مارهای سمی (venomous)

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: خانواده الاپيده FAMILY ELAPIDAE اصولا اين گروه از مارها را مي توان جزو مارهاي پروتروليفا (Proteroglypha) از خانواده كلوبريده دانست . ساختمان و شكل اين مارها كوتاهتر و داراي نيش دندان يا فنگ (Fang) سمي بزرگ مي باشد (شكل 11 و 16). دم اين مارها تا حدي كه بتوان آن را وسيله شنا دانست رشد نكرده است . اين مارها فاقد پولك گونه اي هستند . تنها دو جنس از اين مارها در ايران پيدا مي شود .
جنس ناجا Genus Naja مشخصات : گردن قابليت اتساع را به شكل كفچه دارد . در قسمت قدامي فك بالايي يك جفت دندان بزرگ سمي يا فنگ (Fang) قرار دارد . بعد از يك فاصله يا فضاي خالي غالباً 1 تا 3 دندان كوچك در قسمت خلفي فك بالايي وجود دارد . سوراخ بيني بزرگ و كاملا بين پولكهاي بيني واقع است . مردمك چشم گرد و پولك جلو چشمي و يكي از پولك‌هاي لب بالايي (معمولاً سومين آن) به چشم متصل و نيز به قسمت خلفي پولك بيني مرتبط مي باشند . در اين جنس پولك گونه اي وجود ندارد . پولكهاي سطح پشتي صاف و به شكل زيگزاك و اريبي مخصوصا در قسمت قدامي بدن ديده مي شود. پولكهاي سطح زيرين دم در دو رديف قرار دارند . جنس والترنيزيا Genus Walterinnesia مشخصات : نيش دندان سمي يا فنگ‌ها بزرگ هستند و در فك بالايي به طور ثابت قرار دارند . قسمت خلفي فنگ‌ها فاقد دندان است . سطح فوقاني سر با 9 عدد پولك بزرگ و قرينه پوشيده مي باشد . پولك گونه اي ندارد و پولك مخرجي منقسم است .
سطح پشتي بيش از 22 رديف پولك مورب دارد كه قسمت قدامي آن صاف و قسمت خلفي و روي ناحيه دم تيغه دار مي باشد . خانواده هيدروفيده (مار دريايي) FAMILY HYDROPHIDAE زيستگاه مارهاي دريايي بيشتر در مناطق استوايي اقيانوس هند و اقيانوس كبير است . اين مارها از خليج فارس تا جنوب ژاپن و در سواحل درياهاي خند و استراليا و سواحل جنوبي اقيانوس كبير پيدا مي شوند. نوعي از مار دريايي بنام پلاميس پلاتوروس Plamis Platurus انتشار و پراكندگي وسيع تري دارد . اين مار را مي توان تا صدها كيلومتر دورتر از سواحل پيدا كرد . در حاليكه ساير انواع مارهاي دريايي در آبهاي كم عمق و نزديك ساحل به زندگي خود ادامه مي دهند . مارهاي دريايي در آبهاي كم عمق و نزديك ساحل به زندگي خود ادامه مي دهند . مارهاي دريايي از ماهيها تغذيه مي كنند . سر اين مارها عموما كوچك و داراي بدني استوانه اي شكل و كشيده و دمي پهن مي باشند . تمام مارهاي دريايي سمي و زنده‌ زا هستند . حداكثر طول مار دريايي را تا 257 سانتيمتر گزارش كرده اند . درياي مازندران فاقد مار دريايي بوده است و در سالهاي اخير هم موردي گزارش نشده است . مارهاي دريايي ايران كه در خليج فارس تا بحال صيد شده اند به شرح زير است : جنس انهيدرينا Genus Enhydrina مشخصات : استخوان ماكزيلر به سمت جلو بيش از استخوان كام (پالاتين) پيشرفت ندارد و خميدگي آن به سمت جانبي است . 3 تا 5 دندان بعد از نيش دندان يا فنگ‌ها وجود دارد . پوزه به شكل منقار است . پولكهاي ناحيه سر بزرگ هستند . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل است . پولكهاي بيني بهم متصل مي شوند . قسمتي از پولكهاي سطح پشتي به وسيله همديگر پوشيده مي شوند و در 49 تا 69 رديف طولي قرار دارند . پولكهاي سطح شكمي كوچك و كمي پهن تر از پولكهاي مجاور هستند . پولك رسترال پائيني يا منتال كوچك و كمي پهن تر از پولكهاي مجاور هستند . پولك رسترال پائيني يا منتال باريك و بلند و قسمتي از آن در شيار عميق پولك چين خلفي مخفي مي شود . جنس هيدروفيس Genus Hydrophis مشخصات : استخوان ماكزيلر به سمت جلو بيش از استخوان كام (پالاتين) پيشرفت ندارد . بعد از نيش دندان يا فنگ‌ها 1 تا 18 دندان ديده مي شود . پوزه از نيمرخ گرد مي نمايد . پولكهاي ناحيه سر بزرگ هستند . چشم كوچك و مردمك آن گرد است . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل مي باشد . پولكهاي بيني بهم متصل مي شوند، پولك منتال يا پولك رسترال پائيني شكل طبيعي دارد . پولكهاي سطح پشتي به وسيله يكديگر قسمتي يا كمي پوشيده مي شوند يا پهلوي هم قرار مي گيرند . و در 29 تا 57 رديف طولي در قسمت ميان بدن شمارش مي گردد . پولكهاي سطح شكمي كوچك و با اينكه از پولكهاي مجاورش پهن تر است معذالك تشخيص آنها آسان نيست . جنس لاپميس Genus Lapamis مشخصات : در فك بالايي دندان سم يا فنگ‌ها قرار دارند كه بعد از فاصله اي 3 تا 6 دندان ديگر ديده مي شود . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل است و پولكهاي بيني با يكديگر متصل هستند . سر نسبتاً بزرگ و بدن تنومند است . پولكهاي سطح پشتي شش گوشه يا چهار گوشه يا روي همديگر قرار مي گيرند . سه يا چهار رديف از‌هاي زيرين آن بزرگتر هستند . پولكهاي سطح خلفي بدن اين پولكها خيلي كوچك و نامشخص هستند . جنس پلاميس Genus Pelamis مشخصات : دم خيلي فشرده و به شكل پارو و بدن از پهلو بهم فشرده است . استخوان ماكزيلر به سمت جلو بيش از استخوان كام (پلاتين) پيشرفت ندارد. در دنباله نيش دندانها (فنگ‌ها) س از يك فاصله يا فضاي خالي تعداد 7 تا 11 دندان كوچك قرار دارد . سر باريك و پوزه كشيده است . پولكهاي سطح فوقاني بزرگ هستند . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل و پولكهاي بيني به يكديگر متصل مي شوند . لب بالايي 7 تا 10 پولك دارد . پولكهاي سطح پشتي به شكل چهار گوش يا شش گوش و پهلوي هم مي باشند . پولكهاي سطح شكمي كوچك و به سختي از پولكهاي مجاور متمايز مي شوند . معمولاً پولكها با شكاف مياني كه دارند به شكل منقسم ديده مي شوند و يا نامشخص مي باشند و تعداد آنها 264 تا 406 عدد است . خانواده ويپريده (افعي‌ها)FAMILY VIPERIDAE اين مارها داراي بدني ضخيم و دمي كوتاه هستند ، سر كاملا مشخص ، پهن و مثلثي شكل است . استخوان فك بالايي (ماكزيلر) كوتاه و بطور عمودي قرار دارد . اين استخوان داراي يك جفت نيش دندان سمي لوله اي شكل است كه قابليت تحرك زيادي دارد . به عبارت ديگر وضع دندان سمي نسبت به دهان متغير است و مي تواند حالت خميده يا افقي و يا حالت عمودي نسبت به سقف دهان داشته باشد . دندانهاي سمي همراه با چند دندان سمي يدكي است كه در مواقع لزوم مي توانند جانشين دندان سمي اصلي شوند . تمام گونه‌هاي اين خانواده سمي هستند . مارهاي اين گروه تماما به استثناي اتراكتاسپين (Atractaspis) زنده زا يا حد فاصل بين زنده زا و تخمگذار ي باشند . به عبارت ديگر تخم اين مارها حاوي جنين زنده است كه قسمتي از رشد آن در داخل شكم و بقيه در خارج از بدن انجام مي گيرد . جنس سراستس Genus Cerastes مشخصات : سر و گردن مشخص است . ناحيه فوقاني سر از پولكهاي كوچك و برجسته كه پهلوي هم قرار دارند پوشيده مي باشد . مردمك چشم بيضي و بطور عمودي است . سوراخ بيني كوچك و به سمت بالا و جانبي متمايل و در يك پولك منفرد يا منقسم قرار دارد . سطح پشتي تيغه دار و در 25 تا 35 رديف است . رديف مياني ظهري آن در يك خط مستقيم و ساير پولكهاي سطح پشتي در جهت طولي بدن و رديفهاي جانبي كوچكتر و به شكل مورب و در سمت پائين بدن به طور اره مانند قرار مي گيرند . پولكهاي سطح شكمي گرد هستند . دم كوتاه و پولكهاي سطح زيرين آن منقسم مي باشند . جنس اكيس Genus Echis مشخصات : سر و گردن كاملا مشخص است . سر از پولكهاي كوچك و برجسته پوشيده مي باشد . مردمك چشم بيضي و عمودي است. سوراخ بيني كوچك و در يك پولك قرار دارد و جهت آن به طرف بالا و جانبي است . پولكهاي سطح پشتي تيغه دار و در 25 تا 40 رديف مي باشد . رديف مياني ظهري آن در خط مستقيم و ساير پولكها در جهت طولي بدن قرار دارد و پولكهاي جانبي آن در خط مستقيم و ساير پولكها در جهت طولي بدن قرار دارد و پولكهاي جانبي آن كوچكتر و مورب و به سمت پائين بدن به شكل اره امتداد دارند . پولكهاي سطح شكمي گرد و تيغه دار است . دم كوتاه و پولكهاي سطح زيرين آن و پولك مخرجي منفرد مي باشند . جنس اريستيكوفيس Genus Eristicophis مشخصات : سر و گردن كاملا مشخص است . سطح فوقاني سر از پولكهاي كوچك پوشيده مي باشد . امتداد سوراخ بيني در جهت خارج است و بين پولك بزرگ بيني و پولك بالاي بيني و چند پولك كوچك قرار مي گيرد . پولكهاي سطح پشتي 25 تا 27 عدد و تيغه دار و در امتداد هم قرار دارند . تيغه‌ها كوتاه و به انتهاي پولك نمي رسند . پولكهاي سطح جانبي مورب و تيغه دار و پولكهاي سطح شكمي در قسمت جانبي آن تيغه دار مي باشند . جنس پسودوسراستس Genus Pseudocerastes مشخصات : ناحيه گردن كاملا مشخص و سر از پولكهاي كوچك پوشيده مي باشد . مردمك چشم عمودي است . سوراخ بيني در جهت بالا و به سمت خارج متمايل است و در ميان دو پولك كوچك بيني قرار دارد . لبه تحتاني پولكهاي لب بالا دندانه دندانه يا اره مانند است كه با حفره‌هاي موجود روي آن با لب پائيني جفت مي شوند . پولكهاي سطح پشتي در 21 تا 25 رديف طولي تيغه دار قرار مي گيرند ، تيغه‌ها به انتهاي خلفي پولك نمي رسند . تيغه‌ها يكنواخت و فاقد دندانه يا اره مانند هستند . دم كوتاه و پولكهاي سطح زيرين آن در دو رديف مي باشند . جنس ويپرا يا افعي Genus Vipera مشخصات : سر و گردن متمايز و مشخص و ناحيه سر به وسيله پولكهاي كوچك پوشيده مي باشد . اين نوع مارهاي سمي داراي نيش دندان يا فنگ‌هاي مجوف بزرگ خميده در جهت عكس سقف دهان است كه روي استخوان ماكزيلر قرار دارند . حفره يا پيت بين چشم و سوراخ بيني وجود ندارد . سوراخ بيني در سمت جانبي است . مردمك چشم بيضي عمودي است و چشم‌ها با لب بالايي اتصال ندارند . گاهي در ناحيه سر پولكهاي پيشاني و آهيانه كوچكي ديده مي شود . پولكهاي سطح پشتي تيغه دار و در 19 تا 33 رديف طولي قرار دارند . پولكهاي سطح شكمي صاف و گرد و پولكهاي سطح زيرين دم در دو رديف مي باشند . خانواده كروتاليده (افعيهاي حفره دار) FAMILY CROTALIDAE خانواده كروتاليده شباهت زيادي به خانواده ويپريده دارد و عده اي از مولفين آن را زير خانواده ويپريده مي دانند ولي اختلاف عمده آنها بشرح زير است :‌
(1)وجود حفره يا پيت بين چشم و بيني (2) وجود شكاف يا بريدگي عميق در سطح فوقاني قدامي لبه استخوان ماكزيلر (3) ساختار ناحيه دم در بعضي گونه‌ها انتهاي آن به صورتي پيشرفت نموده كه با حركتش صداي مخصوص شنيده مي شود (مار زنگي). جنس اكيسترودن Genus Agkistrodon مشخصات : داراي حفره عميق يا پيت بين چشم و بيني است . در دو طرف سر و در ناحيه گيجگاهي دو غده سمي بزرگ قرار دارد . مردمك چشم به شكل بيضي عمودي است . نيش دندانهاي بزرگ خميده لوله اي شكل در فك بالايي قرار دارد و با يك رديف نيش دندان كوچك جانشين همراه است . دندان‌هاي ساده فك بالايي بين 10 تا 20 عدد است . پولك عقب چشمي به پولك پيشاني متصل يا به نزديكي آن مي رسد . پوزه باريك و سطح فوقاني سر پهن است . سوراخ بيني در ميان دو پولك قرار مي گيرد . داراي دو پولك جلو چشمي است و پولك عقب چشمي و زير چشمي آن از دو ،‌سه ،‌چهار و يا پنج پولك تركيب مي شود . داراي يك عدد پولك گونه اي كه در بعضي گونه‌ها فاقد آنست . معمولاً لب بالايي 7 يا 8 پولك و لب پائيني 9،‌10 يا 11 پولك دارد . سه رديف پولك گيجگاهي به لب بالايي متصل مي شود ،‌ پولكهاي گيجگاهي فوقاني همانند پولكهاي سطح پشتي است . پولكهاي چين يك جفت مي باشد . پولكهاي سطح شكمي بين 127 تا 178 عدد و سطح زيرين دم (در اين منطقه از جهان) 31 تا 47 عدد و در دو رديف قرار دارند . پولك مخرجي منفرد است . پولكهاي سطح پشتي كم و بيش تيغه دار و در قسمت پائيني سطح جانبي ممكن است فاقد تيغه باشند . پولكهاي سطح پشتي 19 تا 27 عدد و در بيشتر گونه‌ها 21 تا 23 عدد مي باشد . حداكثر طول را 189 سانتيمتر گزارش كرده اند اما در ايران طول به 67 سانتيمتر مي رسد . سطح پشتي داراي خالهاي عرضي تيره يا نيم دايره اي يا دايره اي شكل است . تعداد خالها بين 10 تا 50 عدد متفاوت است . نقش و نگار سطح شكمي خيلي متغير و گاهي همراه با خالهاي بزرگ يا كوچك يا خطوط مختلف است .
منبع:بیابانها و کویرهای ایران

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 265]