سرای مشیر (دژ برازجان)

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: دژ برازجان (سرای مُشیر)
در مقابل میدان اصلی شهر برازجان که به میدان شهرداری معروف می باشد بنای بسیار معتبر ومستحکمی به نام «دژ» قرار دارد که از ابنیه باشکوه دوره قاجاریه به شمار می رود ودر سال 1288 ه.ق مطابق با سال 1250 ه.ش بنا به دستور یکی از نیکوکاران به نام «حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک شیرازی» با هزینه ای معادل چهل هزار تومان به پول آن زمان و با معماری استادانه مرحوم «حاج محمد رحیم شیرازی» ساخته شده است.
سبک بنای این ساختمان عظیم که در اصل کاروانسرایی بوده متعلق به دوره قاجاریه می باشد وبا طرز بسیار باشکوهی ساخته شده بطوری که دیدن آن انسان را به تعجب وا می دارد. مصالحی که در ساختن این کاروانسرای بزرگ به کار رفته تماما از سنگ وساروج و دیوارها وکف ساختمان از تخته سنگ های بزرگ وکوچک پوشیده شده ودارای چهار برج مرتفع با کوشک های متعدد می باشد. این بنای عظیم که در سراسر استانهای فارس وبوشهر نمونه آن کمتر به چشم می خورد الحق با هنرمندی واستادی بسیار عالی ساخته شده است به طوری که پس از گذشت یک قرن وربع همچنان استوار وپا برجای باقی مانده است.
از این ساختمان باشکوه تا سال 1300 ه.ش به عنوان کاروانسرا استفاده می شد و چون برازجان بر سر راه تجارتی بندر بوشهر به شیراز واقع است قوافلی که قصد عبور از این شهر را داشتند هنگام ورود به شهر در این کاروانسرا اقامت می نمودند. مساحت کل این بنا برابر 700 متر مربع با زیر بنایی معادل 4200 متر مربع می باشد. این بنا دارای چهار برج مرتفع هر یک به ارتفاع 12/70 متر است. اندازه ظلع شرقی- غربی آن بطول 90 متر واندازه ظلع شمالی- جنوبی آن به عرض 70 متر می باشد. این کاروانسرا مجموعا دارای 68 باب اتاق بوده که بعدها بنا به دلایلی تغییراتی در آن داده شده است.
از سال 1301 ه.ش که بعضی از ادارات ودوائر دولتی در برازجان تاسیس گردید، این ساختمان محل استقرار این ادارت شد. از جمله دوائر دولتی که مدتی در این ساختمان استقرار داشتند ادارات مالیه(دارایی)، پست، تلگراف و دخانیات منطقه جنوب بود که تاسال 1310 در آنجا مستقر بودند و از آن پس ادارات مذکور به محل های دیگری انتقال داده شدند با این وجود این ساختمان به مدت ده سال محل استقرار قشون نظامی بود که برای خلع سلاح عمومی به منطقه دشتستان وارد می شدند.
از سال 1333 ه.ش ساختمان مورد نظر با تغییرات وتعمیراتی که در آن بکار رفت در اختیار اداره شهربانی برازجان قرار گرفت، پس از آن با تغییرات مجددی که در بعضی از قسمتهای داخلی ساختمان صورت پذیرفت آن را بصورت بند های مختلف برای استقرار زندانیان سیاسی ومحکومان عادی آماده نمودند. از سال 1336 ه.ش این ساختمان به «دژ» معروف گردید وبصورت یکی از مخوفترین زندانهای ایران درآمد.
در سال 1353 ه.ش که زندان«عادل آباد» شیراز آماده شد کلیه زنانیان سیاسی از زندان برازجان به آنجا انتقال داده شدند واز آن پس این زندان به زندانیان عادی اختصاص داده شد. لازم به یادآوری است که تا پیش از تاسیس زندان عادل آباد شیراز افراد نام آور وافراد سترگ ومبارزی سالهای طولانی از عمر خود را در سلولهای تاریک ونمناک را در این قلعه سپری نمودند. از جمله افراد سرشناسی که سالهایی از عمر خود را در این زندان بسر بردند می توان به شمس الدین امیر علایی، احمد انهاری، دکتر یدالله سحابی، مهندس مهدی بازرگان، دکتر سید محمد مهدی جعفری، علی محمد عموئی و ده ها نفر دیگر یاد کرد.
لرد کروزن سیاستمدار و مورخ انگلیسی که زمانی سراسر ایران را در نوردیده وبنا به گفته خود اکثر کاروانسراهای ایران را از نزدیک تماشا کرده بود، درباره استحکام وعظمت کاروانسرای برازجان نیز اظهار نظر کرده ودرباره آن چنین می نویسد: « در میان تمام آنهایی که من دیده بودم این کاروانسرا بهتر ساخته شده بود و بهتر هم مانده بود. من به درون کاروانسرا رفتم وآن را بازدید نمودم از سنگهای بسیار محکمی ساخته شده، طرح ساختمان هم قابل تحسین بود، علاوه بر ایوان وسکوها و اتاقها واصطبل معمولی چند دستگاه بالا خانه برای اقامت توانگرانی که با خانواده خود از آن حدود می گذشته اند داشته است».
طبق اطلاعات واصله این بنای قدیمی در آینده به موزه استان تبدیل خواهد شد زیرا در حال حاضر توسط میراث فرهنگی در دست مرمت می باشد بایدخاطرنشان داشت که کاروانسرا از بناهای موقوفه می باشد و در تملک سازمان اوقاف است.
منبع:گردشگري

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 156]