محتواي ديني توليدي در فضاي مجازي بايد ضريب اعتماد بالا داشته باشد

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: محتواي ديني توليدي در فضاي مجازي بايد ضريب اعتماد بالا داشته باشد
گروه وبلاگ و IT: گستره فضاي مجازي و مخاطبان جهاني آن موجب شده تا حساسيت در تعريف استاندارد‌هاي محتواي ديني افزوده شود. محتواي ديني در اينترنت بايد ضريب اعتماد بالايي داشته باشد، چراكه استدلال به اين متون مي‌تواند پيامدهاي زيادي براي ايدئولوژي‌هاي ديني مطرح كند.
امروزه حجم اطلاعات يكي از معيارهاي اساسي توسعه يافتگي كشورها تلقي مي‌شود و توليد محتوا زمينه‌اي براي دسترسي‌هاي مختلف از سراسر جهان است.

در حالي كه يكي از مشكلات اساسي در كشور ما نبود محتواي مناسب و كافي است كه بايد با روش‌هاي علمي و استانداردهاي جهاني، برنامه‌ي ملي براي توسعه‌ي محتوا تدارك ديده‌شود، زيرا حتي اگر امكان استفاده از شبكه‌هاي بسيار پر سرعت در كشور فراهم آيد، شبكه‌ها به دليل نبود محتوا بلا استفاده مي‌مانند.

فضاي مجازي اگر چه به دليل داشتن عناصري چون فرا مكاني و فرا زماني بودن همواره نويد دسترسي راحت و سريع كاربران به محتواهاي توليد شده در اين فضا را مي‌دهد، اما از سويي آسيب‌هايي نيز به دنبال خواهد داشت كه در سلسله گزارشات آتي به آن پرداخته خواهد شد.

عمر فضاي مجازي اگر چه در ايران سابقه طولاني ندارد و متعاقبا توليد محتوا در پان نيز همواره با چالش‌هاي فراوان مواجه بوده، اما با اين همه به حركت رو به جلو خود ادامه داده‌است.

توليد محتواي ديني در فضاي مجازي نيز مختصات خود را داشته و با مشكلاتي مواجه بوده‌است. نبود تعريف مشخص از محتواي ديني و شاخصه‌هايي كه لزوما استاندارد نبوده و در بسياري از موارد رايج است، در اين قالب مي‌گنجد.

در اين گزارش به بررسي وجوه مختلف فضاي مجازي و چگونگي استفاده از اين ويژگي‌ها براي جهت‌دهي و ساماندهي درست محتواهاي قرآني و ديني ارائه شده در اينترنت، پرداخته شده‌است.

مهمترين محور اين گزارش بررسي استانداردهاي توليد محتواي ديني از نگاه كارشناسان علوم ديني و ارتباطاتي است.

«ابوالفضل درخشنده» بلاگر و نويسنده‌ حوزه ادبيات دفاع مقدس از قرآن و احاديث از معيارهاي اصلي توليد محتواي ديني نام‌برد و گفت: معيار و مصداق استاندارد‌هاي توليد محتواي ديني در وحله اول قرآن و احاديث مي‌تواند باشد و در مرحله بعد سنت نبوي وائمه اطهار(ع).

«حسن عسكري»، بلاگر روحاني نيز در ادامه افزود: چون قرآن نياز به تبيين و تفسير دارد و اهل بيت عصمت و طهارت هم به عنوان مفسرين واقعي قرآن مطرح هستند، بنابراين از قرآن و عترت در كنار هم به عنوان بهترين مباني و معيار براي توليد محتواي دين مي‌توان ياد كرد.

اين كارشناسي ارشد تفسير و علوم قرآني گفت: اگر محتواي ديني را از قرآن و عترت بگيريم، قطعاً استاندارد توليد محتواي دين رعايت مي‌شود، چون آنها منابع اصيل دين هستند و براي همگان حجت هستند و گرفتن دين از غير قرآن و عترت نتيجه‌اش چيزي جز گمراه كردن خود و ديگران نيست.

«حرمت‌الله خانگل‌زاده»، وبلاگ‌نويس روحاني «شيعه مذهب برتر» بهترين و محكم‌ترين معيار و استاندارد براي محتواي ديني، را مطابقت محتوا با اصول و انديشه‌هاي ناب محمدي دانست و عنوان كرد: توليدات قرآني بايد براساس دو منبع عظيم قرآن و اهل بيت(ع) ترسيم شوند.

اين بلاگر روحاني اضافه كرد: اگر محتوايي با اين دو منبع الهي مطابقت داشت، يقيناً باعث هدايت خواننده مي‌شود. در غير اين‌صورت خواسته يا ناخواسته سبب گمراهي و به ضلالت كشاندن مخاطب خواهد شد.

«سيدتقي كمالي»، مدير گروه مطالعاتي توسعه رسانه ديني(حاميم)، نيز به بيان معيار و مصداق استانداردهاي توليد محتواي ديني پرداخت و گفت: مطالب ديني تدويني، تحقيقي و يا توليدي بايد داراي ويژگي‌هايي چون رسايي و شيوايي در كلام و ساختار و سادگي و بي‌پيرايگي در بيان و انتقال باشد تا براي مخاطب قابل درك شود و بتواند با پيام ارسالي رابطه برقرار كند و در نتيجه پيام ديني اثرگذار شود.

اين فعال رسانه‌اي افزود: براي آنكه بتوان معيارها و استانداردهاي توليد محتواي ديني را در مطالب توليدي و تدويني در فضاي مجازي لحاظ كرد بايد به هدف‌گذاري و تعيين محورهاي فعاليت ديني در فضاي مجازي اقدام شود.

كمالي تصريح كرد: بايد اهميت و ضرورت موضوع را تبيين كرد و با شناخت از جزئيات و نكات ضروري متناسب با سنخ مخاطب، او را براي تعامل مناسب در آشنايي با تفكرات و انديشه هاي اسلامي همراه ساخت، او را تكريم كرد و رضايتش را در اين فرآيند ارتباطي اصل قرار داد.

بلاگر «اتحاد ملي و انسجام اسلامي» يادآور شد: دين اسلام ساده است و مصداق‌هاي آن را به راحتي مي‌توان عرضه كرد و اين فضا براي نشر دين اسلام به دليل استحكامي كه دارد، محيط مناسبي است. بيان لطائف و زيبايي‌هاي قرآني كه سرتاسر آن چنين است، قطعاً هر دل سليمي را پذيراي خود مي‌سازد.

اين پژوهشگر ادامه داد: بنابراين وقتي دين در مبادي ادراكي مخاطب قابل درك است، پس مي‌تواند آن را بپذيرد. از اين رو چون دين اسلام مطابق سلامت در زندگي و دوري از فساد است، در نفس خود جذاب و گيرا است و نيازي به هيچ گونه اكراه و اجباري نيست.

«مسعود آب آور»، وبلاگ‌نويس ديني، نيز در اين خصوص اظهار كرد: هر قدر معيارها و مصداق‌ها براساس فطري بودن دين شكل گيرند و پايه‌گذاري شوند محتواي توليد شده همه فهم‌تر شده و گستره وسيع‌تري از مخاطبان را شامل خواهد شد.

وي در همين راستا به وارد شدن امر به معروف و نهي از منكر به فضاي مجازي اشاره كرد و گفت: اگر ذهن اين افراد را به اين حقيقت سوق دهيم كه همه انسان‌ها به‌طور فطري كمال‌خواه و كمال‌طلب هستند و از نقصان و كمبود داشتن متنفر هستند، در نتيجه امر به معروف ما را به سمت كمال كه خواسته فطري است رهنمون و نهي از منكر ما را از نقص و نرسيدن به كمال انساني باز مي‌دارد. بنابراين نهايت اين فرايند هم خواسته فطري است.

حجت‌الاسلام «قاسم مير شكاري»، بلاگر «منبري در فضاي مجازي»، درباره معيار و مصداق استانداردهاي‌ توليد محتواي ديني و قرآني در فضاي مجازي گفت: در تهيه و استفاده از مطالب ديني پديدآوران و مخاطبان بايد به اين نكته توجه كنند كه ابزاري مانند منطق براي درست فكر كردن است.

وي اظهار كرد: اصل عقلي رجوع به متخصص، ما را به اين نكته رهنمون مي‌كند كه بايد در تهيه محتوا و متون ديني به افراد متخصص و مجتهد در علوم ديني رجوع شود.

حجت‌الاسلام «مهدي جليلي»، متعلم كارشناسي ارشد حوزه و وبلاگ‌نويس «يادداشت‌هاي روحاني» نيز در اين باره متذكر شد: از آنجايي كه دين براي تأمين نيازهاي بشر براي رسيدن به تعالي و موفقيت نازل شده طبيعتاً محتواي ديني بايد پتانسيل لازم براي تأمين نيازهاي انسان در همه زمينه‌هاي مادي و معنوي، روحي و رواني، فردي و اجتماعي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي و خانوادگي را داشته باشد.

«محمد رضا قاسم تبار»، مدير روابط عمومي شبكه قرآن و معارف سيما، در مورد مصداق توليد محتواي ديني در اين فضا گفت: هر آنچه كه با معيار و محك محتواي ديني هم‌سو باشد، مصداق كار ديني است. مصاديق فراواني براي توليد محتواي دين مي‌توان برشمرد، مانند بازنگري و استفاده از تمام ظرفيت‌هاي رسانه‌ها جهت ارتقا امر دين و ترويج آن.

«مهدي مهدوي»، كارشناس ارشد رشته ‌‌‌پژوهش دانشگاه تهران، نيز با اشاره به اينكه معيار و مصداق خاصي نمي‌توان براي اين امر لحاظ كرد گفت: با توجه به تعريف حداكثري يا تعريف حداقلي از دين مي‌توان محتواي مطالب فضاي مجازي را ديني دانست يا آن را درون اين تعاريف جاي نداد.

وي ادامه داد: به عنوان مثال در تعريف حداكثري، يك گزارش منتقدانه از يك مسأله اجتماعي مي‌تواند مصداق امر به معروف و نهي از منكر باشد. اما در تعريف حداقلي فقط محتوايي كه به صورت روشن و عيني به آيات و روايات اشاره دارد در قالب محتواي ديني مي‌گنجد.

«محمد مهدي فرقاني»، عضو هيأت علمي گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي، نيز در اين خصوص يادآور شد: نحوه ارائه محتواي ديني در فضاي مجازي با فضاي غير مجازي تفاوت ماهوي ندارد و فضاي سايبر وسيله و مجراي ارتباطي است كه امكان انتقال محتوا به مخاطب فراهم مي‌كند. اما طبيعي است كه در فضاي مجازي، تكنولوژي‌ها، سرعت انتقال را ميسر مي‌كند و امكان تعامل و گفت‌وگوي متقابل فراهم مي‌شود. بنابراين بحث و گفت‌وگوي طرفين را امكان‌پذير مي‌كند.

«سيد محمد مجد»، معاون فني موسسه فرهنگي ياسين رايانه با بيان اينكه محتواي الكترونيكي ديني بر طبق آ‌نچه از نام و خصوصيات آن تلقي مي‌‌شود بايداز حيث تخصصي قابل اعتماد، معتبر و مستند باشد، بر نظارت از سوي كارشناسان ديني تأكيد كرد.

‌پرفسور «علي محمدي »، عضو هيأت علمي گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي، با اشاره به اينكه معيار و مصداق استانداردهاي توليد محتواي ديني در فضاي مجازي مشخص نيست، گفت: همانطور كه فضاي مجازي پديده جديدي است، بايد استانداردهاي آن نيز به مرور زمان به وجود آيد.

وي ادامه داد: به علت استفاده پيوسته از فضاي مجازي معيارها به طور طبيعي به وجود خواهد آمد و چيزي نيست كه كسي از قبل بتواند تعيين كند، با توجه به اينكه در فضاي مجازي مسأله زمان خيلي مهم است كه تا چه حدي يك مخاطب وقت دارد از محتواي ديني بهره ببرد، و اگر فضا خيلي محدود نباشد، زمان صددرصد تعيين‌كننده است و محتوا كاملاً بايد با مفهوم دقيق مطرح شود.

حجت‌الاسلام والمسلمين «سعيد بهمني»، مسئول كارگروه تعيين جايگاه قرآن در برنامه پنجم توسعه در كميسيون پژوهش‌هاي قرآني شوراي عالي انقلاب فرهنگي، در اين خصوص متذكر شد: محتواي ديني و يا هر اثري كه پيامي ديني را با خود دارد از لحاظ محتوايي در هر فضايي هيچ فرقي با هم ندارند.

وي افزود: استاندارهاي محتواي ديني بايد يكسان و مطالب متقن، مستند و بر پايه اصول فني و علمي استوار باشد، و همان گونه كه گفتم به اعتقاد من در محيط رسانه‌اي چه در فضاي واقعي و چه در فضاي مجازي هيچ تفاوتي در استاندارهاي محتواي ديني وجود ندارد.

«اعظم ده صوفياني»، دانشجوي كارشناسي ارشد دانشگاه علامه طباطبايي، يكي از معيارهاي مهم در توليد محتواي ديني را اعتبار منبع و اعتبار سند آن دانست و گقت: يعني هر كسي نتواند دست به توليد محتواي ديني بزند و از افراد متخصص و صاحب نظر در اين زمينه استفاده شود، به علاوه اسناد و منابعي كه اين محتواها به آنها نسبت داده مي‌شوند معتبر باشد.

«اكرم اسدللهي»، دانشجوي كارشناسي ارشد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي نيز در ارزيابي خود از معيارها . مصداق‌هاي استانداردهاي توليد محتواي ديني ياد آور شد: محتواي ديني در اينترنت بايد ضريب اعتماد بالايي داشته باشد، چراكه استدلال به اين متون مي‌تواند پيامدهاي زيادي براي ايدئولوژي‌هاي ديني مطرح كند. از طرف ديگر اين فضا بايد امكان زيادي براي طرح مسايل جديد و مسايلي كه در فضاي واقعي امكان بروز ندارد را فراهم كند.

وي ادامه داد: استناد به افراد سرشناس ديني در بيان تفسيرها و تحليل‌ها مي‌تواند معيار ارزيابي اين متون به‌شمار آيد. سبك نوشتاري ديني نيز مي‌تواند از ديگر مصداق‌هاي متون ديني محسوب شود. استفاده درست از مؤلفه‌ها و عناصر ديني نيز بايد بيشتر مدنظر قرار گيرد.

«سعيده الله دادي»، دانشجوي كارشناسي ارشد مطالعات آمريكاي شمالي با بيان اينكه براي توليد محتواي ديني در فضاي مجازي مصداق و معيار مشخصي وجود ندارد، گفت: فضاي مجازي مخصوصاً وقتي توسط بلاگران توسعه مي‌يابد از قوانين خاصي پيروي نمي‌كند، چون در حقيقت معياري در اين باره وجود ندارد.

وي افزود: سايت‌هايي كه حاوي مطالب ديني است، اغلب متعلق به ارگان‌هاي دولتي و نيمه دولتي هستند و از قوانين موجود در اين حوزه تبعيت مي‌كنند. شايد ويژگي اصلي فضاي مجازي همين بي‌معيار بودنش باشد.

«عليرضا شيرازي»، مدير سرويس‌دهنده بلاگفا، در اين خصوص تصريح كرد: فكر نمي‌كنم معياري وجود داشته باشد و معيار تعريف كردن نوعي ايجاد محدوديت كردن است و در توليد محتوا تأثير منفي ايجاد مي‌كند.

وي در ادامه افزود: افراد وبلاگ مي‌نويسند براي اينكه از استانداردهاي رايج خارج شوند در غير اين صورت اگر قرار باشد دوباره معيارها و استانداردهايي تعيين كرد، به همان دوران قبل برمي‌گرديم كه هركس مي‌خواست مقاله يا مطلب مذهبي بنويسد، مجبور بود با چند مركز خاص هماهنگ كند و مستندات خاص بياورد، ولي در وبلاگ‌‌نويسي مهم نيست كه مطلب مستند بنويسيد، مهم اين است كه احساس خود را در مورد يك مطلب بنويسيد.

حجت‌الاسلام «سعيد بهمني»، عضو هيئت علمي و مدير گروه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي و عضو شوراي پژوهشي مركز توسعه و ترويج فعاليت‌هاي قرآني در نشستي كه با خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) داشت، درباره اين موضوع گفت: محتواي ديني ابتدا بايد در فضاي واقعي استاندارد‌سازي شود تا بتوان استانداردهاي توليد محتواي ديني در فضاي مجازي را بهتر و راحت‌تر پي‌گيري كرد.

وي تأكيد كرد: عدم تهديد نظام و عدم تخطي از مقررات نظام اسلامي و نيز عدم توهين به مقدسات از معيارهاي توليد محتواي ديني در فضاي مجازي است. در توليد محتواي ديني در فضاي مجازي بايد مسئله كيفيت كمليت و رعايت خط قرمزها را مدنظر قرار داد.

به نظر مي‌آيد در يك جمع‌بندي بايد گفت كه استاندارد‌هاي توليد محتواي ديني در مرحله اول بايد تعريف شود. اين بدين معني است كه ما بايد تعريف مشخصي از خود محتواي ديني ارائه دهيم، سپس شاخصه‌هاي استاندارد محتواي ديني را تعيين كرده و البته با در نظر داشتن ماهيت فضاي مجازي و ويژگي‌هاي آن براي اجرايي شدن اين موضوع عمل كنيم.

در تعيين اين تعاريف و توليد آن قطعاً استفاده از كارشناسان و متخصصان ديني گريز‌ناپذير است. توليد محتواي ديني در فضاي مجازي بر اساس دايره پوشش مخاطبان جهاني آن بايد با اعتبار منبع و اعتبار سند همراه باشد.استاندارهاي محتواي ديني بايد يكسان و مطالب متقن، مستند و بر پايه اصول فني و علمي استوار باشد.

توليد محتواي ديني در اين فضا بايد بر اساس اشتراكات بيشتر ميان مخاطبان مسلمان و غير مسلمان شكل بگيرد و به نوعي فطرت انسا‌نها بايد محور اصلي باشد.

در مرحله بعد براي آنكه بتوان معيارها و استانداردهاي توليد محتواي ديني را در مطالب توليدي و تدويني در فضاي مجازي لحاظ كرد بايد به هدف‌گذاري و تعيين محورهاي فعاليت ديني در فضاي مجازي اقدام شود.

البته بايد توجه داشت فضاي پرالتهاب ديني فضاي مجازي به مرور زمان نيز استانداردهاي خود را كامل‌تر خواهد كرد.

ادامه دارد...
يکشنبه 24 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 284]