تعامل آمريكا و ايران بر مبناي استراتژي «برنده - برنده»

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: تعامل آمريكا و ايران بر مبناي استراتژي «برنده - برنده»
ترجمه: ف. م . هاشمي ـ جمهوري اسلامي ايران در مذاكرات هسته اي خود با جامعه بين الملل تاكنون از استراتژي «برنده - برنده» تبعيت كرده است. در پاسخ دقيق و در عين حال دو پهلويي كه رژيم ايران به قطعنامه 1696 شوراي امنيت داد ادعا كرد خواستار مذاكره درباره تمامي مسائل از جمله تعليق فعاليت هاي مربوط به غني سازي است اما هيچ پيش شرطي را براي مذاكره نمي پذيرد. استراتژي ايران بسيار روشن است؛ كسب وقت جهت به دست آوردن زمان لازم براي به نتيجه رساندن فرآيند پيچيده غني سازي اورانيوم. رژيم ايران در عين حال با نشان دادن انعطاف از خود امكان كافي براي مانور در اختيار روسيه و چين قرار مي دهد تا غرب و به ويژه آمريكا را از اتخاذ تدابير قاطع عليه ايران بازدارد.

پاسخ ايران به قطعنامه شوراي امنيت رهبران غرب را در موقعيتي دشوار قرار داد. اگر آنها دست روي دست بگذارند يا به تهديدهاي توخالي بپردازند ايران طي يك دهه يا زودتر به سلاح هسته اي دست پيدا مي كند و اگر شكيبايي خود را از دست بدهند و درصدد اجراي تحريم هاي سازمان ملل برآيند روحانيون حاكم بر ايران تلاش خواهند كرد تا روسيه و چين را از بقيه شوراي امنيت جدا كرده و مانع از اجراي موثر تحريم ها شوند و بالاخره اگر كاسه صبر ايالات متحده از بي فايدگي تحريم ها لبريز شود و دست به اقدامات بازدارنده نظامي بزند اروپا احتمالاً از ائتلاف ضدايران خارج خواهد شد.
حمله پيشگيرانه نظامي عليه ايران به قيمت جان تعداد بي شماري از غيرنظاميان بي گناه و ويراني بناهاي تاريخي - فرهنگي تمام شده و جامعه ايران را متحد خواهد كرد. غرب نيازمند رويكردي جديد در برخورد با ايران است. اكنون زمان آن فرا رسيده كه آمريكا به تعامل هوشمندانه با ايران پرداخته و استراتژي «برنده - برنده» را جايگزين استراتژي
«برنده - بازنده» كند. اين استراتژي سياستي پيچيده و دو مرحله اي است كه مذاكره مستقيم با دولت ايران را درباره تمامي مسائل مورد اختلاف از سويي و برقراري تماس با مردم ايران را از سوي ديگر در دستور كار قرار مي دهد.

شكست استراتژي فعلي آمريكا

تنظيم استراتژي جديد جهت برخورد با تهديد ايران مستلزم ارزيابي بي طرفانه و دقيق از شكست هاي گذشته و ناكامي هاي كنوني است. پس از به قدرت رسيدن آيت الله خميني و يارانش در سال 1979 سياست آمريكا در قبال ايران براساس چهار هدف عمده تنظيم شد؛ مقابله با اظهار وجود ايران در منطقه، توقف حمايت ايران از نهضت هاي ضدآمريكايي، تقويت دموكراسي و حقوق بشر در ايران و ممانعت از دستيابي ايران به سلاح هسته اي اما متاسفانه آمريكا در نيل به اين اهداف موفق نبوده است. ابراز وجود ايران در منطقه طي دو دهه اخير اكنون به اوج خود رسيده است.
طي 25 سال اخير ايالات متحده تحريم هاي اقتصادي عليه ايران برقرار و رژيم عراق را براي جنگ با ايران مسلح كرد، از گروه هاي مخالف دولت ايران حمايت كرد و تلاش هاي وسيعي را در سطح بين المللي براي منزوي كردن رژيم انقلابي حاكم بر ايران انجام داد كه ممانعت از عضويت اين كشور در سازمان تجارت جهاني (WTO) از آن جمله است. هيچ يك از اين تدابير براي نيل به اهداف چهارگانه كارساز نبود. ايران اكنون از بسياري از جهات قدرتمندتر از سال هاي اوليه انقلاب است.

سرنوشت خفت بار تحريم ها

سياستي كه در حال حاضر دولت بوش در قبال ايران دنبال مي كند مايوس كننده است. پس از اتخاذ مشي راديكال در دوره نخست دولت آمريكا يك سياست به دقت تعريف شده را در قبال كنترل تسليحاتي ايران در پيش گرفت. براساس اين سياست اگر ايران فعاليت هاي خويش را در زمينه غني سازي اورانيوم به حالت تعليق درآورد آمريكا نيز به تيم مذاكره كننده اروپايي (متشكل از فرانسه، آلمان و انگليس) خواهد پيوست. در اين دوره اتحادي كه ميان چين، اروپا، روسيه و آ مريكا حول مساله ايران به وجود آمد موقعيتي بزرگ براي دولت بوش محسوب مي شد.معهذا اينكه چگونه اتحاد سمبليك جامعه بين الملل براي منزوي كردن ايران بر برنامه هسته اي اين كشور تاثير مي گذارد هنوز مشخص نيست. موضع مقامات ايراني در مذاكرات هسته اي رد پيشنهادات آمريكا و اروپا و در عين حال باز گذاشتن باب مذاكره به منظور جلوگيري از اجراي تحريم هاي سازمان ملل است. اگر سازمان ملل متحد تحت فشار آمريكا تحريم عليه ايران را گسترش دهد باز هم بعيد است كه اين تحريم ها بر صدور نفت، گاز يا واردات بنزين اين كشور تاثير بگذارد. اخيراً چين قراردادي چند ميليارد دلاري براي خريد نفت و گاز با ايران امضا كرد. اين قرارداد موضع چين را در اعمال تحريم عليه ايران سخت تر كرده است. احتمال نمي رود كه روسيه نيز با تشديد تحريم ها عليه ايران موافقت كند. اخيراً «سرگئي لاوروف» وزير دفاع اين كشور گفت: «ما نمي توانيم با اولتيماتوم و اتمام حجتي موافقت كنيم كه موجب گسترش بحران شده و كشورها را بر سر دو راهي مرگ و زندگي قرار دهد. اين منطق نهايتاً به اعمال زور مي انجامد.» روسيه علاوه بر نيروگاه بوشهر كه بيش از يك دهه سرگرم ساخت آن است منافع اقتصادي ديگري نيز در ايران دارد؛ افتتاح نيروگاه بوشهر احتمالاً فتح بابي براي مشاركت روسيه در طرح هاي بزرگ تر انرژي در ايران است حتي فرانسه و انگليس نيز در حمايت از تشديد تحريم ها عليه ايران ترديد دارند و آن را به نفع اقتصاد خود نمي بينند. هر گونه تحريمي كه صادرات نفت ايران را شامل شود بهاي جهاني نفت را به آسمان خواهد رساند و اين ضربه اي مهلك بر اقتصاد غرب و جهان وارد مي كند.از اين گذشته در صورت تصويب تحريم هاي گسترده در سازمان ملل ايران تهديد كرده است كه از پيمان منع گسترش سلاح هاي هسته اي خارج خواهد شد.
در كوتاه مدت نيز تنها راه تخفيف خطر ايران به تعويق انداختن دسترسي اين كشور به سلاح هسته اي است و بالاخره فشار اصلي تحريم اقتصادي بر دوش محرومان ايران است و نخبگان دولتمدار صدمه اي از ناحيه تحريم ها متحمل نخواهند شد. محدود كردن مسافرت به خارج و اعمال برخي محدوديت هاي مالي در شرايطي كه امكان اتخاذ سخت گيرانه تر وجود نداشته باشد تا حدودي كارساز است و بر نخبگان فشار وارد مي آورد. گسترش تحريم ها از جمله تحريم واردات بنزين احتمالاً بر مردم عادي فشار وارد كرده و آنها را از غرب گريزان خواهد كرد، كاندوليزا رايس نيز اخيراً به اين حقيقت اعتراف كرد. اگر چه اين ترتيبات آرامش ايران را بر هم خواهد زد اما بخش عمده تاثير آن به زيان غرب است نه به زيان تهران.
دموكرات هاي ايران برخلاف رهبران اپوزيسيون آفريقاي جنوبي در دوران آپارتايد معتقدند مردم عادي نبايد از محل مجازات كشور صدمه ببينند.

راه حل نظامي، توهم يا واقعيت؟

وقتي تحريم ها شكست بخورد حمله نظامي به تاسيسات هسته اي ايران از جمله مجتمع غني سازي اورانيوم در نطنز، نيروگاه اتمي بوشهر و شايد برخي تاسيسات ديگر در تهران و اصفهان در دستور كار قرار مي گيرد. مدافعان اين طرح به حمله موفقيت آميز اسرائيل به مجتمع هسته اي عراق در سال 1918 استناد مي كنند اما حمله آمريكا و اسرائيل به تاسيسات اتمي ايران مانع بلندپروازي هاي اتمي ايران نخواهد شد بلكه فقط موجب كند شدن فرآيند هسته اي و بازنگري ايران در هزينه هاي برنامه مزبور خواهد شد.ابهام در زمينه هزينه و نتيجه حمله نظامي به ايران، فراوان است. كارشناسان معتقدند تاسيسات اتمي ايران را نمي توان از طريق حمله هوايي نابود كرد زيرا تعداد اين تاسيسات بسيار بيشتر از 18 موردي است كه توسط دولت ايران گزارش شده است. تعدادي از تاسيسات اتمي ايران در عمق زمين مخفي شده و تاكنون كشف نشده است حتي اگر عمليات نظامي بتواند به هدف كند شدن فرآيند هسته اي ايران نائل شود باز هم موجب مصمم تر شدن رژيم ايران به دستيابي به بمب اتمي و خروج از NPT خواهد شد.
به علاوه از آنجايي كه تاسيسات اتمي ايران در سراسر كشور پراكنده است و اغلب اين تاسيسات نيز در مناطق شهري متمركز شده، حمله نظامي به آنها به قيمت به خطر افتادن جان صدها و هزاران نفر غيرنظامي بي گناه تمام خواهد شد و بناهاي تاريخي و مذهبي اين كشور را نابود خواهد كرد. اصفهان مركز فعاليت هاي هسته اي ايران است اما اين شهر در عين حال زيباترين شهر ايران و مركز آثار ارزشمند باستاني اين كشور نيز به شمار مي رود. حمله گسترده هوايي به تاسيسات اتمي و مراكز نظامي ايران موجب انسجام بيشتر ايراني ها حول روحانيت حاكم، تقويت رژيم و انزواي بيشتر دموكرات هاي هوادار غرب و آمريكا مي شود. از سوي ديگر حمله يكجانبه به ايران مواضع جهاني آمريكا را تضعيف كرده و حيثيت اين كشور را در عرصه جهاني كه در حال حاضر در پايين ترين سطح قرار دارد باز هم تنزل خواهد داد و بالاخره حمله نظامي به ايران كبريتي است كه به انفجار باروت تعصب و تندروي در جهان اسلام زده مي شود. در حال حاضر محافل قدرتمندي در ايران وجود دارند كه از لزوم مقابله با جنگ صليبي غرب عليه جهان اسلام سخن مي گويند. ايران بارها اعلام كرده كه در صورت حمله نظامي به اين كشور از تمام توان خود در عراق، لبنان و خاورميانه براي ضربه زدن به منافع آمريكا در سراسر جهان استفاده خواهد كرد.

سياست جديد براي برخورد با ايران

با توجه به ناكامي هاي گذشته و كنوني، غرب نيازمند رويكردي جديد است. اكنون زمان آن فرا رسيده كه آمريكا معامله اي را به ايران پيشنهاد كند كه توانايي رد آن را نداشته باشد. واشنگتن بايد لغو تحريم ها را آزادسازي دارايي هاي توقيف شده ايران، برقراري روابط كامل ديپلماتيك، حمايت از پيوستن كامل ايران به سازمان تجارت جهاني، تشويق سرمايه گذاري خارجي و حركت به سوي برقراري روابط عادي با دولت ايران پيشنهاد كند. تعليق نامحدود تمامي فعاليت هايي كه مي تواند به توليد سلاح هسته اي منجر شود (از جمله غني سازي اورانيوم) زير نظر جامعه بين الملل و آژانس انرژي اتمي از اين جمله است.مذاكرات دوجانبه بايد در كنار و به موازات (و نه جايگزين) مذاكرات جاري با سه كشور اروپايي فرانسه، آلمان و انگليس دنبال شود.
هر گونه توافق گسترده با ايران بايد به برقراري روابط كامل ديپلماتيك ميان دو كشور موكول شود معهذا با برقراري روابط ديپلماتيك، سفارتخانه آمريكا در تهران گشايش مي يابد و به دنبال آن كنسولگري هاي اين كشور نيز در شهرهاي بزرگ ايران آغاز به كار مي كنند و بالعكس. رسانه هاي گروهي، دانشگاه ها و سازمان هاي غيردولتي آمريكا مي توانند در ايران دفتر نمايندگي داير كرده و با همتايان ايراني خود رابطه برقرار كنند. سطح همكاري هاي آموزشي و علمي ميان دو كشور ارتقا يافته و مبادلات فرهنگي نيز با تبادل آزاد اطلاعات ميان طرفين امكانپذير مي شود. ايراني ها بيشتر مي توانند به آمريكا سفر كرده و در دانشگاه هاي اين كشور به تحصيل بپردازند.
به موازات تلاش آمريكا براي برقراري رابطه مستقيم با دولت ايران اين كشور بايد براي برقراري تماس مستقيم با مردم ايران نيز تلاش كند. ما بايد بر اين نكته تاكيد كنيم كه به تاريخ و فرهنگ ايران احترام مي گذاريم و خواستار برقراري رابطه مبتني بر احترام متقابل و به نفع دو ملت هستيم. دولت بوش بايد به مردم ايران اعلام كند كه چرا مذاكره مستقيم آمريكا با ايران به نفع آنهاست. برآورده ساختن نيازهاي اساسي توسعه، تامين سرمايه خارجي، افزايش اشتغال، گشوده شدن چشم اندازهاي جديد آموزشي در داخل و خارج كشور و مهم تر از همه خروج ايران از انزواي بين الملل از جمله مهم ترين دستاوردهاي رابطه مستقيم ايران و آمريكاست كه بايد بر آن تاكيد شود.
منبع:1- اين مقاله نوشته مشترك
«لاري دايموند» و «مايكل مك فال» و «عباس ميلاني» است كه هر سه از محققان ارشد انستيتوي «هوور» وابسته به دانشگاه استنفورد آمريكا و هماهنگ كننده پروژه دموكراسي در ايران هستند -م
از: WashingtonQuarterly
چهارشنبه 27 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 192]