يادداشت امام حسن(ع)؛ اسوه صبر

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: يادداشت امام حسن(ع)؛ اسوه صبر
مجيد معززى
پانزدهم ماه مبارك رمضان سال سوم هجرت روز ميلاد حضرت امام حسن مجتبى عليه السلام است. امامى كه حضرت جبرائيل عليه السلام از سوى خداوند براى پيامبر اكرم نامش را به ارمغان آورد و اسوه صبر و كرامت شد. در روايت داريم كه درهاى آسمان و بهشت در ماه مبارك رمضان بر روى روزه داران و مؤمنان گشوده مى شود و به ازاى بهره گيرى انسان از فرصت هاى مهم اين ماه، هركس ميزان بركت و روزى آينده خود را تعيين مى كند و اينها به واسطه توجه و خشوع و صبرى است كه در ماه مبارك رمضان به انسان عطا مى گردد. راغب در المفردات، يكى از وجوه صبر را روزه دارى معنا كرده است: «صبر بر خوردن غذا را صوم يا روزه مى گويند.» صبر داراى انواع و مراتبى است. همانطور كه در روايات آمده است ۱- صبر بر مصيبت ۲- صبر بر طاعت ۳- صبر بر ترك معصيت از انواع صبر هستند كه انسان در شرايط مختلف، خود را در معرض يكى از انواع صبر مى بيند. تحمل مصائب و سختى هايى كه عموماً انسان را به ناسپاسى دعوت مى كنند، نقطه اى است كه رشد و آرامش انسان را در پى دارد و استقامت بر اطاعت و تداوم اجراى فرامين خداوند متعال، ارتفاعى را براى انسان به تصوير درمى آورد كه صرفاً يك روح آزاد مى تواند آن را بپيمايد. از سوى ديگر انسان همواره در معرض گناهان و معاصى مختلفى قرار دارد كه او را به سوى خود دعوت مى كند تا انسان نتواند تصوير خداوند را در زندگى اش ببيند و قطعاً ناديده گرفتن اين اميال و خواهش هاى نفسانى كه بعضاً زمينه هاى غريزى آنها در انسان وجوددارد نيازمند بردبارى، شكيبايى، صبر، وقوف و آينده نگرى است كه كمتر انسانى در طول زندگى خود مى تواند از اين موقف، كاملاً به سلامت بگذرد. همچنين «صبر بر حُسن خلق» جلوه اى از صبر بر طاعت است اما اهميت آن باعث شده كه برخى از نگاه ها متوجه اين موضوع باشد كه حسن خلق به علت تأثير ويژه اى كه در ميان طاعات دارد و استقامت در آن نيازمند عنايت خاص است مى تواند به عنوان يك نوع از صبر كه الگويى اساسى در ميان پيامبران و ائمه اطهار عليهم السلام بوده است، شمرده شود. محقق طوسى صبر را به معناى «خودنگهدارى و حفظ نفس» به كار برده است به طورى كه شخص در مقابل سختى ها جزع و بى تابى نكند و در باطنش اضطراب حاصل نشود و زبان به شكايت باز نكند. از اين تعريف معلوم مى شود كه صبر، اضطراب و پريشانى را از انسان مى زدايد و موجب آرامش درونى و قلبى مى شود و اين همان مرتبه اى است كه نوع كامل آن را مى توان در معصومين عليهم السلام مشاهده كرد. صبر امام حسين عليه السلام در برابر مشكلات و مصائب كربلا و صلح امام حسن عليه السلام نيز همين موضوع را تداعى مى كند زيرا امام حسن عليه السلام با اين صلح توانست از طرح خونريزى و كشتار وسيع مسلمانان و شيعيان حضرت على عليه السلام به دست معاويه كه قسم خورده بود براى نشستن بر تخت خلافت، طرحش را اجرا خواهد كرد، جلوگيرى نمود و آن حضرت با سر كشيدن جام تلخ صبر، جان و مال و ناموس شيعيان را حفظ كرد.
خداوند متعال در آيه شريفه ۱۷۷ سوره مباركه بقره در وصف متقين مى فرمايد: والصابرين فى الباساء و الضراء «آنها در سختى ها و بلايا صبر را پيشه مى كنند و با پايمردى و استقامت قدم برمى دارند.»بدين معنا كه صبر در مرتبه عام، همراه با نوعى سختى و بلاست و براى كسب شيرينى آن بايستى استقامت از خود نشان داد و صبر جميلى كه حضرت زينب سلام الله عليها در واقعه كربلا از آن نام مى برد مرتبه اى است كه نمونه صبر متقين و موقنين و خواص است و چون دخت گرامى حضرت على عليه السلام صبر را در آينه رشد الهى مى نگرد، تحمل مصائب كربلا براى ايشان آسان و زيباست.
علماى اخلاق، مرتبه ابتدايى صبر را جلوگيرى از شكوه و گلايه مى دانند كه اين موضوع، بخشى از صمت و سكوت زبانى است گرچه ممكن است قلب و دل انسان در پريشانى و ناراحتى از مسئله پيش آمده باشد اما خوددارى از شكايت، يك نوع بازدارندگى در انسان پديد مى آورد كه خواه ناخواه مانع ورود آدمى به عرصه هاى غفلت مى شود.
مرتبه بالاتر، آگاهى از صبرى است كه انسان در برابر مصائب، طاعات يا گناهان از خود نشان مى دهد. براين مبنا انسان، منتظر است كه به واسطه صبرى كه داشته، اجرى معنوى در آخرت نصيبش شود و از اين صبر به عنوان صبر تاجران يا صبر بردگان نام برده اند. البته آشكار است كه همين سوداگرى و تفكر سودانگارى در قبال صبر در مراتب اخلاقى مردود شمرده نشده است اما نگاه علماى اخلاق همواره نگاه كمال جويانه است و تا وقتى كه مراتب بالاتر وجود دارند نمى توان به درجات ابتدايى براى دستيابى به قرب الى الله دلخوش ماند. درجه بالاتر، صبرى است كه انسان براى رضاى خداوند متعال و بدون چشمداشت، تحمل مى كند. چون خداوند خواسته است و چون خداوند دوست دارد، صبر مى كند. اين صبر را به صبر عارفان يا متقين تعبير كرده اند. امام باقر عليه السلام مى فرمايد: «بهشت در سختى و صبر پيچيده شده است. هر كس در دنيا بر سختى ها و ناملايمات، صبر و بردبارى ورزد داخل بهشت مى شود. جهنم نيز به لذات و شهوات پيچيده شده است و هر كس به دنبال لذت ها و خواسته هاى نفسانى برود به جهنم داخل مى گردد.»
سه شنبه 26 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 106]