همراه با كوچه گردهاي عاشق در شب هاي قدر كيسه هايي به وزن زندگي

واضح آرشیو وب فارسی:ايلنا: همراه با كوچه گردهاي عاشق در شب هاي قدر كيسه هايي به وزن زندگي
الناز محمدي

اين حكايت هر روز ماست؛ تكرار داستانواره يي به نام زندگي كه لحظه لحظه اش در دقيقه هايي پرسرعت سپري مي شوند و گاه آنقدر رنگ بي تفاوتي بر آنها مي نشيند كه سياه شان مي كند. اينجا مكان تكرار حكايت هر روز ماست؛ شهري بزرگ كه نه ديگر دروازه يي برايش مانده نه دري با خيابان ها و كوچه هايي كه عجيب در كنار هم نشسته اند.

كوچه هايي كه هر روز براي تكرار كردن سناريوهاي از پيش نوشته مان از آنها مي گذريم، با سرهايي خم شده به سوي زمين تا يادمان برود- يا قصد كنيم كه يادمان برود- كودكاني را كه لابه لاي خانه هاي بي رمق پايين شهر نشسته اند با انتظاري كه چشم هايشان را سپيد مي كند؛ تا دلمان بخواهد ياد زنان زحمتكش فقير با دستاني كه عجيب آشفته اند، خاطرمان را خسته نكند؛ تا يادمان برود پدراني را كه صورت شان عجيب به رنگ شرمندگي است و دلشان كمي- فقط- «زندگي» مي خواهد.

اما با همه اين احوال، هستند كساني كه هنوز با شنيدن شدت مصيبت ديگران موي بر تن شان سيخ مي شود، هنوز وجود دارند افرادي كه با ديدن رنگ بدبختي كه نالايق بر چهره مردماني به نام «همشهري» پاشيده شده است، تن شان مي لرزد و اين بار دلشان مي خواهد كه- از قصد- خم به ابروهايشان بدود؛ افرادي كه اين روزها اسم «خير» بر آنها گذاشته شده و در جمعيت هاي مردم نهاد فعاليت مي كنند. «جمعيت امام علي» حالا ديگر 9 سالي مي شود كه جزء اين نهادها شده است، با اين تفاوت كه قبل از مردمي بودنش، «دانشجونهاد» است. جمعيتي كه بنابر اساسنامه اش «نياز روزگار به ترويج انديشه و مسلك حضرت علي و فراگير نمودن اين انديشه ها و رسيدن به راهكارهايي برگرفته از انديشه هاي آن حضرت براي ساختن نقش و جهاني بهتر» زمينه ساز تشكيل آن شده است و «شناسايي نيازمندان و برنامه ريزي براي كمك و ساماندهي به وضع محرومان و رنج ديدگان، برقراري ارتباط دانشجويان با خانواده هاي محروم در سطح شهر به منظور نيازسنجي و برنامه ريزي در جهت تامين و رفع نيازهاي نيازمندان و...» از جمله اهداف آن است. عمده فعاليت هاي اين انجمن كه در زمينه كودكان سرطاني، بي سرپرست بهزيستي، كودكان كار، فراري و بزهكار است، هر ساله با فرا رسيدن ماه رمضان رنگ و بوي ديگري به خود مي گيرد.

از بزرگ ترين طرح هايي كه از سال 79(زمان تاسيس اين جمعيت) اجرا شده است، طرح «كوچه گردهاي عاشق» است كه در شب هاي قدر، در كوچه هاي محله هاي فقيرنشين مانند شوش، خاك سفيد، فرحزاد و... اجرا مي شود. در اين طرح افراد داوطلب عضو اين جمعيت با تهيه مايحتاج يك ماه خانواده هاي محروم و بي سرپرست به در خانه هاي آنان مي روند.

كوچه گردهاي عاشق

ساعت 15/12 نيمه شب است كه طرح آغاز مي شود؛ اينجا يكي از كوچه هاي خيابان 15 خرداد است. كوچه يي كه شايد نتوان نام «كوچه» بر آن گذاشت چون آنقدر در اين كوچه باريك و تنگ، فرعي هاي ديگر با نام هاي مختلف در هم تنيده شده اند كه گذاشتن يك نام بر آن اشتباه به نظر مي رسد. تعداد دانشجوياني كه اينجا گرد آمده اند و اشتياق كمك به «همشهري هاي» فقيرشان از چشمان شان پيدا است، از 30 نفر تجاوز نمي كند؛ دانشجوياني كه به گفته «سمانه بهرامي» رابط محله 15 خرداد، «بيشترشان امسال و از طريق سايت ها و وبلاگ هاي شخصي يا حتي خود او جذب اين فعاليت شده اند.»

شايد تكرار همان حكايت هميشگي كه به روزمره مان رنگ بي تفاوتي مي دهد پاهاي ما را اين وقت شب به اينجا كشانده است تا باورمان شود هنوز هستند كساني كه روزمره عجيب و غريب شان غرق شان نكرده است. كيسه ها يكي يكي از پشت ماشين ها خالي مي شوند و به دست دانشجويان كوچه گرد سپرده مي شوند. كيسه هايي كه بنابر سخنان رابط اين محله «اقلامي مانند عدس، ماكاروني، پنير، گوشت، برنج، روغن، چاي و تن ماهي را در خود جاي داده است.» روحيه اين دانشجويان بي نظير است و صداي خنده هايشان گاه، رنگ اين كوچه هاي كثيف و بدبو را عوض مي كند. به دست هر يك از دانشجويان آدرسي داده مي شود و كيسه يي تا بروند و به انتظار يك ساله خانواده هاي تحت پوشش پايان دهند. راهي كوچه هاي رنگ زغال گرفته اين محله مي شويم. اولين نكته جالبي كه به چشم مان مي خورد، رفت و آمد غيرطبيعي ساكنان اين كوچه ها است؛«اينجا، آن هم اين وقت شب، چرا آنقدر شلوغ است،» دم در بيشتر خانه ها افرادي ايستاده اند، زنان و مردان و كودكاني كه عجيب رنگ فقر در صورت هايشان هويدا است و ايستادن شان كنار درهاي خانه هايشان تنها يك كلمه را به ذهن متبادر مي كند؛ انتظار. «وقتي باران تند مي شود با خود مي گويم اكنون از پيچ كوچه مي گذري و روبه روي كاج ها مي ايستي و با يك اشاره خورشيد را بر بام خانه مان مي نشاني.» شايد اين حرف دل بسياري از كودكان منتظر اين كوچه ها باشد.

صاحب اولين خانه يي كه زنگش از سوي كوچه گردانان به صدا درمي آيد، زني بي سرپرست است با چند فرزند كه به نظر مي رسد انتظار او را هم امشب بيدار نگه داشته است. به دقيقه يي نمي كشد كه بر آستانه در پيدا مي شود؛ با چادري سياه و زيرشلواري سفيد. به جان همه مان دعا مي كند، كيسه را مي گيرد و با شنيدن بسته شدن در انتظارش به پايان مي رسد.

اين كوچه ها به رغم تاريك و گاه زشت بودن شان، اسم هاي قشنگي را بالاي خودشان جاي داده اند؛ ياس، مريم، لاله. بعضي خانه هاي اين محل آنقدر قديمي اند كه پلاك هاي سردرشان در قدمت آنها گم شده اند و پيدا كردن بسياري از نشاني ها را از سوي دانشجويان كوچه گرد مشكل مي كنند.اما در اين ميان ديدن زني چادر به سر كه دنبال دانشجويان راه افتاده است و تقاضاي كمك براي همسايه هاي ديگر مي كند، دل را به درد مي آورد؛«خانم.... توي ليست تون نيست؟ آقاي... چطور؟ خانم.... شوهرش معتاده گناه داره و...» شايد او با اين چادر رنگي آمده است براي خودش برگ سبزي ببرد. حالا ديگر ساعت از يك نيمه شب گذشته است و از 50 خانواده يي كه قرار است امشب به آنها كيسه اهدايي داده شود، 20 خانواده مانده اند. شنيدن سخنان دانشجويان داوطلب نيز خالي از لطف نيست. يكي مي گويد؛ «ديدن اينجا انسان را به فكر فرو مي برد، آيا ما واقعاً انسانيم؟» و ديگري فقط به تكان دادن سرش به نشانه افسوس بسنده مي كند. «علي م.» فقط نگران اين است كه از چهره هاي افراد نيازمند عكسبرداري نشود؛ «بايد خودمان را جاي آنها بگذاريم، آيا دوست داريم كسي ما را بشناسد؟ اينها نيازمنداني باآبرو هستند، نبايد با آبروي آنها بازي كرد.» بسياري از آنان امشب با هم آشنا شده اند ولي صميميتي دوست داشتني بين آنها برقرار است و مرتب كيسه ها را به نشانه كمك از دست يكديگر مي گيرند.

ايستاده ايم و به دنبال آدرسي كه پيدايش نمي كنيم به دور خود مي چرخيم. پيرمردي تكيده از دور پيدايش مي شود و صدا مي زند؛ «خانم جان، خانم جان، يك لحظه گوش كنيد.» نزديك مي شود، قدم هايش آهسته است و دست هايش پشت كمر خميد ه اش در هم قفل شده اند.

- چه مي خواهي پدرجان؟

من خانواده يي را مي شناسم كه پدر ندارند، مادرشان عليل است و پنج دختر دارد. يكي شان ازدواج كرده ولي شوهرش معتاد بوده و طلاق گرفته. بقيه هم كه نمي توانسته اند خرج تحصيل شان را بدهند، ترك تحصيل كرده اند.

ما را به در خانه اين خانواده مي برد. زني چادر به سر مي آيد دم در، نگاه مان نمي كند. نگاه پر از شرمش آدم را حتي از نگريستنش باز مي دارد چه برسد به هم صحبتي.

كم كم ساعت به دو نيمه شب نزديك مي شود و تقريباً تمام كيسه ها به صاحبان شان داده شده و فقط تعداد كمي برگشت خورده است. انرژي كوچه گردانان عاشق نه تنها تحليل نرفته است، بلكه آنان مي روند تا خود را براي كوچه گردي شب بيست و يكم آماده كنند.

كودكاني با آرزوهاي بزرگ

اما در كنار تمام اينها، شنيدن حرف هاي راه اندازان اين جمعيت و نشستن پاي درددل آنها خالي از لطف نيست. «شارمين ميمندي نژاد» داراي مدرك كارشناسي ارشد ادبيات نمايشي از دانشگاه تهران است و به عنوان موسس جمعيت امام علي شناخته مي شود.

او سال 79 كه به فكر راه انداختن جمعيت اجتماعي دانشجويي افتاد، فكر نمي كرد تا 9 سال بعد نه تنها اين جمعيت مردمي شود بلكه به ميزان سه هزار نفر عضو فعال دانشجو و 1500 نفر عضو مردمي در سرتاسر كشور بگيرد؛ «سال 79 كه به فكر تاسيس چنين جمعيت خيريه يي افتادم دانشجويان از يك نوع سرخوردگي سياسي رنج مي بردند و اصولاً ايجاد تشكل اجتماعي در دانشگاه ها غيرضروري به نظر مي رسيد، ولي من از همان ابتدا با شعار كار غيرسياسي به دانشگاه هاي مختلف سر مي زدم و دانشجويان را توجيه مي كردم كه وظيفه دارند به افراد محروم جامعه كمك كنند و سياستمداران هم پس از كشمكش هاي هميشگي در پايان بايد پشت يك ميز بنشينند و در مورد وضع مردم بحث كنند.» ميمندي نژاد مي گويد؛ «وقتي اين جمعيت راه اندازي شد استقبال بسيار خوبي از آن شد و دانشجويان نسبت به اين خودسازي علاقه بسياري نشان مي دادند و ما هم فهميديم مديران خوبي را مي شود از بين آنان براي جامعه تربيت كرد.» اولين فعاليتي كه جمعيت امام علي در سال هاي آغازين راه اندازي اش كرده است، فرستادن نامه به خانه هاي محرومان شناسايي شده و بررسي پاسخ هاي آنها است كه طبق گفته موسس اين جمعيت از نام هايي كه به خانه خانواده هاي فقير فرستاده مي شد، پاسخ 98 درصد آ نها بازمي گشت.

مثلاً كساني بودند كه در نامه هايشان نوشته بودند ما داريم از سرما يخ مي زنيم يا نوشته بودند در فلان مكان كودكي سر راه گذاشته شده و يخ زده است. ما خود را مكلف به رسيدگي به اين نامه ها مي دانستيم چرا كه گذشتن از كنار اين مصائب كار آساني نيست.

اين جمعيت از سال تاسيس تاكنون طرح هاي مختلفي اجرا كرده است كه مهم ترين و باسابقه ترين آنها طرح كوچه گردان عاشق است. اين طرح كه به مدت 9 سال است از سوي اين جمعيت اجرا مي شود حالا ديگر در ميان بسياري از خانواده هاي فقير شناخته شده است.

ميمندي نژاد درباره آمار خانواده هاي تحت پوشش اين طرح مي گويد؛ «خانواده هاي زيادي با توجه به سابقه 9 ساله اين طرح، تحت پوشش اين جمعيت درآمده اند، به طوري كه در طرح كوچه گردان سال گذشته حدود هفت هزار خانواده تحت پوشش اين جمعيت قرار گرفتند كه حدود صد ميليون تومان هزينه داشت. از اين تعداد در تهران 150 خانواده، در ورامين 50 و در كرمانشاه 75 خانواده تحت پوشش دائمي جمعيت قرار گرفتند.» از ديگر طرح هايي كه اين جمعيت تاكنون اجرا كرده است، مي توان به اين موارد اشاره كرد؛

* «جام اميد» كه در آن با راه اندازي تيم هاي فوتبال، كودكان و نوجوانان خانواده هاي بي سرپرست يا بدسرپرست يا فقير جذب اين ورزش مي شوند و به گفته رئيس اين جمعيت، يك تيم كه متشكل از همين نوجوانان است، توانسته به فينال مسابقات فوتبال نوجوانان كشور راه يابد.

* طرح «كعبه كريمان» كه در ايام ولادت امام علي اجرا مي شود و در آن دانشجويان به سراغ كودكان محروم و سرطاني مي روند و از آنها مي خواهند آرزوهايشان را در تكه هاي كاغذ بنويسند و در جعبه همراه آنان بيندازند. بعضي از آرزوهاي اين كودكان آنقدر دور از ذهن است كه گاه فكر مي كني عضو اين جامعه نيستند؛ «آرزو دارم براي يك بار كه شده مرغ بخورم.»، «آرزو مي كنم ديگر بابا من را براي بردن آن بسته ها نفرستد.»، «باسواد شدن و كار نكردن در خيابان ها آرزوي بزرگ من است.» و...

* طرح «دو طفلان مسلم»؛ افراد جمعيت امام علي در ماه محرم هر سال با مراجعه به خانواده هاي شاكيان متهمان نوجوان كه در كانون اصلاح و تربيت به سر مي برند، براي گرفتن رضايت از آنان تلاش مي كنند. به طوري كه به گفته شارمين ميمندي نژاد اين جمعيت توانسته سال پيش دو نوجوان 17 و 18 ساله را از مجازات اعدام برهاند.

* تشويق كودكان به فعاليت هاي فرهنگي - هنري هويت بخش به كودكان با ايجاد جشنواره «فرزندان مهر» براي ارائه كارهاي فرهنگي و هنري كودكان بي سرپرست، طرح «1000 بار زندگي» كه طي آن با همكاري خيرين و موسسات انتشاراتي ضمن تجهيز كتابخانه هاي عمومي در مناطق محروم، كتابخانه هاي خانگي نيز راه اندازي مي شود، فعاليت مستمر در زمينه برنامه ريزي تحصيلي و تدريس براي كودكان فراري و... از ديگر طرح هاي اجرايي اين جمعيت در چند سال اخير بوده است.

بودجه؛ بزرگ ترين مشكل جمعيت هاي مردم نهاد

شارمين ميمندي نژاد بزرگ ترين مشكل جمعيت امام علي را بودجه آن مي داند؛ «ما از همان ابتدا سعي در مستقل بودن از دولت داشتيم و به همين دليل با اينكه اين جمعيت به ثبت وزارت كشور، وزارت علوم و نيروي انتظامي رسيده است هيچ كمكي را از سوي آنان قبول نمي كنيم، ولي در چند سال اخير با بالا رفتن قيمت همه كالاها و مسكن كمك هاي مردمي كمتر شده و ما براي اجاره كردن خانه هاي كمك دهنده در مناطق مختلف دچار مشكل هستيم، به طوري كه حتي در دو سال اخير به خاطر كمبود بودجه و بالا بودن اجاره ها چندين خانه تعطيل شده است.» وي ادامه مي دهد؛ «تا پيش از افزايش اجاره مسكن يك خانواده مي توانست با ماهانه پنج هزار تومان كمك به افراد فقير احساس شادماني كند، اما وقتي به طور مثال يك خانواده مجبور است 20 ميليون تومان بابت رهن يك خانه بدهد، ديگر جايي براي احساس كمك به ديگران براي او باقي نمي ماند.» او مي گويد؛ «ما امسال حدود 750 ميليون تومان هزينه داشتيم كه با توجه به سخت تر شدن شرايط زندگي در جامعه، ميزان كمك هاي مردمي بسيار كم بوده است و بيشتر آن را افراد فعال اين جمعيت متحمل شده اند.» «رضا عباسي» نايب رئيس جمعيت امام علي نيز معتقد است؛ «كمك هاي مردمي در مناسبت هايي مثل ماه رمضان و محرم بيشتر است و بيشتر اين كمك ها اختصاص به خانواده هاي متوسط دارد، البته اولويت ما كار فرهنگي به خصوص براي كودكان است و با استفاده از همين كمك ها طرح هاي مختلف آموزشي را براي كودكان كار، فراري، سرطاني و... اجرا كرده ايم.» «زارعان» مسوول طرح «تدريس عشق و كميته آموزش» نيز با بيان اينكه «هيچ فقري سخت تر از ناداني نيست»، مي گويد؛ «ما حتي به بعضي خانواده ها كه پدر يا مادرشان معتاد هستند، مراجعه مي كنيم و به آنها مي گوييم اجاره خانه شان را متحمل مي شويم در عوض كودكان تان را به ما بسپاريد تا به آنها علم بياموزيم. كار آموزشي و فرهنگي در رابطه با كودكان براي ما بسيار مهم است.»

ماه رمضان امسال نيز تمام خواهد شد؛ افطاري، سحري، زولبيا، باميه و... و ما مي مانيم و دغدغه هايي كه گريبان مان را رها نمي كند. اما كوچه گردانان عاشق حتماً با وجداني كه- از قصد- بيدار نگهش مي دارند، منتظر كوچه گردي سال بعد مي مانند؛ جدا از حكايت روزمرگي كه هر روز تكرار مي شود.
جمعه 5 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايلنا]

[مشاهده در: www.ilna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 147]