واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: كوهها آسيب پذيرترين اكوسيستمهاى جهان
شهنازبختياري-كوههاى ايران نيمى از مساحت كشور را در بر گرفتهاند و هر يك با قامتى استوار، سايهاى از پايدارى را بر اين مرز و بوم افكندهاند، اما دهههاى اخير موجى از تخريب از جمله افزايش جمعيت، گسترش راهها، بهره بردارى نامناسب از معادن، چراى بى رويه در مراتع و گسترش شهرها و روستاها، همه و همه خسارات جبران ناپذيرى را براى آن به ارمغان آورده است.كوهها علاوه بر نقش مهمى كه در وضعيت محيط زيست طبيعى و ايجاد شرايط آب و هواى گوناگون ايفا مىكنند، تاثير بسزايى نيز بر محيطهاى همجوار و بخصوص جوامع انسانى دارند.كوهها ذاتا حساس و شكننده هستند و قرار گرفتن كوهستانهاى كشورمان در منطقه خشك جهان مزيد بر علت شده و بر حساسيت و آسيب پذيرى كوهها افزوده است. كوهها از دو ناحيه انسانى و طبيعى در معرض فشار و تخريب قرار دارند، ميزان فرسايش خاك و تخريب در كوههاى ايران در مقايسه با ديگر كشورها فوقالعاده زياد است، به همين دليل اين نواحى نيازمند توجه بيشتر و حفاظت اصولىتر هستند.اما بيش از نيمى از جمعيت جهان به منابع آب كوهها براى كشاورزي، صنايع و از همه مهمتر آشاميدن وابسته بوده و سرچشمه مهمترين رودهاى جهان مثل نيل، آمازون و گنگ در كوهها قرار دارد، به دليل پستى و بلندي، ارتفاع و سرسبزى محيط، كوهها در برگيرنده مجموعهاى از جلوههاى طبيعى بوده و ميزبان ميليونها گردشگر و كوه پيما از سراسر دنيا هستند.بخش عمده جنگلهاى جهان در كوهها و سرزمينهاى مرتفع قرار دارند و اين جنگلها به علت قرارگيرى در سرچشمههاى آبخيز از اهميت فوق العاده اى برخوردارند، گنجينههاى ارزشمند گياهى و جانورى و مراتع و مناظر زيبا و آرامش بخش از ديگر فوايد اين محيطهاى بكر به شمار مىروند.با توجه به اينكه كوه نماد مقاومت، پايدارى و سربلندى بوده، تمدنهاى درخشان بسيارى كه ميراث فرهنگى جوامع بشرى هستند در كوهها متولد شدهاند.اين در حالى است كه محيطهاى كوهستانى از جمله حساس ترين اكوسيستمهاى زيستى اين كره خاكى به شمار مىروند و كوهها در توليد باران و برف و تعديل آب و هوا نقش اساسى دارند.اما متاسفانه اين اكوسيستم مهم به دليل فعاليتهاى مخرب انسان در خطر تهديد قرار دارند و كوهستانها با آهنگى سريع رو به تخريب گذاشته اند و براى انسان پيامدهاى ويرانگرى نظير سيل به بار مىآورد كه گاه از آنها به عنوان بلاياى طبيعى ياد مىشود. در اين راستا نهادينه كردن افكار حفاظت از كوهها و رسيدن به منافع اقتصادى با حفظ و شناسايى اين ارتفاعات، جلوگيرى از ورود و خروج بى رويه افراد داخلى و خارجى نگرشى است كه به ارائه آموزشهاى زيست محيطى و جلوگيرى قاطع از آلودگى انسانى به داخل مجموعههاى كوهستانى بايد صورت گيرد.
كوههاى ايران بايد داراى شناسنامه شوند
محمدجواداميرى رئيس خانه محيط زيست سازمان فرهنگي-هنرى شهردارى تهران درمورد اهميت كوهها گفت: عليرغم توجه بسيار زياد شرقىها به شناسايى رشته كوههاى آسيا، هنوز كوههاى ايران شناسنامه ندارند. بدون ترديد شناسايى اوليه كوههاى ايران در كشورى كه شايد حدود 15 هزار قله بالاى 3000 مترى در آن وجود دارد با تنوع وسيع آب و هوايي، اقليمهاى متفاوت از يكديگر، كويرهاى نسبتا بزرگ و ارتفاعات كويرى زياد، به دليل ضعف مفرط در انگيزه و عدم توجه به كوهستان، كه جزء موهبتهاى الهى در ايران است . وى درخصوص مهمترين عوامل تخريب كوهها گفت: عدهاى عمدهترين عامل تخريب در اكوسيستمهاى كوهستانى ايران را چراى دامهاى اهلى و پس از آن هم تبديل علفزارهاى كوهستانى به ديمزارهاى كمبازده عنوان كردهاند. اميرى افزود: به دليل اينكه علفزارهاى كوهستانى شيبدار كه براى اولين بار شخمزده و به زير كشت گندم و يا جو برده مىشوند محصول به نسبت خوبى به بار مىآورند. ولى در سالهاى بعد و با تكرار كشت و كار معمولا تا حدى از ميزان محصول كاشته مىشود و يا اينكه حتى به كلى رها مىشوند. در نتيجه پوشش گياهى و خاك ارزشمند علفزارهاى كوهستانى به اين طريق از ميان برده مىشود. وى در مورد عامل تخريب مسلط در اكوسيستمهاى كوهستانى ايران يادآور شد: شايد به يقين بتوان عدم درك صحيح از ويژگىهاى اكولوژيك كوهستان و نقش اساسى آن در زندگى مردم، را عامل اصلى تخريب كوهستان دانست به بيان ديگر تا زمانى كه تدوين تمام برنامههاى آموزش همگانى به منظور بالا بردن آگاهىهاى عمومى در خصوص مسايل كوهستان و ايجاد احساس مسئوليت بيشتر در طبقات مختلف جامعه صورت نگيرد مسئله تخريب كوهستان كماكان وجود خواهد داشت. اميرى با اشاره به اينكه حدود يك پنجم كره زمين و حدود نصف كشور ايران از كوهستان تشكيل شده اظهار كرد: اكوسيستم كوهستان، در بسيارى از نقاط جهان ، با تهديدهايى چون تغيير آب و هوا، آلودگى و بهره بردارى غير اصولى از منابع روبهرو است كه پيامدهايى نظير تغييرات آب و هوايي، نابودى مراتع ، تخريب منابع آب شيرين ، نابودى تنوع زيستى گياهى و جانوري، نابودى ميراث طبيعي، نابودى جنگلها، كاهش منابع كانى ، كاهش محصولات دارويى و گياهي، كاهش و ... را بدنبال خواهد داشت. رئيس خانه محيط زيست سازمان فرهنگى هنرى شهردارى تهران درخصوص اقداماتى كه در زمينه تنوير افكار عمومى از طرف سازمانهاى مرتبط فرهنگ سازى صورت گرفته ياد آورشد: اين اقدامات به صورت كارگاههاى آموزشي، تهيه محصولات فرهنگى از قبيل بروشور، كتاب، لوح فشرده و ... مىباشد. اميرى بابيان اينكه در دنيا اكوتوريسم را به منظور بهبود و كاهش تخريب زيست محيطى و معضلات ناشى از توسعه نيافتگى ترويج دادهاند افزود: اعتقاد بر اين است كه اكوتوريسم در كوهستان موجب ارتقاى تشويق رفتار مسئولانه، حفظ و بقاى مكانهاى طبيعي، حيات وحش و اكوسيستمها، احترام به فرهنگ محلى و شيوههاى زندگى سنتى و در نهايت طرح ريزى اشكال پايدار و مناسب زندگى براى مردم كه در نواحى و جوامع دوردست زندگى مىكنند، خواهد شد.
يکشنبه 24 شهريور 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: حيات نو]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 57]