال در آوريد و در طول امروز چندين بار آن سؤال را خود بپرسيد. اغلب مسائل، با ايجاد سؤال در ذهن شما حک مى‏شوند و تصوير سؤال، نا خود آگاه با تصوير پاسخ آن، حالت تداعى پيدا مى‏کنند؛ اما احتمالاً سؤالاتى هستند که با اين روش به آسانى پاسخ آنها را به خاطر نمى‏آوريد و بايد توجه و دقت خاصى به خرج دهيد و از روش‏هاى ديگرى نيز استفاده کنيد.
16 -براى تقويت حافظه خود مى‏توانيد از ديگران بخواهيد که سؤالاتى را که احتمالاً پاسخ آنها را فراموش مى‏کنيد، از شما بپرسند. با تکرار اين تمرين، شما بر نقاط ضعف حافظه خود تسلط پيدا مى‏کنيد و فرا مى‏گيريد که هميشه آماده پاسخ به هر سؤالى باشيد و در نتيجه ذهن شما مطلب مورد نظر را به صورت آماده باش نگه مى‏دارد تا آرام آرام آن مطلب به دانسته‏هاى ناب و دائم شما اضافه گردد.
فرقى نمى‏کند که چه کسى آن سؤالات را از شما مى‏پرسد؛ خود شما خوب مى‏فهميد که چه وقت خوب و کامل پاسخ داده‏ايد و چه وقت پاسخ را از خود ساخته‏ايد؛ پس خود را فريب ندهيد.
17 -يک روش مؤثر ديگر براى تقويت حافظه آن است که از متدهاى کمکى استفاده کنيد. شما مى‏توانيد از قلم و کاغذ يارى بجوييد و مفاهيم، ارقام يا مطالبى را که در حفظ آنها مشکل داريد، بر روى کارت‏هاى کوچکى بنويسيد و هر روز چند دقيقه را صرف باز نويسى فهرستها نماييد. دقت کنيد که کدام مطلب را به خاطر داريد و کدام را هنوز فراموش مى‏کنيد. فهرست جديد ديگرى از مطالبى که بيشتر فراموش مى‏کنيد، تهيه کنيد و دوباره آنها را تمرين کنيد.
وقتى بدانيد چه مطالبى را فراموش کرده‏ايد، به راحتى مى‏توانيد در جهت حفظ آن اقدام کنيد. هر چه بيشتر مطلب مهم را فراموش کرده باشيد، کمتر احتمال دارد که مجدداً آنها را فراموش کنيد. اين را بدانيد که به خاطر سپردن مطلبى به دفعات در حافظه، مؤثرتر است از اين که آن مطلب يک بار و در موقعيتى خاص در ذهن شما جاى گرفته باشد.
18 -يک مطلب مهم در افزايش کارآيى حافظه آن است که بدانيد دقيقاً چه مطلبى را بايد به خاطر بسپاريد. فهرستى از نکاتى که بايد هميشه در ذهن آماده داشته باشيد، تهيه کنيد تا به سؤالات مربوطه به طور موفقيت‏آميز و سريع پاسخ بگوييد و از تکرار مطالبى را که نيازى به يادآورى مداوم و هميشگى آنها نداريد، پرهيز کنيد تا ذهن خود را بيهوده خسته نکنيد. مردم وقت زيادى صرف يادگيرى مطالبى مى‏کنند که به طور منطقى از آنها انتظار نمى‏رود که به خاطر داشته باشند.
هميشه از خود بپرسيد که آيا لازم است اين مطلب را به خاطر بسپارم يا اگر بتوانم در مواقع لزوم از آن استفاده کنم، کافى است؟
19 -از صدر المتألهين نقل مى‏کنند که مى‏گفت: تعقل و تعلق هرگز يک جا جمع نمى‏شوند. او داستانى را درباره يکى از دوستانش نقل مى‏کند که حافظه‏اى بسيار قوى داشت و در يادآورى علوم کلى و سنگين بسيار توانا بود؛ اما طى حادثه‏اى جذب ماديات شد و تعلقات مادى و دنيايى چنان توجه او را به خود جلب کرد که قدرت سرشار حافظه خود را آرام آرام از دست داد؛ به گونه‏اى که در ساده‏ترين مسائل تعقلى در مى‏ماند.
به عقيده ملاصدرا، هر چه مشغله‏هاى فکرى و تعلقات دنيايى و افکار حاشيه‏اى از ذهن آدمى دور شود، قدرت تمرکز بر مطالب خاص و توانايى به حافظه سپارى آن چه شايسته و ارزشمند است، بيشتر مى‏شود.
20 -بنابر آموزه‏هاى اسلامى نيز راهکارهايى براى تقويت حافظه وجود دارد: 1. پرخورى نوعى حماقت را به همراه مى‏آورد و قواى عقلى را ضعيف مى‏کند و کم خورى يکى از راه‏هاى زياد شدن حافظه است. 2. زياده از حد آب خوردن و بدون احساس نياز آب نوشيدن، موجب کندى ذهن مى‏شود. 3. مسواک زدن منظم، حافظه را زياد مى‏کند و بى توجهى نسبت به بهداشت دهان و دندان، موجب بروز حالات و امراضى مى‏گردد که فراموشى و کند ذهنى ايجاد مى‏نمايد.
4. شست‏وشوى بينى يا استنشاق آب، يکى از راه‏هاى تقويت و گشايش حافظه است. بديهى است که اصلاح وضعيت تنفسى و رسيدن اکسيژن کافى به مغز، قدرت قواى ذهنى را افزايش مى‏دهد.
5. حجامت در محل متعارف آن يعنى ميان دو کتف، يکى از عوامل افزايش حافظه است و علاوه برآن، بر عقل نيز مى‏افزايد. جالب است که ميان افزايش تحرک و قدرت جابه جايى اجزاى خون که با حجامت و فصد حاصل مى‏گردد با خون رسانى صحيح و آسان به کوچکترين عروق مغزى، رابطه نزديکى وجود دارد. 6. خواب کوتاه قبل از نهار (قيلوله) از عوامل تقويت حافظه و ترک آن از عوامل فراموشى شمرده شده است. 7. مويز، کندر، سيب، انار، به، سرکه، بادام و پسته، پياز و سير، شير گوسفند و فلفل سياه براى تقويت حافظه، مفيد هستند.

نتيجه

چيزى به نام حافظه ضعيف وجود ندارد. حافظه‏ها دو نوعند؛ تربيت شده و تربيت نشده. فقط بايد بدانيم که ما کدام يک از اين دو نوع حافظه را داريم و در صورت نياز براى تربيت و پرورش حافظه خود اقدام اساسى کنيم. روش‏هاى تقويت حافظه فراوانند و شايد بسيارى از آنها از حوصله اين بحث خارج باشد و شايد هم اغلب راهکارها به تمرين و ممارست ختم شود که کارى عملى است و نه تئورى.
آن چه ما قصد بيان آن را داريم تلنگرى به ذهن‏هاى تسليم شده‏اى است که گمان مى‏کنند هرگز نخواهند توانست طلسم فراموش کارى خود را بشکنند. آنها بايد بدانند که براى داشتن يک حافظه قوى و نيرومند، لازم است زحمت بکشند و با روش‏هاى علمى و مجرب، از سرمايه وجودى خود استفاده کنند.
به قول نيکلاس راو: «حافظه، گنجينه‏اى است که اگر مى‏خواهيم از آن به قدر نياز يارى بگيريم، بايد به آن بها بدهيم و برايش سرمايه گذارى کنيم.»

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 420]