تور لحظه آخری
امروز : جمعه ، 25 آبان 1403    احادیث و روایات:  پیامبر اکرم (ص):هر كس غمى از غم‏هاى دنيا را از مسلمانى برطرف نمايد، خداوند غمى از غم‏هاى روز قي...
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

سایبان ماشین

دزدگیر منزل

تشریفات روناک

اجاره سند در شیراز

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

صندوق تضمین

Future Innovate Tech

پی جو مشاغل برتر شیراز

لوله بازکنی تهران

آراد برندینگ

خرید یخچال خارجی

موسسه خیریه

واردات از چین

حمية السكري النوع الثاني

ناب مووی

دانلود فیلم

بانک کتاب

دریافت دیه موتورسیکلت از بیمه

طراحی سایت تهران سایت

irspeedy

درج اگهی ویژه

تعمیرات مک بوک

دانلود فیلم هندی

قیمت فرش

درب فریم لس

زانوبند زاپیامکس

روغن بهران بردبار ۳۲۰

قیمت سرور اچ پی

خرید بلیط هواپیما

بلیط اتوبوس پایانه

قیمت سرور dl380 g10

تعمیرات پکیج کرج

لیست قیمت گوشی شیائومی

خرید فالوور

بهترین وکیل کرج

بهترین وکیل تهران

اوزمپیک چیست

خرید اکانت تریدینگ ویو

خرید از چین

خرید از چین

تجهیزات کافی شاپ

نگهداری از سالمند شبانه روزی در منزل

بی متال زیمنس

ساختمان پزشکان

ویزای چک

محصولات فوراور

خرید سرور اچ پی ماهان شبکه

دوربین سیمکارتی چرخشی

همکاری آی نو و گزینه دو

کاشت ابرو طبیعی و‌ سریع

الک آزمایشگاهی

الک آزمایشگاهی

خرید سرور مجازی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

لوله و اتصالات آذین

قرص گلوریا

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1829755299




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
archive  refresh

شارحـان نهج‌البلاغه از قـرن پنجم تا هشتـم هجري قمري


واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: شارحـان نهج‌البلاغه از قـرن پنجم تا هشتـم هجري قمري


كتاب مقدس نهج‌البلاغه از زمان مولف بزرگوارش مورد توجه اهل علم و ادب بوده است و گروهى از علما و محققان به ترجمه و شرح آن پرداخته‏اند و هر كدام به اندازه استعداد و ذوق خود از اين درياى بيكران درهاى گرانبهايى را استخراج كرده‏اند.

ما در اين مقاله تعدادى از شروح را كه از قرن پنجم تا قرن هشتم هجرى نوشته شده و اينك به صورت خطى و يا چاپى در دسترس اهل تحقيق قرار دارد مورد بحث قرار داده و خصوصيات هر يك از آنها را شرح مى‏دهيم تا اهميت اين اثر ارزنده روشن گردد.

از مطالعه و تحقيق در باره نهج‌البلاغه به خوبى معلوم مى‏گردد كه اين كتاب از زمان تاليف، جاى خود را در ميدان علم و ادب باز كرد و توجه جوامع مختلف را به طرف خود كشانيد؛ از سلسله اجازات نهج‌البلاغه، كه خود مقاله‏اى مى‏شود، اهميت اين موضوع به خوبى روشن است.

1- نخستين كسى كه نهج‌البلاغه را مورد بررسى قرار داده و كلمات و الفاظ مشكل آن را شرح و تفسير كرده است، مولف گرانقدر آن سيد رضى (رضوان اللّه عليه) بوده كه براى شاگردان خود بيان مى‏كرده و در نهج‌البلاغه‏هاى مطبوع تفسيرهاى او در ذيل بعضى از خطب آمده است.

در نسخه‏اى كه سيد رضى از نهج‌البلاغه به خط خود نوشته و اين نسخه تا زمان «ابن ميثم» در بغداد محفوظ بوده و شارحان نهج‌البلاغه مانند «قطب الدين كيدرى» و «قطب الدين راوندى» و «ابن ابى الحديد» هم اين نسخه را ديده و در آثار خود از آن نام برده‏اند معلوم مى‏شود كه سيد رضى در حاشيه آن مطالبى نوشته بوده است.

قطب الدين كيدرى در «حدائق الحقائق» و قطب الدين راوندى در «منهاج البراعه» در ذيل بعضى از كلمات نهج‌البلاغه تفسيرهايى از سيد رضى نقل مى‏كنند كه در نهج‌البلاغه‏هاى موجود ذكر شده است و از اينجا معلوم است كه ناسخان نخستين نهج‌البلاغه تمام حواشى و تعليقات سيد رضى را نقل نكرده‏اند.

2- يكى از كسانى كه نهج‌البلاغه را مورد بحث و تحقيق قرار داده و آن را شرح و تفسير كرده است «سيد مرتضى علم الهدى» برادر بزرگ سيد رضى (رضوان اللّه عليهما) بوده و در شرح حال او و آثارش آمده كه او خطبه‏هاى نهج را براى شاگردان خود املاء مى‏كرده است.

يكى از آثار علم الهدى شرح و تفسير خطبه شقشقيه است، قطب الدين كيدرى در شرح نهج‌البلاغه خود به نام حدائق الحقائق تمام اين خطبه و شرح را آورده و گويد: من اين شرح را در يك جا يافتم و تمام آن را در اينجا آوردم.

3- «امام احمد بن محمد بن وبرى خوارزمى» از دانشمندان و محققان قرن ششم هجرى است و با «بيهقى» معاصر بوده، يكى از آثار مشهور او شرح نهج‌البلاغه است، متأسفانه از اين شرح اثرى در دست نيست، وليكن «كيدرى» از وى بسيار روايت مى‏كند.

«على بن زيد بيهقى» در شرح خود به نام «معارج نهج‌البلاغه» گويد: از كسانى كه خبرش را شنيده و اثرش را نيز ديده ولى شخص او را نديده‏ام، «امام احمد بن محمد و برى» است كه او را شيخ جليل مى‏گويند، و او مشكلات كتاب نهج‌البلاغه را شرح داده و تفسير كرده است.

از اين شارح و خصوصيات او كه در كجا زندگى مى‏كرده، و طريقه‏اش چه بوده اطلاعى نيست و در كتب رجال نيز از وى ذكرى نشده است، تنها ذكرى كه از وى شده همان مطالبى است كه شارحان نهج‌البلاغه از او نقل مى‏كنند.

4- ابو الحسن على بن زيد بيهقى يكى از علماي بزرگ و محققان قرن ششم هجرى است و در سبزوار و نيشابور زندگى مى‏كرد و به كارهاى علمى اشتغال داشت، اين عالم جليل القدر بيش از هفتاد كتاب در موضوعات مختلف تاليف كرده است كه هر يك از آنها در باب خود در خور اهميت مى‏باشد.

يكى از آثار گرانقدر كتابى است به نام «معارج نهج‌البلاغه» كه نسخه‏اى از آن در آستان مقدس حضرت امام رضا (عليه السلام) محفوظ است. بيهقى نخستين كسى است كه همه خطب نهج‌البلاغه را شرح داده و از جنبه‏هاى مختلف بحث مى‏كند.

على بن زيد بيهقى گويد: من نهج‌البلاغه را نزد پدرم خواندم و با اين كتاب آشنا شدم و از حقايق و دقايق آن اطلاع يافتم و بعد خود را آماده كردم تا شرحى مبسوط براى آن بنويسم تا همگان از اين كتاب بهره‏مند شوند.

ابو الحسن بيهقى در جمادى الاول سال 552 شرح خود را پايان داد و در سال 565 در بيهق درگذشت و در قريه شتمه در نزديك سبزوار دفن گرديد و قبرش اكنون زيارتگاه است. نسخه‏اى كه در كتابخانه آستان قدس رضوى موجود است بسيار مغلوط مى‏باشد و قابل قرائت نيست.

نگارنده اين سطور عكسى از اين نسخه را در دست دارد و براى تهيه نسخه دوم كوشش بسيار كرده ولى متاسفانه از اين فعاليت‏ها تاكنون نتيجه نگرفتم.

علامه تهرانى صاحب الذريعه گويد: نسخه‏اى از اين كتاب در كتابخانه شيخ محمد صالح در قطيف بوده، و ما در اين باره مكاتباتى با قطيف و بحرين و رياض انجام داديم ولى نتيجه مطلوب به دست نياورديم.

5- «ضياء الدين ابو الرضا فضل اللّه بن علا حسينى راوندى» از رجال علم و ادب و مشاهير عصر خود بود و در شهر كاشان اقامت داشت و آثار زيادى از نظم و نثر تاليف كرد و در كتب رجال از وى بسيار تجليل شده و از فضل و كمال و ادب و دانش او سخن گفته‏اند.

تاج الاسلام سخنانى در كتاب انساب ذيل «راوند» و «قاشان» از وى ياد مى‏كند و گويد: «در شهر كاشان به منزل سيد فاضل ابو الرضا علوى حسينى رفتم. پس از اينكه درب منزلش را كوبيدم و منتظر شدم تا درب خانه را به رويم بگشايند، متوجه شدم با گچ بالاى در خانه‏اش نوشته‏اند «انما يريد اللّه ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا» و پس از لحظه‏اى توقف، درب خانه گشوده شد و من او را ملاقات كردم و در اين بين مذاكراتى انجام شد و من تعدادى از اشعار او را يادداشت كردم.»

ابو الرضا راوندى شرحى بر نهج‌البلاغه نوشته و علامه مجلسى در فتن بحار الانوار از اين شرح نقل مى‏كند اين محقق عاليقدر نسخه‏اى از نهج‌البلاغه را از روى نسخه سيد رضى براى خود نوشت و بعد حواشى و تعليقاتى به رشته تحرير در آورد.

6- «سعيد بن هبه اللّه قطب الدين راوندى» متوفى در شوال 573 از فقها و محدثين عصر خود به شمار بود. او شرحى بر نهج‌البلاغه نوشته و نام آن را «منهاج البراعه» گذاشته است. به طورى كه از مقدمه اين شرح معلوم مى‏گردد، وى نخست خطبه اول نهج‌البلاغه را شرح و تفسير كرده و سپس به اين شرح مفصل پرداخته است.

شرح قطب الدين راوندى از شروح معروفى است كه از عصر شارح مورد توجه پويندگان راه نهج‌البلاغه بوده و شارحين از آن استفاده كرده‏اند. نگارنده اين سطور اكنون سه نسخه از اين كتاب را در دست دارد و مدتها روى آن كار كرده و تحقيق نموده است.

7- «قطب الدين محمد بن حسين كيدرى بيهقى» از ادبا و شعرا و محققان معروف قرن ششم هجرى است. او مردى جليل القدر و دانشمندى بزرگ و اديبى نامور و شاعرى ارجمند بود و به طورى كه از شرحش بر نهج‌البلاغه معلوم مى‏گردد او در بسيارى از علوم تبحر داشته است.

شرح نهج‌البلاغه كيدرى مجموعه‏اى از علوم و معارف اسلامى است. اين شرح يكى از جامع‏ترين شروح نهج‌البلاغه است كه خواندن آن آدمى را به نشاط مى‏آورد و به حقايق آشنا مى‏گرداند.

اين شرح كه نامش حدائق الحقائق است هنوز چاپ نشده و اهل علم و ادب فقط نامى از آن در كتاب‏ها ديده و يا شنيده‏اند. نگارنده پس از تتبع و تفحص زياد سه نسخه از اين كتاب را به دست آورده و روى آن تحقيق كرده است.

8- يكى از مشهورترين شروح نهج‌البلاغه، شـــرح «عــلى بن نــاصر» است. گوينـد: على بن ناصر معاصر سيد رضى جامع نهج‌البلاغه بوده و شرحش «اعلام نهج‌البلاغه» نام دارد. مولف «كشف الحجب» اين مطلب را عنوان كرده و ديگران از وى اين گفته را نقل كرده‏اند.

از اين كتاب چند نسخه در هندوستان و نجف اشرف هست و نگارنده عكسى از نسخه رامپور را در دست دارد و به دقت تمام آن را مورد بررسى و تحقيق قرار داده است و اينك، براى روشن شدن موضوع، خصوصيات اين كتاب را به نظر محققان نهج‌البلاغه مى‏رساند: كتابى كه به نام «اعلام نهج‌البلاغه» در دست هست از آغاز تا پايان مورد توجه قرار داديم و در مطاوى آن نامى از على بن ناصر و يا شخصى ديگر كه اين كتاب را نوشته باشد مشاهده نكرديم و زمان تاليف نيز مشخص نيست، و معلوم نيست كه چرا اين كتاب را به على بن ناصر نسبت داده‏اند.

در صفحه دوم اين كتاب و صفحات ديگر عبارت‏هايى مانند «قال السيد المصنف زيد علوه» ديده مى‏شود و ظاهرا كتابدار كتابخانه رامپور با ديدن اين عبارت خيال كرده است مولف اين كتاب معاصر سيد رضى و نامش نيز على بن ناصر است. بنا بر همين تصور و خيال بدون تحقيق و مطالعه كتاب نـــام شارح را على بن ناصر و معاصر سيد رضى دانسته و در اول كتاب گويد: اعلام نهج‌البلاغه تصنيف علامه ابن ناصر معاصر سيد رضى كه 23 سال بعد از درگذشت رضى اين شرح را نوشته است و در فهرست كتابخانه رامپور به همين عنوان ثبت شده است.

«كنتورى» مولف كشف الحجب، بدون مطالعه كتاب، عين عبارات كتابدار كتابخانه رامپور را در كتاب كشف الحجب نقل كرده و آن را به على بن ناصر نسبت داده است. گروهى نيز به گفته‏هاى كنتورى اعتماد كرده و در كتابهاى خود به سخنان او توجه كرده و على بن ناصر را اولين شارح نهج‌البلاغه مى‏دانند.

به نظر نگارنده، اين كتاب را نمى‏توان شرح نهج‌البلاغه ناميد، اين مجموعه‏اي است از حواشى بر نهج‌البلاغه. گويا عالمى جليل القدر كه نهج‌البلاغه را مطالعه مى‏كرده تفسير بعضى از لغات و الفاظ مشكله را از حواشى نسخ نهج‌البلاغه گرد آورده و از نسخه سيد رضى نيز استفاده كرده و اين اثر در قرن ششم و يا هفتم تاليف شده است و ما روى اين نسخه كار كرده‏ايم.

9- «عز الدين عبد الحميد بن ابى الحديد» در سال 586 در مدائن متولد شد و در بغداد، كه در آن ايام از مراكز مهم علم و ادب و سياست

بود، دانش و كمال آموخت و پس از اندكى، جائى براى خود در محافل اهل علم و ادب باز كرد و توجه محافل ادبى و علمى و سياسى بغداد را جلب نمود.

از اين دانشمند بزرگ و اديب عاليقدر و مورخ بى نظير كه جامع همه علوم و معارف اسلامى بود آثار زيادى از نظم و نثر در دست هست كه هر يك از آنها مبين اطلاعات وسيع و احاطه او به مسائل و موضوعات مذهبى مى‏باشد.

يكى از آثار جاودانى و پر ارزش ابن ابى الحديد شرح نهج‌البلاغه است كه آن را در سال 644 به نام «مؤيدالدين ابوطالب محمد بن احمد علقمى» وزير معتصم عباسى آخرين خليفه بنى عباس تاليف كرد و به او هديه نمود.

ابن ابى الحديد، به طورى كه خودش گفته، چهار سال و هشت ماه به اندازه زمان خلافت امير المؤمنين (عليه السلام) روى اين شرح كار كرده است. پس از اتمام كتاب، نسخه را براى ابن علقمى فرستاد و او توسط برادرش موفق الدين، جوائزى را براى شارح فرستاد و از او تجليل كرد.

شرح ابن ابى الحديد جامع‏ترين و مشروح‏ترين شروح نهج‌البلاغه است و مانند دريايى مواج است كه در آن همه گونه گوهرهاى ارزنده به دست مى‏آيد. اين شرح مجموعه بزرگى است از ادب، تاريخ، عقايد، مباحثات كلامى و احتجاجات و مناظرات، و حوادث و وقايع قرن نخستين اسلام. اين كتاب از موفق‏ترين كتب اسلامى است و مكرر در ايران و مصر و بيروت چاپ شده است.

10- «كمال الدين عبد الرحمان بن محمد عتائقى حلّى» از علما و دانشمندان بزرگ عصر خود بود و علوم و فنون زمان خود را به خوبى فرا گرفت. آثار او هم اكنون در نجف اشرف در خزانه علوى موجود است و خط او در اين آثار كه در سال 732 نوشته شده ديده مى‏شود.

يكى از آثار او شرح نهج‌البلاغه است. مولف «رياض العلماء» از او بسيار تجليل مى‏كند و گويد: من شرح نهج‌البلاغه ابن عتائقى را ديدم كه در آن نوشته شده بود: مجلد سوم از شرح نهج تاليف ابن عتائقى. و اين نسخه در سال 786 تحرير شده بود.

شرح ابن عتائقى يكى از شروح معتبر نهج‌البلاغه است. متاسفانه اكنون نسخه كاملي از آن در دست نيست و مقدارى از آن در دست محقق دانشمند ابن يوسف بوده كه در كتاب خود از آن ياد مى‏كند و ثلثى از اين شرح نيز در كتابخانه مدرسه نمازى شهرستان خوى موجود است.

11- «ابو الفضائل حسن بن محمد صغانى» در سال 577 در لاهور مركز ايالت پنجاب پاكستان متولد شد. وى پس از تكميل تحصيلات رهسپار بغداد شد و در اين شهر به مطالعه و تحقيق پرداخت و كتابهاى زيادى در علم لغت و ادب تاليف كرد.

يكى از آثار او شرح نهج‌البلاغه است كه در فهرست كتاب «تحفه الأبرار» ذكر شده است و صاحب رياض از آن نقل مى‏كند. صغانى پس از مدتى كه در بغداد و ساير بلاد معروفه به كارهاى علمى مشغول بود در سال 650 درگذشت.

ابو الفضائل صغانى از چغانيان ماوراء النهر بود و پدرانش از آنجا به هندوستان مهاجرت كرده بودند. او از مشاهير اهل ادب و لغت مى‏باشد و گفته‏هايش در علم لغت و اشتقاق مورد استناد قرار مى‏گيرد. كتاب مجمع البحرين و عباب و تكمله و شوارد از آثار ارزنده اين مرد بزرگ است.

12- «جمال الدين ابو منصور حسن بن يوسف» معروف به «علامه حلّى» از بزرگان فقها و متكلمين شيعه و علما اماميه و از مشاهير رجال علم و ادب است. علامه حلى بيش از پانصد كتاب و رساله در فقه، اصول كلام و ادب تاليف كرد كه تعدادى از آنها چاپ شده است.

يكى از آثار اين عالم جليل القدر شرح نهج‌البلاغه است كه خود علامه در كتاب «خلاصه الأقوال» آن را در ضمن آثار و تاليفات خود ذكر مى‏كند. كسانى كه درباره نهج‌البلاغه بحث كرده‏اند از اين شرح نام برده‏اند، وليكن از خصوصيات آن اطلاعى در دست نبود.نگارنده كه چند سال است پيرامون نهج‌البلاغه و شروح آن مشغول تحقيق است عكسى از اين شرح را به دست آورده كه از اول و آخر ناقص است و در آن نامى از شارح برده نشده است، ولى اين شرح در قرن هشتم تاليف شده و شارح معاصر و ملازم «خواجه رشيد الدين فضل اله همدانى» بوده است.

اين شرح از خطبه شقشقيه شروع مى‏شود و در خطبه شماره 52 پايان مى‏يابد. اگر نسخه كامل از اين شرح پيدا شود، شايد مشروح‏ترين سرمايه نهج‌البلاغه باشد. شارح نخست خطبه را نقل مى‏كند و بعد لغات مشكل آن را بيان مى‏نمايد، سپس اعراب آن را شرح مى‏دهد و بعد، از فصاحت و بلاغت آن را بيان مى‏نمايد و بعد مفهوم خطبه را روشن مى‏كند.

اين شرح ظاهراً از آثار و تاليفات «علامه حلّى» است و قراينى هست كه نسبت اين شرح را به علامه تاييد مى‏كند. زمان تاليف و نگارش كه مقارن با سال‏712 هجرى است و مصاحبت شارح با

رشيد الدين فضل اللّه همدانى نيز مؤيد اين نظريه مى‏باشد.

13- «كمال الدين ميثم بن على بحرانى» يكى از علما و متكلمان عاليقدر است و شهرت وى بى‏نياز از هر گونه توصيف است. «ابن ميثم بحرانى» در سال 679 درگذشت. اين عالم جليل القدر چند شرح بر نهج‌البلاغه نوشته كه به شرح كبير و متوسط و صغير معروف هستند.

اين شارح بزرگ شرح خود را به «عطاملك جوينى» وزير معروف هديه كرد. شرح ابن ميثم يكى از مشهورترين شروح نهج‌البلاغه است كه در آن بيشتر به موضوعات كلامى و فلسفى و ادبى پرداخته و مكرر چاپ شده است. دو شرح ديگر هنوز چاپ نشده و نسخه‏هاى آن موجود است.

14- دانشمند و محقق مشهور افندى مؤلف «رياض العلماء» گويد: ابن عتائقى حلّى شارح نهج‌البلاغه در شرح خود از شرح نهج‌البلاغه قاضى عبد الجبّار بسيار استفاده كرده و مطالبى از آن در كتابش نقل مى‏كند و به گفته‏هايش استناد مى‏نمايد.

نگارنده اين مقاله گويد: اين عبد الجبّار شناخته نشد و معلوم نيست در كجا زندگى مى‏كرده و در چه قرنى بوده. در كتب رجال گروهى به نام عبد الجبّار در فهرست رجال علم و ادب ذكر شده‏اند و معلوم نيست شارح مورد نظر كدام يك از آنها بوده و در چه زمانى مى‏زيسته است.

15- أبو طالب تاج الدين معروف به ابن السّاعى از علما و رجال بغداد بود و در سال 674 درگذشت. او آثار و تأليفات زيادى از خود به جاى گذاشت كه يكى از آنها شرح نهج‌البلاغه است. مؤلّف «منتخب المختار» را از شرح مذكور نقل مى‏كند.

16- عالم جليل القدر و شريف بزرگوار

رضى الدّين على بن موسى بن طاوس حلى از رجال بزرگ علم و دين و از زهاد و عباد به شمار هستند. از اين عالم زاهد آثار و تأليفات بسيارى از لوازم و معارف اسلامى به جاى مانده است كه هر يك از آنها در موضوع خود اهميت ويژه‏اى دارد.

يكى از اين آثار ارزنده شرح نهج‌البلاغه است و شيخ جليل القدر حاج ميرزا حسين نورى در خاتمه مستدرك از اين كتاب نام مى‏برد، وليكن از اين شرح و نسخه آن اطلاعى در دست نيست و مانند آثار ديگر او از بين رفته است.

17- محمد بن عمر فخر الدين رازى يكى از مشاهير علماى اسلام است و آثار زيادى از كلام، فلسفه و تفسير قرآن از وى باقى مانده كه هر يك از آنها در موضوع خود مورد استفاده مى‏باشد. فخر الدين رازى در بلاد خراسان و مدارس ماوراء النهر به تحصيل و كسب معارف اشتغال داشت.

فخر الدين پس از مدتها گردش در شهرها سرانجام در هرات خراسان رحل اقامت افكند و در سال 606 در اين شهر درگذشت و قبرش اكنون در بيرون شهر هرات زيارتگاه است. يكى از آثار او شرح نهج‌البلاغه مى‏باشد كه قفطى در «آثار الأحكام» از آن نام برده است.

18- امام محمود ملاحمى خوارزمى يكى از شارحان نهج‌البلاغه است. على بن زيد بيهقى در كتاب معارج نهج‌البلاغه از اين كتاب نام برده و گويد: ملاحمى خوارزمى مشكلات نهج‌البلاغه را تفسير كرده و بر الفاظ نادره آن شرحى نوشته است.

19- امام كامل سديد الدين محمود بن ميرك رازى عالمى بزرگ و محققى توانا بوده و در حل مشكلات و مسائل علمى و ادبى تخصص و تبحر داشته است، يكى از آثار ارزنده او كتابى است در پيرامون نهج‌البلاغه. على بن زيد بيهقى در شرح نهج‌البلاغه از اين اثر ياد مى‏كند.

20- سعد الدين مسعود تفتازانى از دهكده تفتازان بوده و اين قريه هم اكنون در شمال غربى شهرستان قوچان كنار مرز ايران واقع است. تفتازانى در خوارزم به تحصيل پرداخت و در علوم ادبى مقام ارجمندى پيدا كرد و كتاب معروف «مطول» از آثار اوست.

سعد الدين تفتازانى كتابى در شرح نهج‌البلاغه نوشت و علماي رجال در شرح حالش از اين شرح نام برده‏اند، ولى از نسخه آن اكنون اطلاعى در دست نيست. وى در سال 792 در شهر سرخس درگذشت و آثارى از علم و ادب از خود به جاى گذاشت.

21- امام مؤيد بالله يحيى بن حمزه علوى، كه نسبتش به امام هادى عليه السلام مى‏رسد، شرحى بر نهج‌البلاغه نوشته و نامش را «الديباج المضئى» نهاده است. نسخه‏اى از اين شرح كه در سال 701 تحرير شده است در كتابخانه شيخ محمد سماوى در نجف اشرف مى‏باشد.

22- شيخ ابو الفضل يحيى بن ابى طى بخارى در سال 575 در حلب متولد شد و در حالى كه به تجارت مشغول بود به فرا گرفتن علوم و معارف نيز پرداخت. او شاعرى عاليقدر بود و با سلاطين ايوبى رفت و آمد داشت و آنان را مدح مى‏كرد.

اين عالم بزرگ، فقه را از ابن شهر آشوب آموخت و مذهب شيعه را قبول كرد و در اصول و علم قرائت نيز مقام شامخى پيدا كرد و آثار زيادى از خود به جاى گذاشت. يكى از تاليفات او شرح نهج‌البلاغه است كه در شش مجلد نوشته بود. او در سال 630 درگذشت.

منابع:

الذريعه، علامه شيخ آقا بزرگ تهرانى

الغدير، علامه شيخ امينى

معارج نهج‌البلاغه، على بن زيد بيهقى

منهاج البراعه، قطب الدين راوندى

حدائق الحقائق، قطب الدين كيدرى

عزيزالله عطاردى




 سه شنبه 2 مهر 1387     





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 179]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب




-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن