مأموريت انجام شد، اكنون چه؟

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: مأموريت انجام شد، اكنون چه؟

درحاليكه بيشتر رسانه‌هاي چين موفقيت المپيك پكن را جشن گرفته بودند، يك مجله به نام ساترن ويندو ـ يك دو هفته نامه روشنفكري با تيراژ 500 هزار ـ از جمع بريد. در روي جلد شماره 11 اوت اين مجله هيچ عكسي از ورزشگاه درخشان آشيان پرنده، يك ورزشكار پيروز چيني درحال نوازش يكي از 51 مدال طلاي اين كشور نبود. بلكه بجاي آن عكسي از كتاب‌هاي درسي حقوق و يك معلم با علامت‌گر چوبي در حال درس دادن به يك بازرگان و يك مقام دولتي چاپ شده بود. و تيترآن: «حكومت قانون با محدوديت قدرت آغاز مي‌شود.» ملال‌آور به نظر مي‌رسد؟ اما در چين، تقريباً يك اقدام انقلابي است.

به حزب كمونيست چين آشكارا اشاره نشده بود، اما از آنجائي كه اين حزب تقريباً همه قدرت را در چين در دست دارد، مقالات مجله آشكارا درباره محدود كردن قدرت حزب و دادن جاي اندكي به مردم براي وول خوردن بود. در چين هر چيزي كه به محدود كردن قدرت حزب اشاره كند بسيار حساس ـ و اغلب بسيار خطرناك است. بنابراين در ميان وجد و شادي المپيك، چاپ گزارش‌هايي با تيترهايي مانند «وقتي قدرت حكومت مانع قانون مي‌شود» و «قدرت پليس به دستكش بوكس مجهز مي‌شود،» يك اقدام كاملاً جسورانه از سوي ساترن ويندو بود.

ساترن ويندو در عمل نخستين رگبار را درست وقتي كه آخرين ماده آتش بازي در مراسم اختتاميه بازيها منفجر شد شليك كرد: اين بحث حاصل‌اش اكنون براي چين چه خواهد بود؟ آيا تند‌روهاي حزب كه با واكنش كمرنگ جهان به سركوب شديد ناراضيان پيش از بازيها، جسور شده‌اند، هم چنان سخت به قدرت خواهند چسبيد؟ يا روحيه عمل گرايي مدني كه پس از زمين لرزه ماه مه سيچوان پديدار شد احيا خواهد شد؟ آيا مقام‌هاي اصلاح طلب حزب ـ مانند آن‌هائي كه با انتشار شماره ويژه ساترن ويندو موافقت كردند ـ مي‌توانند در تلاش‌شان براي كاهش كنترل برخي مراجع مانند دادگاه‌ها و رسانه‌ها موفق شوند.

البته همه چيني‌ها در اين لحظه اين سؤال‌ها را نمي‌پرسند؛ هنوز خيلي از باقيماندة شور و حرارت اين آتش‌بازيها و مدال‌هاي طلا كيف مي‌برند. برغم جنجال‌هاي فراوان پيش از بازيها ـ آشوب بر سر انتقال مشعل المپيك، سركوب خونين شورش‌‌هاي تبت در ماه مارس، سركوب جدايي خواهان مبارز در ايالت‌هاي دوردست ـ بازي‌هــا به طــرز شگفت‌آوري بي دردسر برگزار شد. اكنون بازيها تمام شده است و چين در يك لحظه حساس از تاريخ نوين پرآشوب خود قرار دارد. خيلي از كارشناسان و تحليل‌گران مي‌گويند جامعه چين به نقطه‌اي رسيده است كه حفظ وضع موجود اجتماعي ديگر يك گزينه نيست.

در سال‌هاي اخير چين به سختي توانسته است آشفتگي‌هاي اجتماعي ناشي از رشد اقتصادي درهم برهم خود را كه همراه بوده است با پيشرفتي معجزه‌آسا اما در عين حال رنج و بدبختي براي ميليون‌ها نفر كه در شرايط غيرانساني كار مي‌كنند يا قرباني فساد گسترده و زد و بند بازرگانان و رؤساي محلي حزب شده‌اند، پنهان كند. پيدا كردن رقم دقيق دشوار است اما مقام‌هاي دولتي اعتراف كرده‌اند هر روز دهها حادثه جمعي ـ اعتراض و تظاهرات ـ اتفاق مي‌افتد. مسئولان اين طغيان‌هاي اغلب خشونت آميز سرخوردگي را وقتي المپيك سر و كله‌اش پيدا شد پنهان كردند. ولي بعضي‌ها اكنون نگران آنند كه اين طغيان‌ها دوباره از سر گرفته شوند.

هي ويفانگ استاد حقوق دانشگاه پكن و يكي از هواداران اصلاحات مي‌گويد: «مسايل جدي‌اي هست كه روي هم جمع شده‌اند، از جمله ناآرامي‌هاي قومي‌ در تبت و شين جيانگ. به علاوه مسايل اجتماعي و مناقشه‌ها كه براي تضمين يك المپيك موفقيت‌آميز به طور موقت به زور روي آنها سرپوش گذاشته شد. من نمي‌توانم پيش‌بيني كنم همه اين مشكلات بلافاصله پس از المپيك دوباره شيوع پيدا خواهند كرد. اما اگر دولت اقدامي ‌براي حل مشــكلات داخلي به عمل نياورد سر و كله آنها دوباره پيدا خواهد شد.»

در گذشته حزب در لحظاتي مانند اين لحظات، دست به قمارهاي بزرگي زده است؛ چون براي زنده ماندن مجبور بود اين كار را بكند. پس از انقلاب فرهنگي وقتي اقتصاد چين به ويراني كشيده شد، تنگ شيائوپينگ براي دست زدن به اصلاحات اقتصادي فراگير روش معمول را كنار گذاشت. جانشين او «جيانگ زمين» به كارهاي بزرگي به ابتكار خود دست زد: به سازمان تجارت جهاني پيوست، به بازرگانان اجازه داد عضو حزب شوند و اقتصادكشور را با تقريباً بيرحمي ‌به زور جلو برد.

اما تا حالا، هوجين تائو، رئيس جمهوري كنوني، فقط يك مسأله را مسأله محوري رياست جمهوري خود قرار داده بود: برگزاري موفق بازي‌هاي المپيك. اكنون او ممكن است جز شل كردن سيطره‌اش تقريباً گزينه ديگري نداشته باشد. بعضي استدلال مي‌كنند تندروهاي پكن ـ كه وقتي در كانون توجه بين‌المللي ‌قرار داشته‌اند بدون هيچ بازتاب واقعي دست به سركوب زده‌اند ـ معتقدند مي‌توانند به محكم‌كردن كنترل‌ها بدون مجازات و خطر كردن واكنش‌ها ادامه دهند. اما اين يك سناريوي واقع‌بينانه نيست، چون همه فشارها براي تغيير از سوي افراد ضعيف و در حاشيه قرار گرفته وارد نمي‌شود. طبقه متوسط شهري چين نيز براي آزادي بيشتر فشار مي‌آورد. احساس با قدرت زياد حكومت كردن ميان آنها مسري است. تظاهرات سال گذشته هزاران شهروند در شهر ساحلي شيامن عليه طرح‌ ساخت يك كارخانه شيميايي يك ميليارد دلاري سرانجام لغو اين طرح را موجب شد ـ و آتش تظاهرات بعد را بر سر طرح‌هاي عظيم مشابه در شانگهاي و چنگدو روشن كرد. نيكولاس بيگوئيلين پژوهشگر مسايل چين در سازمان نگهبان حقوق بشر مي‌گويد «فشار در تنور فشار در حال تقويت‌شدن است و درحال حاضر براي آزاد كردن آن راهي نيست.» بيگوئيلين معتقد است ممكن است «خيلي‌ها در داخل و خارج حزب دوباره نوعي اصلاحات را در دستور كار قرار دهند.»

ديويد كلي كارشناس امور چين در دانشگاه تكنولوژي سيدني مي‌گويد «اين اصلاحات احتمالاً از نظام قضايي كشور آغاز خواهد شد. كلي مي‌گويد «مردم چين خواستار حق انتخاب در آنچه مي‌خرند و جايي كه زندگي مي‌كنند، هستند. و در حال حاضر آنها نمي‌توانند از طريق دادگاهها به اين حقوق دست يابند.»

اما به هر حال پيشرفت قابل ملاحظه‌اي در دو سال گذشته در حل دعواهاي كارگري از طريق نظام قضايي صورت گرفته است كه مي‌تواند الگويي براي ساير مسايل مانند حقوق مالكيت باشد. كلي استدلال مي‌كند كه حزب مي‌تواند گسترش ساير حقوق‌ را كه مستقيماً به زندگي روزانه مردم مربوط مي‌شود با احتياط اجازه دهد، به طورمثال، تغيير «كاكو» نظام ثبت خانواده را كه شهروندان درجه دوم را از مهاجران اقتصادي كه نمي‌توانند حقوق رسمي‌ سكونت را در مناطقي كه براي كار نقل مكان مي‌كنند دريافت كنند جدا مي‌سازد. كلي مي‌گويد اين به اصطلاح «حقوق شهروندي» از نظر سياسي مانند دمكراسي يا حقوق بشر حساس نيست. «آنها همچنين مانند حقوق بشر ذاتي نيستند. اين زمينه‌اي قابل بحث است.»

بيگوئيلين و ديگران مي‌گويند در حاليكه توسعه جامعه مدني چين در جريان المپيك متوقف شد، چشم انداز آن در درازمدت روشن است. بيگوئيلين مي‌گويد «اين نبردي است كه در آن چيني‌ها سعي دارند شر دولت را از سرشان كم كنند. اين هيچ ارتباطي با مشروعيت حزب كمونيست يا بحث درباره نظام‌هاي سياسي ندارد.» آنچه برايش مبارزه مي‌شود دستيابي به اطلاعات و آزادي بيشتر شخصي «ابزار بنيادي است كه مردم چين براي سازمان دادن زندگي خود در اقتصاد بازار نياز دارند. من نمي‌دانم پيشرفت در اين جبهه‌ها چگونه مي‌تواند متوقف يا در دراز‌مدت كند شود.»

اين بازيها نشان دادند فشار از خارج روي مسايلي مانند حقوق بشر و جامعه مدني اثر اندكي روي پكن دارد. اكنون جهان تماشا خواهد كرد تا ببيند آيا مردم چين خودشان امور را در دست خواهند گرفت و واقعاً ساختن يك چين نوين را آغاز خواهند كرد يا نه.

نويسنده: سيحون الگانت

مترجم: فريدون دولتشاهي

پنجشنبه 28 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 57]