زرد، سرخ، سياه، سپيد ؛پشت نيمكت‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: زرد، سرخ، سياه، سپيد ؛پشت نيمكت‌
جام جم آنلاين: آموزش يكي از مهم‌ترين اركان هر نظام اجتماعي به شمار مي‌رود. در جوامع پيشرفته كه روز به روز بر پيچيدگي آن افزوده مي‌شود، بدون آموزش‌هاي لازم، زندگي ممكن نخواهد بود. به تناسب گسترش مهارت‌هاي كار و زندگي در شرايط كنوني، نظام آموزش هر جامعه‌اي نياز به ارتقاي كمي و كيفي دارد.

سياستگذاري و برنامه‌ريزي در مسائل آموزشي در سطوح و حوزه‌هاي مختلف اعم از ابتدايي، متوسطه و آموزش‌ عالي و نظاير آن يكي از سرنوشت ‌ساز‌ترين حوزه‌هاست.

جدال اقتصاددانان مختلف در نهايت به نفع آموزش به پايان رسيد و امروزه بيشتر اقتصاددانان بر سود سرشار سرمايه‌گذاري‌‌هاي انساني تاكيد مي‌كنند و اساسا واژه سرمايه انساني كه در ادبيات آنها بسيار پررنگ ظاهر شده، به همين مقوله اشاره دارد. فعلا از ريشه‌يابي علت‌هاي تحقق نيافتن اين امر در كشورمان چشم‌پوشي مي‌كنيم.

سياستگذاري در آموزش امري پويا و متحول است كه به فراخور نياز جوامع بايد دستخوش تغيير و اصلاح شود. در اين ميان بهره‌مندي از سياست‌ها و تجارب آموزش ديگر كشورها در طراحي نظام آموزشي كشور بسيار مفيد و موثر است.

امروزه كشورهاي مختلف جهان از ساختارهاي آموزشي متفاوتي برخوردارند كه طبيعتا ساختارهاي فوق در هر كشوري بنا بر سياست‌ها، برنامه‌ها و اهداف مورد نظر آن كشور متفاوت است. در اين ميان، تلاش بر اين است كه نظام آموزشي هر يك از كشورها با تحولات اجتماعي و پيشرفت‌هاي فرهنگي متناسب با قرن بيست و يكم همگام شود و از سويي ديگر، هماهنگي‌هاي لازم بين برنامه‌هاي آموزشي و بازار كار در حوزه‌هاي مختلف خدماتي، صنايع، كشاورزي، بازرگاني و غيره پديد آيد.

در سال‌هاي اخير، ايران نيز باتوجه به ناكارآمدي نظام‌هاي آموزشي گذشته در تحقق اهدافي نظير تناسب توليدات نظام آموزشي با بازار كار، برخورداري از راهبردها و رويكردهاي نوين آموزشي، برخورداري و بهره‌وري از فناوري روز در ابعاد مختلف آن دستخوش تحولاتي نه‌چندان گسترده و بعضا موردي بوده است.

اما از آنجا كه اعمال تغييرات مذكور هنوز از شكل ‌آرماني برخوردار نشده است، آشنايي و بررسي ساختار نظام به عنوان سرآغاز مطالعات جامع در خصوص تجارب آموزشي كشورهاي مختلف بويژه كشورهايي كه از شرايط و امكانات مشابه كشور ايران برخوردارند، مطرح است.

قاره آسيا

در قاره پهناور آسيا با مجموعه متنوعي از نظام‌هاي آموزشي مواجهيم كه از يك‌سو به دليل تطابق بيشتر وضعيت نظام با اهداف از پيش تعيين شده و برخورداري از امكانات، تجهيزات و نيروي انساني آموزش‌ديده از وضعيت مطلوب‌تري برخوردارند و از سوي ديگر برخي نيز با ادامه حاكميت روش‌هاي سنتي بر نظام آموزشي مدارس بازدهي لازم را ندارند و به دلايل تامين نشدن منابع مالي موردنياز، برخوردار نبودن از امكانات، فرصت‌ها، تجهيزات و شرايط لازم از آموزشي پويا محروم‌ هستند.

در اين گزارش، تجزيه و تحليل نظام آموزشي كشورهاي جهان مدنظر نيست؛ بلكه به نگاهي توصيفي به اطلاعات موجود اكتفا مي‌‌شود.

مقطع آموزش پايه: براساس قوانين مصوب هر يك از كشورهاي جهان، بخشي از مقطع تحصيلي به عنوان مقطع آموزش پايه تلقي مي‌شود و شهروندان موظفند پس از احراز شرايط لازم و قانوني از آموزش قانوني اين مقطع بهره بگيرند. دولت‌ها نيز به نوبه خود بايد براي برخورداري هر چه بيشتر شهروندان از اين مقطع تسهيلات لازم را فراهم و به ارائه خدمات به صورت رايگان مبادرت كنند.

مقطع آموزش اجباري در برخي كشورهاي قاره آسيا (26 درصد)‌ از جمله تركيه، سوريه، ويتنام، ايران و امارات عربي متحده تنها شامل مقطع آموزش ابتدايي و در ديگر كشورها (48 درصد)‌ اين مقطع 2 مقطع آموزش ابتدايي و مقدمات متوسطه را شامل مي‌شود.

در ميان كشورهاي آسيايي ، طولاني‌ترين مقطع آموزش پايه به كشورهاي برونئي دارالسلام با 12 سال و كشورهاي آذربايجان ، ارمنستان ، قزاقستان به مدت 11 سال تعلق دارد. كوتاه‌ترين مقطع آموزش پايه نيز به كشورهايي اختصاص دارد كه آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدايي است و حداقل دوره آموزشي 5 سال به طول مي‌انجامد. از كشورهاي فوق مي‌توان به ميانمار، مغولستان و ويتنام اشاره كرد.

سن ورود به مقطع آموزش پيش‌دبستاني: در كشورهاي آسيايي، كمترين سن ورود به آموزش پيش‌دبستاني 2 سالگي در كشورهاي قبرس و فلسطين اشغالي و بيشترين سن ورود به اين مقطع 5 سالگي است كه در تايلند، اندونزي و ايران مشاهده مي‌‌شود.

در اكثر كشورهاي قاره آسيا سن ورود به مقطع آموزش پيش‌دبستاني 3 سال (48 درصد)‌ است. گفتني است، مقطع آموزش پيش‌دبستاني در عمده نظام‌هاي آموزشي كشورهاي دنيا اجباري نيست.

مقطع آموزش ابتدايي: پايين‌ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي 5 سالگي در كشورهاي پاكستان، سريلانكا و ميانمار و مسن‌ترين دانش‌آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشورهاي فلسطين و اردن به دليل طولاني بودن آن مقطع با 15 سال سن و كشور يمن با 14سال سن مشاهده مي‌شود. طولاني‌ترين مقطع آموزش ابتدايي (10 سال)‌ در كشورهاي فلسطين و اردن وجود دارد.

مقطع آموزش متوسطه: مقاطع آموزش رسمي با توجه به اهميت مقاطع در نظام آموزشي كشورهاي جهان به 2مقطع اصلي آموزش ابتدايي و متوسطه تقسيم مي‌شود. در برخي كشورهاي قاره آسيا (14 درصد)‌ نظام آموزشي تنها به 2 مقطع مذكور تقسيم مي‌شود و از انشعابات بيشتري برخوردار نيست.

به عنوان مثال، آنگولا (دوره ابتدايي 10سال و مقطع متوسطه 4 سال)‌، يمن (دوره ابتدايي 9 سال و مقطع متوسطه 3 سال)‌ به طول مي‌انجامد و اين در حالي است كه در بيشتر كشورهاي اين قاره (86 درصد)‌ مقطع آموزش متوسطه خود شامل 2 مقطع كوتاه‌تر با عناوين مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه است.

طولاني‌ترين مقطع متوسطه 8 سال نيز در كشورهاي سريلانكا، كويت و در كشورهاي آذربايجان، بنگلادش، تركمنستان، سنگاپور، هند به مدت 7 سال‌ مشاهده مي‌شود. طولاني‌ترين مقطع مقدماتي متوسطه در سريلانكا با 6 سال طول مدت مقطع و كوتاه‌ترين آن با 2 سال طول مدت مقطع در بوتان است.

طولاني‌ترين مقطع تكميلي متوسطه 4 سال در پاكستان، كويت، ايران و كوتاه‌ترين مقطع در كشورهاي چين، گرجستان، مغولستان و مالديو ديده مي‌شود.

قاره آفريقا

در قاره آفريقا به دليل وجود كشورهاي متعدد شاهد تنوع زيادي در نظام‌هاي آموزشي هستيم. به طور مسلم اكثريت كشورهاي قاره آفريقا در زمره كشورهاي توسعه نيافته و برخي در زمره كشورهاي در حال توسعه محسوب مي‌شوند.

تبعات چنين وضعيتي در مجموع شرايطي را پديد مي‌آورد كه جز در مواردي معدود، نظام‌هاي آموزشي اين قاره به دليل برخوردار نبودن از امكانات و تجهيزات لازم، نيروي انساني متخصص و نبود سرمايه‌گذاري و پشتيباني‌هاي مالي لازم از كيفيت قابل توجهي برخوردار نباشد.

با وجود اين كليه اين موارد مانع از اين نمي‌شود كه جنبه‌هاي مثبت به صورت موردي وجود نداشته باشد. به طور كلي، از نكات برجسته در مطالعات نظام‌هاي آموزشي قاره آسيا مي‌توان به اجراي طرح‌ها و برنامه‌هاي جهاني آموزش اشاره كرد كه در جهت رفع محروميت، افزايش پوشش تحصيلي و ارتقاي كيفيت آموزشي به اجرا درآمده است. در تحقيقات به عمل آمده مشخص شده است مطالعه و بررسي راهبردهاي فوق تا حدود زيادي راهگشا و اثربخش بوده است.

مقطع آموزش پايه: براساس قوانين مصوب كشور بخشي از مقطع تحصيلي به عنوان مقطع آموزش پايه تلقي مي‌شود و كليه شهروندان موظفند پس از احراز شرايط لازم و قانوني از آموزش اين مقطع برخوردار شوند. دولت‌ها نيز به نوبه خود بايد براي برخورداري هرچه بيشتر شهروندان از اين مقطع تسهيلات لازم را فراهم و به ارائه خدمات به صورت رايگان مبادرت كنند.

مقطع آموزش پايه در بسياري از كشورهاي قاره آفريقا (50 درصد)‌ تنها شامل مقطع آموزش ابتدايي مي‌شود؛ مانند كشورهاي اتيوپي، چاد، كامرون، گينه و اين در حالي است كه در برخي كشورها نيز (41 درصد)‌ اين مقطع از 2مقطع ابتدايي و مقدماتي متوسطه متشكل مي‌شود. اين وضعيت در كشورهاي الجزاير، كنگو، تونس، ناميبيا و نيجر مشاهده مي‌شود.

كشورهاي اين قاره (87/5 درصد)‌ مقطع متوسطه خود از 2 مقطع كوتاه‌تر تقسيم مي‌شود كه با عنوان دوره مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي‌شود.

كوتاه‌ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره آفريقا در ليبي و سودان با طول مدت 3 سال و طولاني‌ترين مقطع متوسطه 7 سال در گينه، موزامبيك و چاد ديده مي‌شود. طولاني‌ترين مقطع تكميلي متوسطه 5 سال است كه در موزامبيك و كوتاه‌ترين مقطع در لسوتو و ملاوي آفريقاي جنوبي وجود دارد.

قاره آمريكا

قاره آمريكا از 2 بخش آمريكاي شمالي و جنوبي تشكيل شده است كه به طور نسبي مي‌توان چنين تقسيم ‌بندي‌اي را به نوعي به بعد آموزشي آن قاره نيز تعميم داد؛ چرا كه در آمريكاي شمالي كيفيت آموزشي 2 كشور بزرگ و توسعه يافته كانادا و ايالات متحده آمريكا كه قسمت اعظم اين قاره را تشكيل داده‌اند، در مقايسه با ديگر كشورها از مطلوبيت چشمگيري برخوردار است و دلايل اين مطلوبيت را مي‌توان در بسياري از عوامل از جمله توجه سرمايه‌گذاري همه‌جانبه در حوزه آموزش و پرورش به عنوان يكي از مهم‌ترين‌ عوامل توسعه جامعه، مطالعه و تحقيق مستمر براي بهبود روند كيفي و كمي آموزش، برخورداري از وسايل كمك آموزشي و فناوري روز، شيوه‌هاي نوين تربيت معلم و روش‌هاي آموزشي جستجو كرد.

عامل موثر ديگري كه نقشي انكارناپذير بر كيفيت آموزشي دارد، برخورداري كشورهاي مذكور از نظام آموزشي غيرمتمركز است؛ به نحوي كه هريك از ايالت‌ها داراي وزارت آموزش و پرورش مجزاست و آن وزارت مي‌تواند در محدوده ايالت خود از استقلال و قدرت تصميم‌گيري لازم براي اداره امور برخوردار باشد. همين موضوع سبب رقابتي سازنده بين ايالت‌هاي مختلف شده است و در نهايت به مدد ديگر عوامل در مقايسه با كشورهاي آمريكاي جنوبي چهره مطلوب‌تري از نظام آموزشي را ترسيم مي‌كند.

البته توضيح اين نكته ضرورت دارد كه برشمردن امتيازات فوق به منزله نامناسب بودن وضعيت آموزش در كشورهاي آمريكاي جنوبي نيست؛ چراكه اصلاحات آموزشي انجام شده يكي دو دهه اخير در برخي كشورها تحولات فراواني در ارتقاي سطح آموزش آن كشورها به وجود آورده است كه مطالعه و بررسي هركدام از آن موارد مي‌تواند رهگشاي كارشناسان و برنامه‌ريزان آموزشي شود.

مقطع آموزش پايه: مقطع آموزش پايه در برخي كشورهاي اين قاره (31 درصد) تنها مقطع ابتدايي را در بر مي‌گيرد. براي مثال كشورهاي پاناما، مكزيك، پرو و پاراگوئه و نيز كشورهايي مانند، آرژانتين، ايالات متحده آمريكا، دومينيكن، گرانادا و... هر دو مقطع ابتدايي و متوسطه وجود دارد.

در ميان كشورهاي آمريكايي، طولاني‌ترين مقطع آموزش پايه مربوط به كشورهاي آنگوئيلا و سنت كريستوفرونويس با 12 سال طول مدت مقطع است. كوتاه‌ترين مقطع آموزش پايه نيز به كشورهايي اختصاص دارد كه آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدايي است و حداقل 5 سال به طول مي‌انجامد، مانند كشور كلمبيا.

سن ورود به آموزش پيش‌دبستاني: در ميان كشورهاي آمريكايي كمترين سن ورود به آموزش پيش‌دبستاني 2سالگي است كه در كشورهايي چون گودالوپ(يكي از مستعمرات فرانسه) و... مشاهده مي‌شود و بيشترين سن ورود به اين مقطع 5 سالگي است كه كشورهاي پاناما، گواتمالا، كوبا و شيلي از آن جمله‌اند. در بيشتر كشورهاي اين قاره (47 درصد) سن ورود به مقطع پيش‌دبستاني 3 سال است.

مقطع آموزش ابتدايي: پايين‌ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي 5 سالگي است كه در كشورهاي باهاما بليز و سنت‌لوسيا ديده مي‌شود و مسن‌ترين دانش‌آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشور السالوادور و به دليل طولاني بودن آن مقطع با 15 سال و سپس كشورهاي برزيل و ونزوئلا با 14 سال مشاهده مي‌شود. طولاني‌ترين مقطع ابتدايي با 9 سال در كشورهاي السالوادور و ونزوئلا و پس از آنها كشورهاي دومينيكن، شيلي و برزيل با 8 سال طول مدت مقطع وجود دارد. كوتاه‌ترين طول مقطع 5 سال است كه در كشورهايي مثل كلمبيا و گويان فرانسه اجرا در مي‌آيد.

مقطع آموزش متوسطه: به طور كلي، مقطع‌هاي آموزش رسمي با توجه به اهميت مقطع‌ها در نظام آموزشي كشورهاي جهان به 2 بخش اصلي ابتدايي و متوسطه تقسيم مي‌شود در برخي كشورهاي قاره آمريكا (35 درصد) براي مثال كشور آنگوئيلا (دوره ابتدايي 7 سال ومقطع متوسطه 5 سال)، بليز (دوره ابتدايي 8 سال و مقطع متوسطه 4 سال) و برزيل (دوره ابتدايي 8 سال و مقطع متوسطه 3 سال) نظام آموزشي تنها به 2 گروه مورد اشاره تقسيم مي‌شود و از تفكيك بيشتري برخوردار نيست.

اما در بيشتر كشورهاي اين قاره (65 درصد) مقطع متوسطه به 2 مقطع كوتاه‌تر تقسيم شده كه با عنوان مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي‌شوند.كوتاه ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره آمريكا در كشور ونزوئلا با طول مدت 2 سال و در كشور السالوادور و برزيل باطول مدت 3 سال مشاهده شده و طولاني ترين مقطع متوسطه 7 سال در كشورهاي جامائيكا، سورينام و گودالوپ اجرا مي‌شود.

طولاني‌ترين مقطع مقدماتي متوسطه در كشور سنت ويسنت و گرنادين با 5 سال طول مقطع و سپس كشورهاي پرو و شيلي ديده مي‌شود. طولاني ترين مقطع تكميلي متوسطه 4 سال در كشور جامائيكاست و كوتاه‌ترين مقطع با 2 سال طول مدت مقطع در كشورهايي چون؛ هندوراس، نيكاراگوا و آرژانتين اجرا مي‌شود.

قاره اروپا

در ميان قاره‌هاي جهان، اروپا را مي‌توان به عنوان جايگاهي قلمداد كرد كه مجموعه‌اي از پيشرفته‌ترين و متنوع‌ترين نظام‌هاي آموزشي را در خود جاي داده است. دلايل پيشرفت اين نظام‌ها را مي‌توان در عوامل ذيل جستجو كرد:

1- استقرار و اجتماع بيشتر كشورهاي توسعه‌يافته در اين قاره.

2- قدمت فرهنگي و سوابق ممتد و طولاني علمي و آموزشي در هر يك از كشورها.

3- وقوف براهميت و نقش آموزش و پرورش در توسعه جامعه و سرمايه‌گذاري‌هاي لازم در اين زمينه.

4- شناسايي و بهره‌برداري مفيد كشورها از منابع، ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي موجود خود.

5- برنامه‌ريزي و آينده‌نگري‌هاي لازم.

6- ساختار مناسب مديريتي حاكم بر نظام آموزشي.

7- بهره‌گيري از مشاركت‌هاي موثر مردمي‌

8- برخورداري و به‌كارگيري فناوري پيشرفته در چارچوب برنامه آموزشي‌

گفتني است، ميزان كارآيي نظام‌هاي آموزشي و برخورداري از عوامل فوق در كشورهاي اين قاره يكسان نيست و مي‌توان كشورهاي مختلف را از نظر به سطوح مختلفي تقسيم‌بندي كرد؛ اما شاخص‌ترين نمونه‌ها را مي‌توان در آلمان، انگليس و اسكانديناوي يافت.

مقطع آموزش پايه‌

آموزش پايه در تعداد كمي از كشورهاي اين قاره (7درصد)‌ براي مثال، كشورهاي آلباني، مقدونيه و لهستان تنها مقطع ابتدايي را دربرمي‌گيرد. در بيشتر كشورها نيز 88درصد‌ اين مقطع شامل مقطع ابتدايي و مقدماتي متوسط مي‌شود. اين وضعيت در كشورهايي مانند آلمان، بلژيك، انگليس و هلند مشاهده مي‌شود.

گفتني است، تعداد معدودي از كشورها (5 درصد)‌ اطلاعات ويژه اين مقطع را گزارش نكرده‌اند.

در ميان كشورهاي اروپايي، طولاني‌ترين مقطع آموزش پايه مربوط به كشور هلند با 13 سال و پس از آن كشورهايي مانند آلمان و بلژيك به ميزان 12 سال به طول مي‌انجامد. كوتاه‌ترين مقطع آموزش پايه نيز 8 سال بوده كه در كشورهايي مانند اسلووني، بلغارستان، روماني و سن‌مارينو مشاهده مي‌شود.

سن‌ ورود به آموزش پيش‌دبستاني‌

در كشورهاي اروپايي كمترين سن ورود به آموزش پيش‌دبستاني 2 سالگي است كه در اسپانيا، ايسلند و فرانسه وجود دارد. بيشترين سن ورود به اين مقطع 5 سالگي است كه تنها در كشور سوئيس به اجرا درمي‌آيد. در بيشتر كشورهاي اين قاره، سن ورود به مقطع پيش‌دبستاني 3سالگي است.

مقطع آموزش ابتدايي‌

پايين‌ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي 4 سالگي است كه در عين حال پايين‌ترين سن ورود به اين مقطع در جهان است و مسن‌ترين دانش‌آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در لهستان و مقدونيه به دليل طولاني بودن آن مقطع با 14 سال سن ديده مي‌شود. طولاني‌ترين مقطع ابتدايي با 8 سال طول مدت مقطع نيز در آلباني، جبل‌الطارق و مقدونيه اجرا مي‌شود. كوتاه‌ترين طول مقطع نيز 3 سال است كه به كشور روسيه فدرال تعلق دارد و در عين حال اين مدت زمان ركورد كوتاه‌ترين مقطع ابتدايي در جهان نيز به حساب مي‌آيد.

مقطع آموزش متوسطه‌

به طور كلي مقطع‌هاي آموزش رسمي با توجه به اهميت آنها در نظام آموزشي كشورهاي جهان به 2 بخش اصلي ابتدايي و متوسطه تقسيم مي‌شوند. در برخي كشورها، قاره اروپا (7 درصد)‌ مثل آلباني، مقدونيه و لهستان (دوره ابتدايي 8 سال و مقطع متوسطه 4 سال)‌ نظام آموزشي تنها به 2 گروه مورد اشاره تقسيم مي‌شود؛ اما در بيشتر كشورهاي اين قاره (86 درصد)‌ مقطع متوسطه به 2 مقطع كوتاه‌تر تقسيم و با عناوين مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي‌شوند.

كوتاه‌ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره اروپا در آلباني، مقدونيه و لهستان با طول مدت 4 سال مشاهده مي‌شود و طولاني‌ترين مقطع متوسطه 9 سال است كه در آلمان به اجرا درمي‌آيد و در عين حال طولاني‌ترين دوره متوسطه در جهان است.

طولاني‌ترين مقطع مقدماتي متوسطه در آلمان با 6 سال و سپس 5 سال در كشورهاي لتوني، ليتواني و روسيه فدرال مشاهده مي‌شود و كوتاه‌ترين آن نيز با 2 سال طول مدت در كشورهاي اسپانيا، استوني، بلژيك و مالت به اجرا درمي‌آيد. طولاني‌ترين مقطع تكميلي متوسطه 5 سال است كه در كشورهايي مانند سن‌مارينو و مالت و كوتاه‌ترين مقطع با 2 سال طول مدت مقطع در كشورهايي مانند اكراين، ايرلند و روسيه سفيد ديده مي‌شود.

قاره اقيانوسيه‌

مقطع آموزش پايه: مقطع آموزش پايه در برخي كشورهاي اين قاره (20 درصد) از جمله كشورهاي تووالو، جمهوري وانواتو و ساموآ تنها مقطع ابتدايي را دربرمي‌گيرد و در بيشتر كشورها نيز (65 درصد) اين مقطع شامل 2 مقطع ابتدايي و مقدماتي متوسطه مي‌شود. اين روال آموزشي در كشورهايي مانند استراليا، توكلو، زلاندنو و گوام اجرا مي‌شود. گفتني است، برخي كشورها (15 درصد) از دادن اطلاعات مربوط به اين مقطع امتناع ورزيده‌اند.

در ميان كشورهاي اقيانوسيه، طولاني‌ترين مقطع آموزش پايه مربوط به توكلو و سانوآي آمريكا با 12 سال طول مدت مقطع است. كوتاه ترين مقطع آموزش اجباري متعلق به جمهوري وانواتو است كه در آن مقطع، آموزش حداقل 6 سال به طول مي‌انجامد.

سن ورود به آموزش پيش دبستاني: در كشورهاي آمريكايي كمترين سن ورود به آموزش پيش‌دبستاني 2‌سالگي است كه در زلاندنو و بيش‌ترين سن ورود به اين مقطع 5 سالگي است كه در گوام، نائورو و پاپواگينه‌نو ديده شده است. در نيمي از كشورهاي اين قاره سن ورود به مقطع پيش‌دبستاني 3 سالگي و در بقيه كشورها ايسن ميزان، از 2 تا 5 سالگي متغير است.

مقطع آموزش ابتدايي: پايين‌ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي 5 سالگي است كه در استراليا، توكلو و زلاندنو ديده مي‌شود و مسن‌ترين دانش‌آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشورهاي توكلوو، توالو و گوام به دليل طولاني بودن آن مقطع با 13 سال سن مشاهده مي‌شود.

طولاني‌ترين مقطع ابتدايي با 9 سال در توكلوو و پس از آن كشورهاي ساموآي آمريكا، گوام و ساموآ با 8 سال طول مدت مقطع مشاهده شده است. طول مقطع نيز 5 سال است كه در كشورهايي مثل كالدونياي جديد و پولنسيا فرانسه ديده مي‌شود.

مقطع آموزش متوسطه: به طور كلي، مقاطع آموزش رسمي با توجه به اهميت مقاطع در نظام آموزشي كشورهاي جهان به 2 بخش اصلي آموزش ابتدايي و متوسطه تقسيم مي‌شود. در برخي كشورها قاره اقيانوسيه (45 درصد) نظام آموزشي تنها به 2 گروه مورد اشاره تقسيم مي‌شود و از تفكيك بيشتري برخوردار نيست.

براي مثال، كشور توكلو (دوره ابتدايي 9 سال و مقطع متوسطه 2 سال)، نيئو (دوره ابتدايي 6 سال و مقطع متوسطه 6‌سال)، و جزيره نورفورك (دوره ابتدايي 7سال و مقطع متوسطه 4سال). اما در بقيه كشورهاي اين قاره (55 درصد) مقطع متوسطه خود به خود به 2 مقطع كوتاه‌تر تقسيم مي‌شود كه با عناوين مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي‌شوند.

كوتاه‌ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره اقيانوسيه در كشور توكلو با مدت 2 سال و در كشورهاي تووالو، گوام، نائورو با طول مدت 3 سال و طولاني‌ترين مقطع متوسطه 7 سال در كشورهايي مانند تونگا، جمهوري وانواتو و زلاندنو ديده مي‌شود.

طولاني‌ترين مقطع مقدماتي متوسطه در كشورهاي پولنسيا فرانسه، زلاندنو و كالدونياي جديد با 4 سال طول مقطع و كوتاه‌ترين آن با 2سال طول مدت مقطع در جزاير اقيانوس آرام و ساموآي آمريكا ديده مي‌شود.

طولاني‌ترين مقطع تكميلي متوسطه 3 سال است كه در كشورهايي مانند جزاير كوك، جمهوري وانواتو و زلاندنو و كوتاه‌ترين مقطع با 2 سال طول مدت مقطع در كشورهايي مانند استراليا، جزاير سليمان، ساموآ و مشاهده مي‌شود.

همان گونه كه در ابتدا نيز بيان شد، در اين نوشتار نگاهي توصيفي به ساختار نظام آموزشي مدنظر بود و طرح اين مطالب تنها به منظورجلب توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به اين حوزه براي بررسي و مطالعه در زمينه شيوه‌هاي مختلف مديريت و اداره آموزش و پرورش، نوآوري‌هاي آموزشي، پيوند آموزش با بازار كار و اشتغال و حضور موثر مردم و مشاركت‌هاي مردمي در آموزش است كه در گام‌هاي بعدي مي‌تواند حوزه مطالعاتي مناسبي را پيش روي علاقه‌مندان امر آموزش قرار دهد.

اين پژوهش در سال 86 از سوي نگارنده‌ انجام شده است.

هادي مصدق‌
شنبه 6 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 507]