غـلـبـه بـر بـريـده گـويـي

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: غـلـبـه بـر بـريـده گـويـي
احتمالاً جز در مراحل نخست در اكثر موارد كودكان داراي لكنت از مشكل خود در ساخت و كاربرد گفتار سليس و روان آگاهي دارند. آسيب‌شناسان زبان و گفتار و متخصصان اروپايي كه به مشكلات صوتي پرداخته‌اند، اين دو اختلال را در اصل يكي مي‌دانند. به عنوان مثال بركنيز اظهار مي‌دارد كه لكنت و بريده‌گويي دو اصطلاح كلي و همپوش هستند و از لحاظ رفتاري، بريده‌گويي اصطلاحي است كه براي مشخص كردن مشكلات سرعت و آهنگ كلام مفيد است.

در مواردي كه افراد به مشكلات رواني گفتار مبتلا باشند با لكنت همپوشي پيدا مي‌كنند. همچنين بركنيز عنوان كرده كه علاوه بر نارواني، هر چه افراد مبتلا به بريده‌گويي بيشتر بروند، مشكلات‌شان هم بيشتر مي شود و گفتارشان به هم مي‌ريزد و در نتيجه گفتارشان ضعيف‌تر، نامشخص‌تر و غيرقابل فهم مي‌شود و گفتارشان آشفته و ناجور مي‌شود.

شايد يكي از تفاوت‌هاي اساسي ميان افراد لكنتي و مبتلايان به بريده‌گويي در نوع پاسخ‌ها و طرز تلقي و برداشت آنان از گفتار خودشان باشد.

نوجوانان و بزرگسالاني هستند كه در طول دوران زندگي‌شان همواره گرفتار بريده‌گويي بوده‌اند. اما هرگز اضطراب، ترس و بيمي كه اغلب افراد مبتلا به لكنت دارند را در خود به وجود نياورده‌اند.

در واقع افراد مبتلا به بريده‌گويي، برخلاف اكثر افراد لكنتي اگر حرف هم نزنند يا آمادگي آن را نداشته باشند، به حرف زدن تمايل دارند. در موارد بسياري افراد مبتلا به بريده‌گويي يا لكنت از يك تيره خانوادگي هستند كه در اين حالت اگر مشكلات آنها در تكلم و كاربرد شفاهي زبان به دلايل ژنتيكي بستگي داشته باشد ، بايد به عامل والدين در اين ميان توجه بيشتري كرد.

*راه‌هاي درمان بريده گويي

براي غلبه بر بريده‌گويي چه مي‌توان كرد؟ چنين كودكاني بيش از ساير همسالان خود به الگوهاي گفتاري نياز دارند. بزرگسالاني كه به آرامي و به وضوح حرف بزنند و عبارات صحيح و خوبي به كار برند. در واقع آنها به والديني احتياج دارند كه بتوانند مثل هنرپيشه‌هاي ماهر حرف بزنند. واضح تر و آرام تر از هنگامي كه با ساير بزرگسالان صحبت مي‌كنند و ضمنا دقت داشته باشند كه هرگاه عبارات يا جمله‌اي را آغاز مي‌كنند، آن را درست و حتما كامل و تا انتها ادا كنند.

جملات بايد صريح و كوتاه و روشن باشند. كودكاني كه به بريده‌گويي مبتلا هستند، غالبا وقتي آهسته صحبت مي‌كنند وضع بهتري دارند.

بنابراين هرگاه والدين متوجه شدند كه فرزندشان درشرف بريده‌گويي است، بايد بلافاصله به او علامت دهند تا آرامش خود را بازيابد. مثلا اگر قصد رفتن به گردش را داريد و كودك مي‌پرسد كه كجا مي‌رويم؟

پاسخ صحيح اين است كه پسرم به پيك نيك مي‌رويم. بعد (والدين) بايد از او سؤالي كنند: دوست داري آنجا چه بخوريم؟ يا براي بازي با خودمان چه وسايلي ببريم يا آنجا چي بازي كنيم. البته بايد اين گفت وگوها و افكار كوتاه باشند نه مثل اين جمله طولاني «پسرم: مي‌بيني كه مي‌رويم به گردش و چيزهاي زيادي با خودمان مي‌بريم تا بخوريم مثل تخم‌مرغ و پنير و بعدش هم بازي مي‌كنيم». دكتر جان آيزنسون، روان‌شناس باليني، در اين مورد مي‌گويد: تجربيات من در زمينه كودكاني كه قطعاً يا احتمالا به بريده‌گويي مبتلا هستند، نشان مي‌دهد كه اين كودكان وقتي رو به بهبود مي‌گذارند كه آرام باشند و گفتار از ابتدا از ذهن بگذرانند و تشويق شوند كه با جملات كوتاه و كامل شبيه به الگو‌هاي گفتاري بزرگسالان صحبت كنند. ضمنا هرگاه به شيوه‌اي انفجاري و ناگهاني يا تند صحبت كردند، بايد به آنها به گونه‌اي مشخص علامت داد تا از وضعيت خود مطلع شوند. خواندن متون با صداي بلند براي كودك مفيد است. اگر كودك درسن مدرسه است و در عين حال شواهدي از بريده‌گويي نشان مي‌دهد، بايد از كمك متخصصان مربوطه نيز استفاده كرد. در واقع بايد در جهت كمك به كودك براي سازمان‌دهي تفكرش «قبل از اين كه بخواهد حرف بزند، اقدام كرد». كودك به كمك احتياج دارد تا جملات را به راحتي ساده كند و در نهايت بتواند به آرامي و سنجيده صحبت كند. وقتي چنين كودكي بزرگتر شود و به گونه‌اي حرف بزند كه گويي عموماً حرف زدن او با نوعي تفكر قبلي همراه است، اعتبار و موقعيت خاصي كسب مي‌كند. برخورد آرام و راحت والدين با فرزندان و شرايط خانه و فراهم آوردن فضاي آرام در خانه با بي‌ملاحظه‌گي و بي‌قيد و بندي تفاوت دارد و بلكه دقيقا برعكس است. دكتر ويس در مقالا ت منظم و فشرده‌اي كه اينك به صورت يك كتاب درآمده است و به عنوان بريده‌گويي، به چاپ رسيده است بر اين نكته تاكيد دارد كه فرد مبتلا به بريده‌گويي انساني است كه هنگام فكر كردن گيج و سردرگم است. بنابراين بايد او را ياري داد تا بتواند به روشني و وضوح فكر كند و در ادامه مي‌نويسد كه تفكر اتفاقي و نامشخص فرد مبتلا به بريده‌گويي، در آمادگي او براي شروع گفتار بازتابي از روش كلي او نسبت به تمامي مسئوليت‌ها و وظايف است. اين ويژگي در اصل اساس بريده‌گويي به شمار مي‌آيد و مهم‌ترين هدف درمان در همين است.

*لكنت زبان و تقليد

كودكان رفتارهاي متنوع بزرگ‌سالان را همانند دستگاه كپي تقليد مي‌كنند. اگر چه تقليد رفتار بزرگ‌سالان و والدين توسط كودك لااقل در بعضي از رفتارهاي خاص كاملاً درست است اما مساله تقليد در رابطه با لكنت زبان چندان قابل توجه نيست. در واقع بررسي پديده تقليد به خصوص زماني كه بعضي از اطرافيان كودك مثلا پدر يا مادر او كه بعضاً دچار لكنت مي‌شوند بسيار مشكل است، بايد اذعان كرد كه به نظر نمي‌رسد لكنت زبان قابل سرايت باشد و مانند امواج راديو اكتيو وارد بدن فرد شود. تحقيقات نشان داده‌اند كه تنيدگي يا اضطراب لكنت زبان را تشديد مي‌كند و توام بودن آن با اضطراب، سرخوردگي، كاهش سطح حرمت خود و معلوليت در كنش وري اجتماعي را به وجود مي‌آورد و موجب مي‌‌شود تا فرد با استفاده از ابزارهاي زبان شناسي (مانند تغيير سرعت بيان و دوري گزيدن از برخي موقعيت‌ها مثل حرف زدن در برابر جمع) از لكنت اجتناب كند.

بررسي‌هاي خانوادگي در تحقيقات توانسته‌اند مساله موروثي بودن لكنت زبان را تا حدي روشن كنند و با درجه‌اي از اطمينان احتمال بروز فراواني اين اختلا ل را در چاره‌جويي‌هاي خانوادگي خاص پيش‌بيني كنند. همچنين نشان داده شده است كه وجود يك اختلا ل آواشناختي يا يكي از اشكال تحولي اختلا ل گفتار يا وجود چنين اختلا ل‌هايي در سوابق خانوادگي فرد احتمال بروز لكنت زبان را افزايش مي‌‌دهد. فراواني لكنت زبان در خويشاوندان درجه اول افراد مبتلا سه برابر بيش از جمعيت كلي است. تقريبا 10 درصد فرزندان دختر و 20 درصد فرزندان پسر مرداني كه داراي سوابق لكنت بوده‌اند، به اين اختلال مبتلا مي‌‌شوند. البته نمي‌توان وجود سوابق ژنتيكي را به عنوان علت اصلي لكنت زبان دانست. وان رايپر از قول يك پسر الكن مي‌‌گويد: ساليان متوالي من كلماتي را كه دو حرف ك و گ در آن‌ها وجود داشت، با هم قاطي مي‌‌كردم و چون اين صداها موجب لكنت من شدند، از به كار بردن آن‌ها صرف نظر كردم. در واقع براي گفتار درمان مهم اين است كه فرد لكنتي را در شناخت علت لكنت ياري دهند و به او نشان دهد كه لكنتش ناشي از خود اوست و نه شرايط و موقعيت‌هاي خاصي كه تحت آن شرايط دچار لكنت مي‌‌شود. نقش بازي يكي از شيوه‌هاي آموزش است كه در آن افراد به طور خود به خودي مشكلات مربوط به روابط انساني را رفع مي‌‌كنند و با كمك ديگر بازيگران و تماشاگران وضع موجود را تجزيه و تحليل مي‌‌كنند. اين بازي در واقع بخشي از زندگي طبيعي است كه از نخستين روزهاي زندگي كودك و تقليد از والدين آغاز مي‌‌شود و همه اوقات زندگي را شامل مي‌‌شود.

*علل به وجود آمدن لكنت زبان

لكنت زبان مهم‌ترين و متداول‌ترين انواع اختلا ل تكلمي است كه در ميان پسرها، به مراتب بيشتر از دخترها است و علل مختلفي دارد. چنان چه نگراني، تشويش و هيجاناتي در افراد خانواده كودك وجود داشته باشد يا وقايع غيرمنتظره‌اي اتفاق افتد، اين وقايع در كودك اثر خواهد گذاشت و او ناگهان دچار لكنت خواهد شد.

كودكاني كه دچار لكنت مي‌شوند، آن‌هايي هستند كه در خانواده‌هايي بزرگ شده‌اند كه انبساط شديد و محافظت بيش از حد در محيط آن‌ها وجود داشته است. اين گونه اوليا عقيده دارند كه كودكانشان بايد بسيار خوب تربيت شوند و بي‌عيب باشند و از او توقعات زياد از حد دارند و اغلب از كودكان‌شان ناراضي هستند.

چهارشنبه 27 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 685]