هدفمند كردن يارانه‌ها بايد گام به گام اجرا شود

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: هدفمند كردن يارانه‌ها بايد گام به گام اجرا شود

سازمان بين المللي انرژي در گزارش اخير خود با ارائه توصيه‌هايي در زمينه اصلاح نظام پرداخت يارانه‌ها تاكيد كرد اين اقدام بايد به طور تدريجي و گام به گام انجام شود تا فشار مالي ناشي از كاهش يارانه‌ها نارضايتي اقشار كم درآمد را به دنبال نياورد.‌

به گزارش فارس سازمان بين المللي انرژي در گزارش اخير خود به نام ضمن تاكيد بر لزوم اصلاح نظام كنوني پرداخت يارانه‌هاي انرژي در كشورهاي در حال توسعه راهكارهايي را براي انجام صحيح اين كار ارائه كرده است. ‌

بر اساس اين گزارش در برخي موارد سيستم بازار آزاد در بخش خدمات انرژي به درستي كار نمي كند و دولت‌ها مجبورند براي دستيابي به اهداف اجتماعي و زيست محيطي در بازار دخالت كنند. پرداخت يارانه انرژي از لحاظ تئوري تنها زماني منطقي و مورد قبول است كه موجب افزايش سطح رفاه اجتماعي، ارتقاي كيفيت محيط زيست و كاهش هزينه‌هاي اقتصادي شود. دولت‌ها بايد با دخالت در بازار انرژي، از افزايش توليد گازهاي آلاينده هوا كه به ضرر محيط زيست است جلوگيري كنند. افزايش ماليات و عوارض بر صنايع آلاينده محيط زيست يكي از بهترين راهكارها براي مبارزه با آلودگي هوا و توليد گازهاي گلخانه‌اي است. ماليات كربن كه امروزه در بسياري از كشورهاي توسعه يافته و صنعتي وجود دارد، مثال روشني از اين مساله است. كاهش يارانه‌ها يا پرداخت يارانه به صنايع پاك و سبز نيز مي‌تواند راهكار موثري باشد. ‌

اين گزارش مي‌افزايد: يكي از مهمترين اهداف پرداخت يارانه انرژي حمايت از اقشار فقير است. سيستم بازار آزاد توانايي حمايت از اقشار فقير و آسيب پذير را در برابر افزايش قيمت انرژي ندارد. اكثر دولتها از مكانيسم يارانه انرژي براي تامين انرژي مورد نياز اقشار كم درآمد استفاده مي‌كنند، گرچه ممكن است اين مكانيسم در عمل موفقيت كافي را به همراه نداشته باشد. ‌

پرداخت يارانه به انرژي‌هاي مدرن‌

اين گزارش مي‌افزايد: علاوه بر اين دولتها مي‌توانند با پرداخت يارانه به انرژي‌هاي جديد، زمينه لازم براي سرمايه‌گذاري بخش خصوصي براي توليد اين نوع انرژي‌ها را فراهم كنند. سرمايه گذاري در بخش توليد انرژي خورشيدي و استفاده از نيروي باد، نيازمند حمايتهاي دولت است و دولتها مي‌توانند با پرداخت يارانه زمينه توليد انرژي‌هاي جديد و جايگزين سوختهاي فسيلي را تامين كنند. توسعه انرژي‌هاي جديد و تجديد پذير موجب كاهش وابستگي كشورهاي مختلف به انرژي‌هاي فسيلي خواهد شد. توليد انرژي‌هاي جديد از سويي نيز موجب حفاظت از محيط زيست و كاهش آلاينده‌ها خواهد شد.

يكي از بهترين راهكارها و مثالها توليد انرژي از محصولات كشاورزي است كه مي‌توان از ان جمله به اتانول، متانول و اتيل اشاره كرد. آمريكا و برخي از كشورهاي اروپايي، يارانه‌هاي زيادي را براي توليد اين گونه انرژي‌ها و حمايت از كشاورزان اختصاص مي‌دهند. ‌

سازمان بين المللي انرژي در ادامه گزارش خود پرداخت يارانه در بخش انرژي هسته‌اي را جايگزين مناسبي براي پرداخت يارانه به انرژي‌هاي فسيلي مي‌داند. بر اساس اين گزارش يارانه براي توليد انرژي هسته‌اي در بسياري از كشورها از توجيه منطقي برخوردار است. به عبارت بهتر دولتها مي‌توانند با پرداخت يارانه، زمينه لازم براي دستيابي به منابع مدرن انرژي را فراهم آورند و اين مساله موجب ارتقاي سطح زندگي اقشار فقير خواهد شد. ‌

اين بحث در خصوص انرژي برق اهميت مضاعفي دارد چرا كه انرژي برق نقش مهمي در رشد و توسعه پايدار اقتصادي ايفا مي‌كند. بنابراين پيش بيني مي‌شود يارانه‌ها طي سالهاي آينده نيز بخش مهمي از سياستهاي انرژي در كشورهاي در حال توسعه براي حمايت از اقشار فقير به شمار رود. ‌

پرداخت يارانه‌ها بايد هدفمند باشد ‌

بر اساس اين گزارش افزايش يارانه مصرف انرژي طي سالهاي اخير موجب رشد فزاينده مصرف انرژي‌هاي فسيلي، وارد آمدن خسارتها و زيان‌هاي جبران ناپذيري به محيط زيست و افزايش چشمگير هزينه‌هاي اقتصادي شده است. هدف اصلي از اصلاح سيستم يارانه‌ها، كاهش يا حذف كامل آن است.حذف كامل يارانه‌ها يك سياست برد برد است. كليه يارانه‌هاي مربوط به انرژي‌هاي فسيلي بايد كاهش يابد. البته در اكثر موارد دولتها با تضاد و تناقض بين آثار اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي حذف يارانه‌ها روبرو مي‌شوند. يارانه خوب يارانه‌اي است كه زمينه دستيابي به انرژي‌هاي مدرن را فراهم كند، تاثير مثبتي بر محيط زيست داشته باشد و موجب افزايش بهره وري مصرف انرژي شود. براي اصلاح سيستم يارانه‌ها يك رويكرد و مدل خاص وجود ندارد و هر كشوري بايد بر اساس منافع و شرايط محلي و اولويتهاي خود اقدام به اصلاح اين سيستم كند. ‌

تجربه نشان مي‌دهد، برنامه يارانه‌ها بايد داراي شاخص‌هاي زير باشد : هدفمند باشد، به اين معني كه يارانه تنها به اقشار نيازمند و كم درآمد اختصاص يابد. موثر باشد، به اين معني كه يارانه‌ها نبايد انگيزه‌هاي توليد يا مصرف يك كالا يا يك خدمت را از بين ببرد. يارانه‌ها بايد بر اساس تحليل‌ها و كارشناسي‌هاي علمي دقيق، منطقي باشد. شفاف باشد به اين معني كه اطلاعات مربوط به هزينه‌هاي دولت در زمينه يارانه‌ها مشخص باشد و گروههاي مختلف دريافت كننده يارانه‌ها به خوبي تعريف شده باشند. به علاوه تدريجي باشد به اين معنا كه بايد تغيير نظام يارانه‌ها به طور تدريجي و غير شتاب زده باشد. ‌

هدفمندي يارانه‌ها بايد به گونه‌اي باشد كه منافع يارانه‌ها تنها به اقشار فقير و نيازمند محدود شود.

گروههاي هدف معمولا شامل

توليد كنندگان يا بخش خاصي از مصرف‌كنندگان خواهند بود. هدفمندي يارانه‌ها موجب كاهش شديد بار مالي و هزينه‌هاي اقتصادي بر دولتها خواهد شد. به عنوان مثال خانوارهاي با درآمد بالا بايد از دستيابي كمتري به برق ارزان قيمت داشته باشند و يارانه مصرف برق به اقشار كم درآمد و نيازمند اختصاص داده شود. ‌

نكته ديگر اينكه، پرداخت يارانه بايد به گونه‌اي باشد كه انگيزه‌هاي توليد و عرضه يك محصول يا يك خدمت را از بين نبرد. مساله مهم در يارانه توليد اين است كه اين يارانه بايد موجب افزايش ظرفيت يا توليد شود. به عنوان مثال، پرداخت يارانه براي نيروگاههاي خورشيدي موجب افزايش توليد برق در اتريش، دانمارك، آلمان، ژاپن و سوئد شده است. ‌

به طور كلي يارانه توليد بايد بر اساس هر واحد توليد محاسبه و پرداخت شود. مهمترين بخش اصلاح سيستم يارانه‌ها، تشخيص دقيق گروههاي هدف است. تقلب و ارائه اطلاعات نادرست و غلط معضل بزرگي در اجراي برنامه يارانه است. به عنوان مثال، پرداخت نقدي يارانه انرژي در اكوادور و هند به گروههاي تقلبي هدف، موجب ايجاد مشكلات زيادي در اين دو كشور شده است. نكته ديگر اينكه كليه هزينه‌هاي مالي و يارانه‌هاي پرداختي به گروههاي هدف بايدكاملا شفاف باشد. دولت و سازمانهاي دولتي نيز بايد نظارت قاطع و كاملي را بر سيستم پرداخت نقدي يارانه‌ها داشته باشند. ‌

طرح اصلاح يارانه‌ها گام به گام باشد

سازمان بين المللي انرژي در ادامه گزارش خود به مقاومت برخي گروه‌ها با اصلاح نظام پرداخت يارانه‌ها اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: اين طرح معمولا با مقاومت گروههايي روبرو مي‌شود كه پيش از اين به صورت ناعادلانه از مزاياي يارانه‌ها بهره مند مي‌شدند. بي شك يارانه انرژي بار مالي سنگيني را بر دولتها وارد مي‌كند و گروههاي هدف بهره چنداني را از يارانه انرژي نخواهند برد. تجربه نشان داده كه كاهش يارانه‌ها با مقاومتهاي شديدي در كشورهاي مختلف روبر شده است. به عنوان مثال طرح افزايش قيمت برق در هند طي سال 2000 با تظاهرات گسترده و وسيع مردم همراه بود.

هدفمند كردن يارانه‌ها نه تنها موجب كاهش فشار و بار مالي بر دولت مي‌شود بلكه بخش بيشتري از اقشار فقير و كم درآمد تحت پوشش يارانه‌ها قرار خواهند گرفت. حذف يارانه انرژي در عمل نيازمند عزم سياسي قوي براي تصميم‌گيري است، اين مساله به نفع كل افراد جامعه خواهد بود. ‌

توصيه‌هاي زير براي غلبه بر مقاومتها در برابر كاهش يارانه‌ها به سياستگذاران ارائه مي‌شود : اصلاحات بايد تدريجي باشد تا فشار مالي ناشي از كاهش يارانه‌ها موجب نارضايتي اقشار كم درآمد نشود. به عنوان مثال كاهش حمايت مالي از بخش معدن فرانسه طي برنامه بيست ساله از سال 1986 ميلادي آغاز شد. ‌

اگر اصلاح يارانه انرژي موجب كاهش قدرت خريد اقشار خاصي مي‌شود، دولت بايد با استفاده از ابزارهاي مختلف از اين اقشار حمايت به عمل آورد. سياستمداران بايد با برقراري ارتباط با مردم و افزايش آگاهي مردم در خصوص آثار مثبت اصلاح نظام يارانه‌ها، زمينه همراهي مردم با دولت را فراهم آورند. در بسياري از كشورها مردم به خوبي از آثار مثبت مصرف انرژي‌هاي جايگزين و لزوم كاهش مصرف انرژي‌هاي فسيلي آگاه هستند. اصلاح نظام يارانه‌ها بايد بخشي از روند اصلاحات اجتماعي و اقتصادي باشد. اصلاحات اقتصادي نيز بايد با هدف اصلاح زير ساختهاي بخش انرژي و به طور كلي زير ساختهاي اقتصادي همراه باشد. دولت بايد با حمايت از بخش خصوصي، زمينه افزايش سرمايه گذاري بخش خصوصي و سرمايه گذاران خارجي را فراهم آورد. ‌

يکشنبه 24 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 371]