شیخ محمد حسین كاشف الغطاء

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: ایشان ملای عجیبی بود. ملای مجهول القدری بود. در زمان ما جایشان خیلی خیلی در حوزه خالی است. رضوان الله تعالی علیه ...»[1]
ولادت
شیخ محمد حسین كاشف‎الغطا در سال 1294 ق. در محله عمّاره نجف دیده به جهان گشود.[2]
جدّ او آیت الله شیخ جعفر كاشف‎الغطا (متوفی 1228 ق.) سرشناس‎ترین و پرآوازه‎ترین فرد این خاندان است و فرزندان و نوادگان وی از دانشمندان و مجتهدان بزرگ عراق بودند. آیت الله شیخ علی كاشف‎الغطا (متوفای 1320 ق.) ـ پدر قهرمان این دفتر ـ از مراجع بلندپایه تقلید عراق بود.[3]
سالهایِ سبز
محمد حسین در ده سالگی وارد حوزه علمیه نجف شد. ادبیان عرب، حساب، نجوم، فقه و اصول را با پشتكار و شوق فراوان فرا گرفت. عطش یادگیری او را بی‎قرار كرده بود. نوجوان بود و آرزومند فراگیری علوم بیشتر.
محمد حسین در كنار تحصیل علوم حوزوی به مطالعه عمیق در ادبیات عرب پرداخت. ذوق ادبی خوبی داشت. نثر و نظم زیبای نوشته‎ها و سروده‎های او از ابتدای نوجوانی، هویدای روح لطیف و مهربانش بود. محمد حسین از ابتدای نوجوانی به سرودن شعر و نویسندگی پرداخت. پانزده ساله بود كه كتاب «العبقات العنبریه ...» را درباره خاندان خود نوشت. هنوز هیجده بهار بیش ندیده بود كه دروس سطح حوزه را به پایان برد و به درس خارج فقه و اصول آیت الله سید محمد كاظم یزدی و آیت الله آخوند خراسانی راه یافت.
روح ناآرامی داشت. ادبیات عرب و تاریخ نتوانست عطشِ ذهنش را فرونشاند. به امیر اینكه گمشده‎اش را در اشعار شاعران و تاریخ خاندانش بیاید، سالها در وادی شعر و ادب و تاریخ گام نهاد. اما باز تشنه بود. شگفت كه خود نمی‎دانست تشنه چیست! به سراغ بركه حكمت و فلسفه رفت تا روحِ تشنه‎اش را سیراب نماید. وی در این باره می‎گوید:
تمام كتابهای صدرالمتألهین، ملاصدرا شیرازی ـ از مشاعر، عرشیه و شرح هدایه گرفته تا اسفار و شرح اصول كافی ـ را نزد استادان برجسته آموختم ...
زمانی نیز به یادگیری علم حدیث، تفسیر و عرفان پرداخت تا بتواند اندكی از عطش خود بكاهد. به كتابهای فصوص، نصوص، فكوك و دیوان اشعار مولوی، جامی و ... . پناه برد.
سالها نزد استادان برجسته حوزه علمیه نجف مانند آیات بزرگوار مصطفی تبریزی، میرزا محمد باقر اصطهباناتی، احمد شیرازی، علی محمد نجف آبادی، ملا علی اصغر مازندرانی، حاج آقا رضا همدانی، محمد تقی شیرازی و علامه حسین نوری (محدث نوری) به شاگردی پرداخت.[4]
در این میان، كاشف‎الغطا علاقه وافری به محدث نوری داشت. محدث نوری از كارشناسان سرشناس علم حدیث بود. كاشف‎الغطا هماره با استاد نشست و برخاست داشت. از پندهای استاد برای سیر و سلوك و پیمودن راههای سعادت بهره می‎جست. روزی به استاد گفت: رطوبت جوانی در جان من رسوخ كرده و مرا از برخاستن برای نماز شب سنگین نموده است. از این رو، در برخی از شبها، نماز شب از دستم می‎رود. استاد فریاد برآورد: چرا؟ برخیز! برخیز!
كاشف‎الغطا سالها پس از رحلت استاد، از آن سرزنش استاد یاد می‎كند و می‎گوید: صدای استاد مرحومم، در هر شب، پیش از سحر مرا برای نماز شب بیدار می‎كند.[5]
كاشف‎الغطا چند دوره در درس خارج فقه و اصول آیت الله سید محمد كاظم یزدی و آیت الله آخوند خراسانی شركت كرد[6] تا توانست قله اجتهاد را فتح نماید. وی شرحی بر كتاب «العروه الوثقی» نوشته آیت الله سید محمد كاظم یزدی نگاشت كه احتمالاً نخستین شرحی است كه بر این كتاب نوشته شده باشد، این شرح چهار جلد است.[7]
آیت الله كاشف‎الغطا پس از سالها تحصیل و رسیدن به مقام اجتهاد، به تدریس آموخته‎هایش برای طلاب جوان پرداخت. دهها طلبه در مسجد هندی و مقبره میرزای شیرازی در صحن حرم حضرت علی ـ علیه السّلام ـ گرد می‎آمدند و در درس او شركت می‎جستند.
مدرسه كاشف‎الغطا
برخی ازم مقلّدان آیت الله سید محمد كاظم یزدی كه پس از فوت او، از كاشف‎الغطا تقلید می‎كردند، نزدش آمدند و با اصرار از او خواستند كه رساله عملیّه خود را چاپ كند. «شرح تبصره المتعلّمین» و «وجیزه الاحكام» نوشته اوست كه در پی اصرار مقلّدانش نوشته شده است. حاشیه بر «سفینه‎النجاه» نوشته برادرش، حاشیه بر «مجمع‎الرسائل» كه حاوی فتواهای مراجع تقلید مشهور است، «مناسك حج» و ... از كتب فقهی وی و «سؤال و جواب» و «زاد المقلدین» پاسخ استفتائات مقلّدان اوست.
كاشف‎الغطا در طول سالیان دراز تدریس شاگردان بسیار تربیت نمود. آیت‎الله العظمی سید محسن حكیم، آیت‎الله محمد جواد مغنیه (نویسنده معروف) و شهید آیت‎الله قاضی طباطبایی «امام جمعه تبریز» از شاگردان اویند.
تولیت مدرسه علمیّه «معتمد» با پیشینه یك قرن بر عهده خاندان كاشف‎الغطا بود. این مكان كه زمانی رونقی چشمگیر داشت به مرور زمان رو به خرابی نهاد اما ایشان آن را بازسازی كرد و رونقی تازه بخشید.[8]
كتابخانه مدرسه كاشف‎الغطا از كتابخانه‎های بزرگ نجف بود كه كتابهای خطی كمیابی در آن وجود داشت. كاشف‎الغطا هر روز به مدرسه می‎آمد و بیشتر دیدارهای سیاسی او و گفتگوهای علمی‎اش با نویسندگان و دانشمندان عراق در مدرسه صورت می‎گرفت.
ایشان هماره در اندیشه حلّ مشكلات طلاب بود و با زحمات فراوان توانست برای طلاب مدرسه، معافیّت تحصیلی بگیرد.[9]
برای وحدت
«اصل الشیعه و اصولها» از زیباترین نوشته‎های كاشف‎الغطاست. كاشف‎الغطا درباره انگیزه نگارش این كتاب می‎نویسد:
«دو سال پیش، یكی از جوانان پرشور كه با هیأتی علمی از سوی دولت عراق، برای تحصیل در «دارالعلوم العلیا» به مصر رفته بود، در نامه‎ای طولانی به من نوشت: ... من با برخی از دانشمندان دانشگاه الازهر رفت و آمد دارم. گاه و بیگاه از نظام آموزشی و دانشمندان حوزه علمیه نجف سخن به میان می‎آید. استادان الازهر از اندیشمندان حوزه علمیّه نجف به بزرگی یاد می‎كنند، ولی می‎گویند: متأسفانه شیعه هستند! من از این سخنان آنها شگفت زده شدم. به آنها گفتم: مگر شیعه بودن گناه است؟! مگر شیعیان مسلمان نیستند؟! برخی از آنها در پاسخ گفتند: شیعیان مسلمان نیستند و ... من جوانی هستم كه از پیدایش شاخه‎های گوناگون مذهبها در اسلام آگاهی ندارم. اكنون از سخنان دانشمندان بزرگ اهل تسنن به تردید افتاده‎ام كه آیا شیعه فرقه‎ای از اسلام است؟ اگر مرا از این سرگردانی نجات ندهید مسؤولیت لغزش و گمراهی من بر عهده شماست.
من به وسیله نامه درباره تاریخ شیعه و پاسخ به تهمتهای آنان، او را راهنمایی كردم. ولی در شگفت بودم كه چگونه برخی از دانشمندان بزرگ اهل سنت، این گونه سخن می‎گویند! تا اینكه كتاب «فجرالاسلام» نوشته احمد امین، نویسنده بزرگ مصری به دستم رسید. مغزم از دروغهای شاخدار این كتاب سوت كشید. احمد امین، سال پیش (1349 ق.) همراه شماری از استادان، دانسجویان و دانشمندان مصر، به نجف، شهر دانش آمد. او در نجف همراه دوستانش در یكی از شبهای ماه مبارك رمضان به دیدن من آمد. من او را به نرمی سرزنش كردم كه چرا چنین دروغهایی را به شیعه نسبت داده است! آخرین عذر احمد امین این بود كه آگاهی كافی درباره شیعه نداشتم. من گفتم: این بهانه پذیرفته نیست. نویسنده باید در موضوعی كه می‎خواهد بنویسد، خوب بررسی كند. چرا كتابخانه‎های نجف، از جمله كتابخانه خصوصی خودم كه 5000 جلد كتاب دارد كه بیشتر نویسندگان آنها از اهل سنت هستند، ولی در كتابخانه‎های قاهره كتابهایی كه نویسندگان آنها شیعه‎اند، بسیار كم پیدا می‎شود؟!
چند ماه پیش، یكی از جوانان پاك شیعه بغداد، در نامه‎ای به من نوشت سفری به استان «دلیم»، همسایه استان بغداد داشتم، بیشتر مردم آنجا سنّی هستند. من با مردم نشست و برخاست داشتم. آنها از سخنان و ادب من بسیار خوشحال بودند. اما هنگامی كه فهمیدند من شیعه هستم، گفتند: ما گمان نمی‎كردیم شیعیان با ادب باشند، چه رسد به دانش و دین آنها! ما آنها را یك مشت وحشیان بیابان می‎پنداشتیم! مدتی بعد به سوریه و مصر رفتم. شگفت‎آور بود. مسلمانان سنّی مصر نیز همان سخنان مردم «دلیم» را گفتند. آیا موقع آن نرسیده است كه به دفاع از شیعه بپردازید؟[10]
روزنامه‎های مصر، سوریه و ... مقاله‎های مسمومی درباره شیعه می‎نویسند. دیگر تاب نیاوردم و سكوت نكردم. نه از این نظر كه ستمی بر شیعه شده باشد و من بخواهم در برابر سیل تهمتها از آن دفاع كنم. بلكه از این نظر كه پرده‎های نادانی را از برابر چشم مسلمانان كنار بزنم تا افراد با انصاف در داوری درباره شیعه راه عدالت پیش بگیرند و عذر و بهانه‎ای هم برای آن دسته از دانشمندان كه یاوه‎هایی بر زیان شیعه می‎گویند و می‎نویسند، باقی نماند كه بگویند دانشمندان شیعه، مذهب خود را معرفی نكردند. (این جمله را احمد امین در دیدار با كاشف‎الغطا گفت) و از همه مهم‎تر امید می‎رود در سایه این كتاب پیوندهای دوستی در میان مسلمانان استوار گردد و دشمنی از بین آنها برچیده شود. شاید پس از نوشتن این كتاب، نویسنده كتاب «فجر الاسلام» دگربار ننویسد «تشیّع پناهگاه دشمنان اسلام بوده و هست. تشیّع پناهگاه افرادی است كه می‎خواهند اندیشه‎های پدران یهودی، نصرانی و زردشتی خود را وارد اسلام كنند.»[11]
«اصل الشیعه و اصولها» در سال 1351 ق. چاپ شد و مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت.
كاشف‎الغطا در این كتاب می‎نویسد:
نخستین فردی كه بذر تشیع را در سرزمین اسلام كاشت بنیانگذار اسلام، حضرت محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ بود. دهها حدیث در كتابهای اهل سنت آمده است كه در آنها پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ، علی ـ علیه السّلام ـ و شیعیانش او را رستگاران جهان آخرت یاد كرده است ... اندیشه شیعی از زمان پیامبر آغاز شد ... شیعه در لغت به معنای «پیرو» است و به پیروان حضرت علی ـ علیه السّلام ـ در زمان پیامبر، شیعیان علی ـ علیه السّلام ـ می‎گفتند ...
سلمان فارسی كه پیامبر درباره‎اش فرمود سلمان از اهل‎بیت ماست و ابوذر كه پیامبر درباره‎اش فرمود آسمان سایه نیفكنده و زمین در برنگرفته كسی را كه راستگوتر از ابوذر باشد، هر دو از یاران حضرت علی بودند.
ابوالاسود دوئلی، بنیانگذار علم نحو از شیعیان حضرت علی ـ علیه السّلام ـ است. خلیل بن احمد فراهیدی، بنیانگذار علم لغت و عروض نیز از یاران اوست. ابومسلم معاذ بن مسلم هراء، پایه‎گذار علم صرف و عبدالله مفسر بزرگ قرآن نیز شیعه بودند. محمد بن عمر واقدی نخستین فردی كه علوم قرآنی را گردآوری كرد، شیعه بود. ابورافع بنیانگذار علم حدیث و پسرش علی كه نخستین فردی است كه كتابی در علم فقه نوشت و پسر دیگرش عبدالله كه نخستین مسلمانی است كه كتابی در علم تاریخ نوشت، شیعه بود.
ابان بن عثمان الاحمر شیعی نخستین فردی است كه كتابی در علم تاریخ اسلام نوشت ... نابغه جعدی، كعب بن زهیر، فرزدق، كمیت، حمیری، دعبل، ابونواس و ... بسیاری از شاعران بزرگ عرب در دامان مكتب شیعه پرورش یافتند.[12]
آیا این بزرگان میدان دانش، ادب و جهاد می‎خواستند اسلام را نابود كنند؟!
ولایت فقیه
كاشف‎الغطا بخوبی نقش زمان و مكان در اجتهاد را یافته بود و بر این باور بود كه نباید احكام اسلام در تنگنای سلیقه مجتهد قرار بگیرد، زیرا فرجام چنین كاری این است كه احكام اسلام، به صورت خشك و بی‎روح درآید.
كاشف‎الغطا در مورد اختیارات ولایت فقیه نظرات بسیار بلندی دارد. امام خمینی (ره) می‎فرماید:
ولایتی كه برای پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و امامان است، برای فقیه نیز ثابت است. موضوع ولایت فقیه چیز تازه‎ای نیست كه ما آورده باشیم. بلكه این مسئله از اول مورد بحث بوده است ... به طوری كه نقل كرده‎اند، مرحوم كاشف‎الغطا نیز بسیاری از مطالب را فرموده‎اند.[13]
او درباره حدود اختیارات ولی فقیه می‎نویسد:
ولایت فقیه همه مواردی را كه به مصلحت اسلام و مسلمانان است، در برمی‎گیرد.
اهل سیاست
آیت‎الله كاشف‎الغطا هماره در مسایل سیاسی دخالت می‎كرد. برخی از كج‎اندیشان كه دین را از سیاست جدا می‎دانستند. از او می‎پرسیدند چرا در سیاست دخالت می‎كند. او در پاسخ می‎گفت: اگر سیاست به معنای پند، راهنمایی، نهی از فساد، نصیحت و مبارزه با استعمار است من اهل سیاستم. آری، من تا فرق سر غرق در سیاستم. چنین سیاستی از واجبات است. پدر، پدربزرگ، جد و تمام خاندان من، بیش از سیصد سال رهبری دینی جهان اسلام را بر عهده داشتند. در زیارت جامعه، درباره ائمه معصوم آمده است: انتم ساسه العباد:شما سیاستمداران مردم هستید. سیاست ما سیاست پیامبر و امامان است.
زمانی هم كاشف‎الغطا نامه‎ای به محمد علی جناح، اولین نخست‎وزیر پاكستان می‎نویسد و هدفهای استعماری پیمانهای نظامی آمریكا را به او گوشزد می‎كند.[14]
سرجان تروتبیك، سفیر انگلیس در عراق، در تاریخ 27 محرم 1373 ق. به دیدار كاشف‎الغطا می‎رود. گفتگو بین آنها درباره كمونیسم، اسرائیل و مسایل دیگر صورت می‎گیرد. كاشف‎الغطا جنایتهای انگلیس در جهان را به او گوشزد می‎كند. سفیر كه درمانده بود، می‎گوید: آیا در این كتابخانه بسیار بزرگ شما كه هزاران جلد كتاب در آن هست، كتابی علیه ما هست. سفیر فكر می‎كرد كه كاشف‎الغطا پاسخی نخواهد داشت. زیرا كتابهای او درباره فقه، اصول، تفسیر، حدیث و دیگر علوم اسلامی است كه در آنها اسمی از انگلیس هم نیامده است. كاشف‎الغطا فریاد برآورد: كتاب كه چیزی نیست. قلبهای همه ما علیه شماست. از دل یكایك ما به خاطر نیزه‎ای كه شما به جهان عرب زدید، خون می‎چكد.
گفتگوی كاشف‎الغطا با سفیران انگلیس و آمریكا با نام «محاوره الامام مع السفیرین»، سه بار در نجف و یك بار در آرژانتین چاپ شد.[15]
وفات
آیت‎الله العظمی شیخ محمد حسین كاشف‎الغطا سرانجام پس از عمری تلاش خستگی‎ناپذیر در ذیقعده 1373 ق.، رخت از جهان بربست. تشییع جنازه باشكوه او در نجف تا قبرستان وادی‎السلام گویای علاقه وافر مردم به او بود. مراسم یادبود رحلت او در عراق، ایران، پاكستان، لبنان و بسیاری از كشورهای مسلمان برگزار شد.[16]
كاشف‎الغطا از نوجوانی به سرودن شعر پرداخت. بیش از هشت هزار بیت شعر از او به یادگار مانده است. او كتابهای بسیار سودمندی نیز به نگارش درآورد، كه چندی از آنها چاپ شده است.
[1] . تلخیص از زندگانی «سردار كابلی»، ستاره خاور، چاپ 1372 سازمان تبلیغات اسلامی تألیف نگارنده سید حسن احمدی نژاد بلخی (بلخابی).
[2] . آوای بیداری (ویژه نامه روزنامه جمهوری اسلامی)، فروردین 1372، ص 12.
[3] . همان، ص 11 و 19 و 94.
[4] . همان، ص 12، 15 و 79؛ جنه‎المأوی، مقدمه.
[5] . آوای بیداری، ص 118.
[6] . همان، ص 7 و 12.
[7] . همان، ص 31.
[8] . ماضی النجف و حاضرها، ج 1، ص 128 و 129، 152ـ 153، 163 و 164؛ موسوعه العتبات المقدسه، جعفر خلیلی، ج 6، ص 182؛ آوای بیداری، ص 33، 32 ـ 34 و 117.
[9] . شخصیت و اندیشه‎های كاشف‎الغطا، ص 8.
[10] . این است آیین ما، محمد حسین كاشف‎الغطا، ترجمه آیت‎الله ناصر مكارم شیرازی، ص 71 ـ 74.
[11] . همان، ص 81 ـ 83.
[12] . همان، ص 37 ـ 86.
[13] . همان، ص 40.
[14] . همان، ص 89 و 90.
[15] . آوای بیداری، ص 61، 126 و 127.
[16] . همان، ص 15.
منبع:اندیشه قم

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 478]