كم خونی

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان:

کم خونی یا آنمی چیست ؟
وقتی که خون شما به اندازه کافی هموگلوبین نداشته باشد دچار آنمی می شوید.
هموگلوبین کمک میکند که گلبولهای قرمز خون، اکسیژن را از ریه ها به همه قسمتهای بدن برسانند .

چه چیزی باعث بوجود آمدن آنمی میشود ؟
آنمی انواع مختلف دارد که هر کدام به دلایل مختلفی ایجاد می شوند.
کم خونی فقرآهن (IDA) شایع ترین نوع کم خونی است وزمانی اتفاق می افتد که دخیره آهن دربدن شما کم شده است. بدن شما به آهن احتیاج دارد تا هموگلوبین بسازد. آهن بدن دراثر عوامل متعددی از قبیل عادت ماهیانه ، زخمها ، ورم روده یا سرطان روده خون از دست می رود.
درصورتی که برنامه غذایی آهن کافی نداشته باشد نیز ،بدلیل کمبود اهن ممکن است کم خونی ایجاد شود.
کمبود آهن رژیم غذایی دردوران بارداری منجر به بروز کم خونی فقرآهن در مادرباردار می شود. شما میتوانید آن را با مصرف غذاهای جاوی اهن از قبیل گوشت ها ، صدف ، اسفناج ، عدس ، سیب زمینی پخته با پوست ، تخمه افتاب گردان به دست اورید.

کم خونی مگالوبلاستیک نوع دیگری از کم خونی است که به علت کمبود اسید فولیک ( یکی از ویتامین های گروه ) ویا ویتامین B12 بروز می کند. این ویتامین ها برای خونسازی وسلامت سیستم عصبی لازمند.با این نوع کم خونی بدن شما گلبول قرمزی می سازد که نمی تواند اکسیژن را بطور موثری به سلولهای بدن تحویل دهد.

قرص های اسید فولیک برای پیشگیری از این نوع کم خونی سودمند است.

شما همچنین می توانید با مصرف موادغذایی حاوی اسید فولیک مثل حبوبات (لوبیا ، عدس)، آب میوه ها و مرکبات ، غلات سبوس دار مثل نان های سبوس دار ،برگهای سبز تیره سبزیجات و ماکیان ، گوشت ها قرمز وسفید ( ماهی وماکیان )، وجگر مقادر کافی از این ویتامین را به دست اورید . گاهی اوقات کمبود ویتامین B 12 تشخیص داده نمی شود . مثلا در صورت ابتلا به کم خونی پرنی شیوز که به ان کم خونی کشنده هم می گویند ، کمبود ویتامین B 12 ایچاد می شود. کم خونی کشنده یک بیماری خود ایمنی است که موجب اختلال در جذب ویتامین B 12 می شود. .کمبود B 12 در بعضی افراد ممکن است با بیماریهای دیگر خود ایمنی مانند بیماری های کرون همراه باشد. بی حسی وسوزن سوزن شدن کف پا و ساق پاها ، اشکال درراه رفتن ، فراموشی وضعف حافظه و مشکل دید از علائم دیگر کمبود ویتامین B12 میباشد .

درمان بستگی به نوع کم خونی وعلت آن دارد ولی کمبود ویتامین B12 با مصرف آمپول و یا قرص زیر نظر پزشک جبران می شود. بیماری هایی که درزیر شرح داده شده است ، می توانند قدرت بدن شما را برای ساختن گلبول قرمز کم کرده وشما را مستعد کم خونی کنند.

بیماری های کلیوی : بیماران کلیوی بخصوص افرادی که دیالیز می شوند بشتر در معرض خطر کم خونی قراردارند.
چون کلیه انها هورمون کافی برای ساختن گلبول قرمز خون نمیسازد و آهن هم در اثر دیالیز از بین می رود.

بیماری های خونی ارثی : اکر در خانواده شما سابقه بیماری خونی وجود دارد ، شما هم امادگی ابتلا به این بیماری را دارید . یک نوع از این بیماری ، کم خونی سلول داسی شکل است که در آن ،به جای یک گلبول قرمز با فرم طبیعی که به راحتی داخل رگ ها حرکت میکنند ، سلول های داسی شکل با لبه مورب وجوددارند .این گلبول ها نمیتوانند داخل رگ های خونی حرکت کنند و راه رگ ها را برای رساندن خون به ارگان های بدن سد میکنند . بدن شما این گلبول های داسی شکل را به سرعت از بین می برد ، ولی نمیتواند سریعا گلبول قرمز طبیعی بسازد درنتیجه ، کم خونی بروز می کند.

نوع دیگر بیماری خونی ارثی ، بیماری تالاسمی است . این بیماری زمانی بروز می کند که بدن ژن های بخصوصی را از دست میدهد یا وقتی که بجای ژ ن های طبیعی که مسئول ساخته شده همو گلوبین هستند ، ژنهای غیرطبیعی از والدین به فرزندان می رسد.

کم خونی آپلاستیک (APLASTIC) : این نوع کم خونی زمانی اتفاق میافتد که بدن شما به اندازه کافی گلبول قرمز خون نمی سازد . از انجایی که این بیماری گلبول های سفید خون را هم تحت تاثیر قرار می دهد بدن مستعد ابتلا به عفونت ها وخونریزی های خودبخودی می شود .این مشکل در موارد زیر اتفاق می افتد :
Ø درمان سرطان (شیمی درمانی یا رادیوتراپی)
Ø قرار گرفتن در معرض مواد شیمییایی سمی (مانند سمومی که برای دفع حشرات استفاده میشود ، رنگهای شیمیایی و مواد تمیز کننده خانگی)
Ø بعضی از داروها (مثل دارو هایی که برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شود)
Ø بیماری های خود ایمنی (مثل سل پوستی)
Ø عفونت های ویروسی که مغز استخوان را درگیر می‌کند یا بیماری های مغز استخوان.

درمان به شدت کم خونی ومیزان پیشرفت آن بستگی دارد وشامل تزریق خون ، تجویز دارو یا پیوند مغز استخوان است.

نشانه های کم خونی چه هستند ؟
کم خونی مدتی طول می کشد که پیشرفت کند.در شروع شما هیچگونه علائمی ندارید. ولی با پیشرفت کم خونی شما ممکن است علائم زیر را داشته باشید :
خستگی ، ناتوانی واحساس ضعف، افت درجه حرارت بدن و رنگ پریدگی پوست ، تپش قلب ، تنگی نفس ، درد قفسه سینه ، سر گیجه ، تحریک پذیری ، سردی و بی حسی در دستها و پاها ، سردرد.

من چه طور بفهمم که کم خونی دارم ؟
کم خونی با آزمایش خون تشخیص داده می شود. اگر شما کم خونی داشته باشید پزشکتان ممکن است ازمایش های دیگری بدهد تا مشخص شود علت کم خونی چیست ؟ مثل (زخم معده یا زخم اثنی عشر و یا پولیپ روده ).

درمان کم خونی چیست ؟
درمان بسته به علت کم خونی متفاوت است. مثلا درمان بیماری کم خونی سلول داسی شکل با درمان کم خونی فقر آهن یا کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک فرق دارد . با پزشکتان در مورد بهترین درمان برای علت کم خونی مشورت کنید.

چه طور از ابتلا به کم خونی جلوگیری کنم ؟
این مراحل را دنبال کنید تا بتوانید از بعضی کم خونی ها جلوگیری کنید :

Ø غذاهای پر آهن مصرف کنید ، گوشت قرمز ، ماهی ، مرغ ، جگر ،زرده تخم مرغ ، میوه های خشک ( برگه زرد آلو ، الو و کشمش ، توت خشک ،انجیر خشک ،خرما) ، عدس و لوبیا ، سبزی های برگ سبز مثل اسفناج و بروکلی ، برگ چغندر وبرگهای تیره رنگ کاهو ، سویا یا غلات صبخانه که با آهن غنی شده اند منابع خوبی از آهن هستند.
برای منابع بیشتر اهن به سایت http://WWW.CC.NIH.GOV/CCC مراجعه کنید .

Ø ویتامین C به جذب بیشتر آهن از وعده غذایی کمک می کند .مصرف سبزی ها مثل گوجه فرنگی ،فلفل سبز ، کلم ،گل کلم ،وبروکلی ، کاهو ،جعفری و سبزی خوردن همراه با غذا جذب آهن وعده غذایی را دوبرابر می کند .مصرف میوه پس از غذا هم برای جذب اهن غذا سودمند است. تمام میوه ها بخصوص مرکبات (پرتقال ، لیمو،نارنگی ) ،وتوت فرنگی منابع ویتامین C هستند البته در صورتی که تازه وخام مصرف شوند.

Ø قهوه و چای را با غذا میل نکنید .حداقل یکساعت قبل از غذا وتا دو ساعت پس از صرف غذا از خوردن چای وقهوه خودداری کنید.بویژه خانم ها ودختران در سنین بلوغ باید حتما این توصیه را رعایت کنند چون خیر ابتلا به کم خونی فقرآهن در آنها بدلیل قاعدگی وازدست دادن ماهیانه خون ، بیشتر است

Ø کلسیم جذب اهن را در بدن مشکل میکند. اگر بدن شما در جذب اهن مشکل دارد با پزشک خود در مورد جذب اهن و کلسیم مشورت کنید . خوردن شیر همراه با غذا مانع از جذب کلسیم غذا می شود .این عادت غلط غذایی بخصوص در مورد کودکان یکی از دلایل کمبود اهن بدن است. اگر چه ماست هم دارای کلسیم است ولی برای جذب آهن مشکلی ایجاد نمی کند زیرا ماست حاوی ماده اسیدی بنام اسید لاکتیک است که خود به جذب اهن کمک می کند.

Ø مطمئن شوید که به اندازه کافی اسید فولیک و ویتامین B 12 در رژیم غذایی شما موجود است .با پزشکتان در مورد مصرف قرص آهن (مکملها) صحبت کنید. قبل از مشورت با پزشک این قرص ها را مصرف نکنید . قرص ها ی آهن دو نوع اند : فرو و فریک .نوع فرو بهتر جذب می شود. قرص اهن ممکن است عوارض جانبی مثل حالت تهوع ، استفراغ ، یبوست و اسهال ایجاد کنند. این عوارض را با اقدامات زیرکم کنید :

1. اول با نصف مقدار (دوز) پیشنهادی شروع کنید و به ترتیب مقدار را به اندازه کامل (یک دوز) برسانید.
2. قرص را به دوزهای مختلف تقسیم کنید.
3. قرص را همراه با غذا مصرف کنید.
4. اگر یک نوع قرص مشکل ایجاد میکند از پزشکتان بخواهید نوع دیگری برایتان تجویز کند.
5. اگر شما خانمی هستید که در سنین بار وری قرار دارید و شرایط زیر رادارید:

- مصرف کم منابع غذایی حاوی آهن
- تشخیص قبلی پزشک درمورد کم خونی
- خون ریزی شدید در دوران عادت ماهیانه
- مصرف زیاد چای وقهوه همراه با غذا ویا بلافاصله پس از غذا

لازم است هر سال یکبار با انجام آزمایش خون از وضعیت کم خونی خود باخبر شوید .

من در روز چه قدر اهن احتیاج دارم ؟
بیشتر مردم آهن روزانه را بارعایت یک رژیم غذایی مناسب وکافی دریافت می کنند.ولی افرادی مانند
دختران نوجوان ، زنان در سنین بار وری (که قاعدگی شدیدی دارند ، کسانی که بیشتر از یک بارداری داشته اند ، یا خانم هایی که از دستگاههای داخلی ضد بار داری (IUD) استفاده میکنند) ، کودکان زیر 5 سال بخصوص شیرخواران و خانم های باردار بیشتر درمعرض خطر کم خونی فقرآهن قراردارند.این گروه ها باید مرتبا از نظر کمبود اهن بررسی شوند.اگر آزمایشها نشان دهد که دچار کمبود اهن هستند باید از مکمل های اهن با نظر پزشک استفاده کنند . در این حالت ، کمبود اهن با رژیم غذایی برطرف نمی شود . بیشتر پزشکان مکملهای اهن را در زمان حاملگی تجویز می کنند زیرا بیشتر خانم های حامله اهن کافی ازبرنامه غذایی خود دریافت نمی کنند.وقتی که رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند سطح آهن بدن را به حدطبیعی برساند ،مکمل های آهن جایگزین ها ی خوبی به حساب می ایند.

آیا توصیه ویژه ای مخصوص خانمهای حامله وجود دارد؟
خیلی از خانمهای حامله مشکل دریافت اهن کافی دارند چون برنامه غذایی انها نمی توند آهن مورد نیاز بدن در زمان بارداری را تامین کند . نیاز به اهن در دوره حاملگی برای رشد جنین ،افزایش حجم خون و از دست دادن خون در هنگام زایمان بیشتر است. اگر آهن کافی دراین دوران دریافت نشود خطر زایمان زودرس و یا تولد نوزاد با وزن کم (کمتر از 2500گرم ) افزایش می یابد اگر شما حامله هستید این نکات را رعایت کنید :
مطمئن شوید که روزی 27 میلی گرم اهن دریافت میکنید . مصرف مکمل اهن را از اولین مراجعه به پزشک شروع کرده وتا هنگام زایمان ادامه دهید .

من هورمون درمانی میکنم (HT) . آیاا نیاز به اهن بیشتری دارم ؟
اگر در زمانی که هورمون درمانی می کنید ، قاعده هم می شوید ، شما ممکن است درمقایسه با خانم هایی که قاعده نمی شوتد و هورمون درمانی هم نمی کنند به آهن بیشتری احتیاج داشته باشید .با پزشکتان مشورت کنید.

ایا قرص های ضد بار داری باعث کم خونی می شوند ؟
بله ممکن است . بعضی از خانم ها که قرص ضد بار داری مصرف میکنند در هنگام قاعدگی خون ریزی کمتری دارند وبه این دلیل خطر ابتلا به کم خونی در انها کمتر است . خانم هایی که از دستگاههای داخل رحمی ضد بارداری( IUD) استفاده میکنند ممکن است در هنگام قاعدگی خون ریزی بیشتری داشته باشند .دراین صورت احتمال بروز کم خونی در انها افزایش میکند. .با پزشکتان مشورت کنید .
من یک گیاه خوار هستم . چه کار کنم تا بفهمم اهن کافی دریافت می کنم ؟ این موضوع بستگی به رژیم غذایی شما دارد . از ان جایی که اهن از طریق گوشت بهتر به بدن میرسد تا از طریق غذاهای گیاهی . بعضی از گیاه خوار ها ممکن است بیشتر از افراد دیگر به اهن احتیاج داشته باشند . مراحل بالا را دنبال کنید تا از کم خونی جلوگیری کنید و سعی کنید قرص ویتامین C با غذاهای سرشار از اهن مصرف کنید .

اگر من زیاد از حد آهن مصرف کنم چه اتفاقی می افتد ؟
انباشتگی آهن زمانی اتفاق می افتد که بدن در طی سال های متمادی آهن زیادی جذب کرده باشد . انباشته شدن آهن در قلب و کبد مشکلات فراوانی بوجود می اورد. این مشکل ممکن است در اثر خوردن مقدار زیاد آهن در سال های متوالی یا از طریق تزریق خون پی در پی ایجاد شود. در بعضی از کشور ها مثل امریکا ، مشکل انباشته شدن آهن دربدن ، بیشتر ارثی و به دلیل مشکلات ژنتیکی می باشد که به آن همو کرو ما تو زیس وراثتی نامیده می شود.
علائم اولیه همو کرو ما تو زیس شامل : خستگی ، ضعف، از دست دادن وزن بدن ، دردهای شکمی ، درد مفاصل است .
دربیمارانی که انباشتگی اهن بوجود می اید ممکن است علائمی مانند آرتروز (ارتریت) ، یائسگی زود رس ، امنوره ، کاهش میل جنسی ، ناتوانی جنسی وتنگی نفس مشاهده شود .
علائم همو کرو ما تو زیس پیشرفته شامل : ارتروز ، تاراحتی کبد ، بزرگ شدن کبد ، سیروز کبدی ، سرطان و از کار افتادگی کبد ، اسیب به پانکراس احتمالا به دلیل بیماری قند ، درد شکمی مزمن ، چاقی شدید ، ضعف ماهیچه های قلب ، مشکل در میزان و ریتم قلب ، از کار افتادگی قلب ، تغییر رنگ پوست به رتگ طوسی یا برنز می باشد .

درمان بستگی به میزان ذخیره اهن اضافی دربدن دارد . در اولین مرحله هدف این است که از شرآهن اضافه در بدن خلاص شویم. دراین مرحله درمان که فل بو تو می نامیده می شود ، یک تا دوبار درهفته به مدت چند ماه (معمولا 4-2ماه ) تا یکسال مقداری از خون بیمار گرفته می شود زمانی که مقدار اهن به حد نرمال برسد. با وجودی که درمان نمیتواند مشکلی را که دراثر همو کرو ما تو زیس بوجود آمده درمان می کند، اگر من همو کروماتو زیس داشته باشم چه کار کنم که سالم بمانم ؟

راههای زیادی وجود دارد که شما بتوانید زندگی سالمتری داشته باشید. ازجمله اینکه:
چک آپ کنید. مرتب اهن خونتان را اندازه گیری کنید و خون بدهید .
قرص اهن ،مکمل ها یا مولتی ویتامین ها یی که در انها اهن وجود دارند مصرف نکنید .ولی میتوانید غذاهای اهن دار را بخورید .
مقدار ویتامین C را که دریافت می کنید ، در نظر داشته باشید . این ویتامین مقدار جذب اهن بدن شما را افزایش می دهد بنابراین قرص هایی را که بیش از 500 mg ویتامین C دارد را در روز مصرف نکنید خوردن غذاهایی که ویتامین C دارند اشکالی ندارد .
ورزش کنید : شما میتواند هرچه قدر میخواهید ورزش کنیذ .سعی کنید روزی 30 دقیقه ورزش کنید .
منبع:aria clickیکی از شایع‌ترین مشکلات مربوط به خون، کم‌خونی است که علت آن کاهش تعداد گلبول‌های قرمز یا کاهش مقدار هموگلوبین در این گلبول‌هاست.

در کم خونی، تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن بین خون و سلول‌ها دچار اختلال می‌شود و بافت‌های بدن، به ویژه ماهیچه‌ها و مغز به خاطر کمبود اکسیژن آسیب می‌بینند.

میزان کم‌خونی در افراد با توجه به سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی آن‌ها متفاوت می‌باشد.

انواع کم‌خونی

بیماری کم‌خونی به سه دسته تقسیم می‌شود:

1- کم‌خونی با اندازه گلبول‌های قرمز طبیعی

2- کم‌خونی با اندازه گلبول‌های قرمز کوچک‌تر از معمول

3- کم‌خونی با اندازه گلبول‌های قرمز بزرگ‌تر از معمول

مرض قند (دیابت)‌، نارسایی کلیه، سرطان و آرتریت روماتوئید (بیماری‌های روماتیسمی)‌ جزو گروه کم‌خونی با گلبول‌های قرمز طبیعی می‌باشد.

بیماری تالاسمی مینور و فقر آهن، جزو کم‌خونی با گلبول‌های کوچک‌تر از معمول می‌باشد.

کمبود ویتامین ب 12، اسید فولیک و کم‌کاری غده تیروئید جزو گروه کم‌خونی با گلبول‌های قرمز بزرگ‌تر از معمول می‌باشد.

شایع‌ترین نوع کم‌خونی، مربوط به گلبول‌های قرمز کوچک‌تر از معمول (گروه 2) است.

علل کم خونی

- ساخته نشدن هموگلوبین

- درست کار نکردن مغز استخوان

- کمبود اسید فولیک، ویتامین B12 و آهن

- فاویسم (نوعی کمبود آنزیم است که باعث شکسته شدن گلبول‌های قرمز و در نتیجه کم‌خونی می‌شود)

- عدم ساخت سلول‌های خونی (گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها)‌

- مصرف برخی داروهای ضد سرطانی که موجب شکسته شدن گلبول‌های قرمز و از بین رفتن آنها می‌شوند.

افراد در معرض خطر

کم خونی در خانم ها در سنین جوانی و باروری بیشتر محسوس است که علت آن، عادت ماهانه است.

پس از این گروه، کودکان دارای سوءتغذیه و خانواده‌هایی که از دسترسی به گوشت قرمز محرومند، مستعد این بیماری هستند.

علائم کم خونی

خستگی زودرس

ضعف

تپش قلب

کوتاهی تنفس

کاهش اشتها

سرگیجه

رنگ پریدگی

بی حسی و سردی انگشتان دست ها و پاها

قاشقی شدن شکل ناخن‌ها

کاهش تمرکز ذهنی

ریزش مو

عوارض کم خونی

هموگلوبین کمتر از 10 گرم در دسی لیتر، می‌تواند همراه با نارسایی خفیف قلبی ریوی، کاهش توانایی کار، کاهش تحمل فعالیت بدنی و تمرینات ورزشی باشد.

کم خونی فقر آهن

در این حالت گلبول‌های قرمز به تعداد عادی وجود دارند، اما مقدار هموگلوبین آنها کم است. این نوع کم خونی در کودکان بیشتر از بزرگسالان رایج است.

بی‌اشتهایی، سوءتغذیه، گزگز دست و پا، شیوع بیماری‌های ویروسی و باکتریایی، ریزش مو، غش و بروز بیماری‌های قلبی از علائم فقر آهن است.

کم‌خونی دوران بارداری

از آنجا که در زمان بارداری، جنین از خون مادر تغذیه می‌کند، کم‌خونی مادر باعث بروز کم‌خونی در نوزاد نیز می‌شود و اگر این کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک باشد، باعث بروز نقص در لوله عصبی نوزاد (اسپینا بیفیدا) می‌شود.

در زنان حامله، کمبود آهن موجب کاهش وزن نوزاد، افزایش مرگ ومیر جنین و زایمان زودرس می‌شود.

کم‌خونی در کودکان

علاقه زیاد به خاک‌بازی، خوردن مهر نماز، قند، برفک یخچال، مواد نشاسته‌ای و گچ از عوارض شایع کم‌خونی و فقر آهن در کودکان است. باید هرچه سریع‌تر به این کودکان کمک کرد، چرا که ممکن است کم‌خونی آنها به خاطر وجود انگل‌های روده‌ایباشد.

تشخیص نوع کم خونی

آزمایش خون: سنجش تعداد گلبول‌های قرمز توسط MCV (حجم متوسط سلولی)، اندازه‌گیری هماتوکریت و هموگلوبین و سطح آهن خون.

با آزمایش مدفوع، می‌توان از خونریزی یا عدم خونریزی داخلی مطلع شد.

تشخیص فقر آهن بر اساس اندازه‌گیری فریتین خون است. اگر مقدار فریتین به مقدار کمتراز 12 میکروگرم در لیتر برسد، نشانه از بین رفتن کامل آهن ذخیره ای بدن است.

پیشگیری از کم خونی

اضافه کردن آهن به غذاهای کودکان مخصوصاً شیر و غذاهای نشاسته‌ای موجب بهتر شدن میزان آهن می‌شود.

شیر مادر در مقایسه با شیر گاو به اندازه کافی آهن دارد.

رژیم غذایی کم‌خونی

در کم‌خونی فقر آهن، مصرف گوشت قرمز، جگر، اسفناج و حبوبات تجویز می‌شود.

باید توجه داشت که «آهن» موجود در گوشت قرمز و غذاهای حیوانی به راحتی از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود، ولی آهن موجود در گیاهان و حبوبات کمتر جذب بدن می‌شوند.

درمان کم خونی

کمبود ویتامین‌ها، آهن و بیماری‌های مزمن هر کدام به نوعی موجب کم‌خونی در افراد می‌شود.

در افرادی که به صورت حاد و ناگهانی دچار کم‌خونی می‌شوند، تزریق خون لازم است.

افرادی که به صورت مزمن و وطولانی مدت دچار این بیماری هستند، با دارو و رژیم غذایی مداوا می‌شوند.

برای درمان کم خونی، این نکات را مد نظر داشته باشید:

- طبخ غذا در ظروف مسی، تاثیر بسزایی در جبران کم خونی دارد.
- مصرف چای بلافاصله قبل یا بعد از غذا، موجب کم خونی می‌شود.

- مصرف بیش از حد شیر و لبنیات (به علت وجود کلسیم) از جذب آهن جلوگیری می‌کند و احتمال بروز کم خونی را افزایش می‌دهد.

- تهیه غذا در ظروف آلومینیومی به مدت طولانی موجب کم خونی مفرط می‌شود.

- استفاده از جوش شیرین در پخت نان باعث اختلال در جذب آهن و بروز کم خونی می شود.

آهن اضافی هم مضر است

مصرف زیاد آهن، موجب مسمومیت حاد و هموکروماتوز ثانویه می‌شود.

آهن موجب صدمه به کلیه، ریه و میوکارد قلب می‌شود. اضافی آهن در کبد رسوب کرده و بیماری کبدی را موجب می‌شود.

نشانه‌های مسمومیت با آهن عبارت است از:

تهوع، اسهال، تب، هیپرگلیسمی، لوکوسیتوز، خواب آلودگی، کاهش فشارخون، اسیدوز متابولیک، تشنج، افزایش آنزیم‌های کبدی، یرقان، اغما و افزایش آمونیاک.
منبع: کلوب

[تصویر: 13157278831.gif]

عارضه كم خوني زماني بروز مي‌كند كه خون فاقد هموگلوبين كافي است. هموگلوبين به گلبول‌هاي قرمز خون در حمل اكسيژن از ريه‌ها به تمام اندام‌هاي بدن كمك مي‌كند.
كم خوني انواع مختلفي دارد كه هر كدام به دلايل مختلف بروز مي‌كنند و به اختصار در ذيل معرفي شده‌اند:
1 - كم خوني ناشي از فقر آهن (IDA): اين نوع كم خوني از شايعترين انواع اين بيماري است. فقر آهن زماني بروز مي‌كند كه بدن فاقد آهن كافي است.
بدن براي ساختن هموگلوبين به آهن نياز دارد. اين حالت معمولا در اثر از دست دادن خون به دليل مشكلاتي همچون عادت ماهانه طولاني و سنگين، زخم‌هاي داخلي، پوليپ‌هاي روده يا سرطان روده بروز مي‌كند.
همچنين، رژيم غذايي فاقد آهن كافي مي‌تواند منجر به بروز اين حالت شود. در دوره بارداري نيز عدم وجود آهن كافي براي مادر و جنين موجب كم خوني از نوع فقر آهن مي‌شود.
بدن مي‌تواند با مصرف مود غذايي مانند گوشت گاو، صدف‌هاي خوراكي، اسفناج، عدس، سيب زميني كباب شده با پوست و تخمه گل آفتابگردان، آهن مورد نياز خود را به دست آورد.
2- كم خوني مگالوبلاستيك يا فقر ويتامين: اين نوع كم خوني معمولا در اثر كمبود فوليك اسيد يا ويتامين B-12 بروز مي‌كند. اين ويتامين‌ها به بدن در سالم نگهداشتن خون يا سيستم عصبي كمك مي‌كنند. در اين نوع كم خوني، بدن گلبول‌هاي قرمز خوني توليد مي‌كند كه نمي‌توانند اكسيژن را به خوبي تحويل دهند.
قرص‌هاي مكمل حاوي فوليك اسيد مي‌توانند اين نوع كم خوني را درمان كنند. فوليك اسيد را همچنين مي‌توان از مصرف دانه‌ها و بنشن‌ها، مركبات و آب ميوه‌ها، سبوس گندم و ساير غلات، سبزيجات برگ پهن و سبز تيره، گوشت طيور، صدف و كبد به دست آورد.
گاهي اوقات ممكن است يك متخصص نتواند تشخيص دهد كه علت اين بيماري كمبود ويتامين B-12 است. اين حالت معمولا در افراد مبتلا به كم خوني وخيم بروز مي‌كند كه در حقيقت نوعي بيماري خود ايمني است. عدم دريافت ويتامين B-12 كافي مي‌تواند موجب كرخي و بي‌حسي دست‌ها و پاها، مشكلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشكلات بينايي شود. نوع درمان بستگي به عامل مولد بيماري دارد، اما به هر حال مصرف ويتامين B-12 ضروري است.
3- بيماري‌هاي نهفته: بيماري‌هاي خاصي وجود دارند كه مي‌توانند به توانايي بدن در توليد گلبول‌هاي قرمز خوني آسيب برسانند. براي مثال، افراد مبتلا به بيماري‌هاي كليوي به ويژه بيماراني كه دياليز مي‌شوند در معرض ابتلا به كم خوني قرار دارند. كليه‌هاي اين بيماران قادر به ترشح هورمونهاي كافي براي توليد گلبول‌هاي خوني نبوده و در هنگام دياليز نيز آهن از دست مي‌دهند.
4- بيماري‌هاي خوني ارثي: اگر در خانواده سابقه بيماري خوني وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد ديگر نيز افزايش مي‌يابد. يكي از امراض خوني ارثي كم خوني گلبول‌هاي داسي شكل است. به جاي توليد گلبول‌هاي قرمز خوني طبيعي كه به راحتي درون رگ‌هاي خوني حركت مي‌كنند، گلبول‌هاي داسي شكل حركت سختي داشته و داراي لبه‌هاي خميده هستند. اين گلبول‌ها نمي‌توانند در رگ‌هاي خوني ظريف به آساني حركت كنند و در نتيجه مسير رسيدن خون به اعضاي بدن را مسدود مي‌كنند. بدن گلبول‌هاي قرمز داسي شكل را نابود مي‌كند، اما نمي‌تواند با سرعت كافي انواع طبيعي و سالم جديدي را توليد كند. اين امر موجب بروز كم خوني مي‌شود نوع ديگري از كم خوني ارثي تالاسمي است. تالاسمي زماني بروز مي‌كند كه بدن ژن‌هاي ويژه‌اي را از دست مي‌دهد و يا ژن‌هاي غير طبيعي مختلف از والدين به كودك ارث مي‌رسد كه به نحوه توليد هموگلوبين تاثير منفي مي‌گذارند.
5- كم خوني آپلاستيك: نوع نادري از كم خوني است و زماني بروز مي‌كند كه بدن به اندازه كافي گلبول قرمز توليد نمي‌كند. از آنجا كه اين امر بر گلبول‌هاي سفيد نيز تاثير مي‌گذارد، از اين خطر بالاي بروز عفونت‌ها و خونريزي‌هاي غير قابل توقف مي‌شود. اين حالت دلايل مختلفي دارد كه عبارتند از: الف - روش‌هاي درماني سرطان‌ها (پرتودرماني و شيمي درماني)
ب- قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي سمي (مانند مواد مورد استفاده در برخي حشره‌كش‌ها، رنگ و پاك كننده‌ها و شوينده‌هاي خانگي)
پ ـ برخي داروها (مانند داروهاي مخصوص درمان روماتيسم مفصلي)
ت- بيماري‌هاي خود ايمني (مانند لوپوس)
ث - عفونت‌هاي ويروسي كه بر تراكم استخواني تاثير مي‌گذارد.
نوع درمان بستگي به ميزان حاد بودن كم خوني دارد. اين بيماري را مي‌توان با تعويض خون، مصرف دارو و يا پيوند مغز استخوان درمان كرد. كم خوني براي پيشرفت در بدن به گذر زمان احتياج دارد. در آغاز ممكن است هيچ علايمي بروز نكند و يا علايم بيماري بسيار خفيف باشد، اما با پيشرفت بيماري مي‌توان شاهد علايمي چون خستگي، ضعف، عدم توانايي در كار و تحصيل، كاهش دماي بدن، پريدگي رنگ پوست، ضربان قلب سريع، كوتاهي تنفس‌ها، درد سينه، سرگيجه، تحريك پذيري، كرخي و سردي دست‌ها و پاها و سردرد بود. تشخيص اين بيماري با انجام يك آزمايش خون امكانپذير است. در صورت مثبت بودن جواب آزمايش و ابتلا به كم خوني انجام آزمايشات ديگري نيز براي تشخيص نوع آن ضروري است. انتخاب نوع درمان كم خوني بستگي به علت بروز آن دارد. براي مثال، نحوه درمان كم خوني گلبول‌هاي داسي شكل با نحوه درمان كم خوني ناشي از رژيم غذايي فاقد آهن يا فوليك اسيد متفاوت است. از اين رو براي كشف بهترين روش معالجه بايد به متخصص مربوطه مراجعه كرد.
به روش‌هاي گوناگون مي‌توان مانع از بروز برخي انواع كم خوني شد كه مجموعه‌اي از آنها در زير آمده است؛
1- مصرف غذاهاي حاوي آهن زياد از جمله گوشت قرمز، ماهي، مرغ، تخم‌مرغ، ميوه‌هاي خشك شده، عدس و لوبيا، سبزيجات سبز برگ پهن مانند اسفناج، كلم و يا غله‌هاي حاوي آهن غني شده.
2- مصرف مواد خوراكي كه جذب آهن را در بدن افزايش مي‌دهد مانند آب پرتغال، توت فرنگي، كلم و يا ساير ميوه‌ها و سبزيجات حاوي ويتامين C.
3- خودداري از نوشيدن قهوه و چاي همراه با وعده‌هاي غذايي چرا كه اين نوشيدني‌ها جذب آهن در بدن را دشوار مي‌كند.
4- كلسيم جذب آهن را مشكل مي‌كند لذا براي به كار گرفتن بهترين روش براي مصرف كلسيم به ميزان مناسب و كافي با پزشك متخصص بايد مشورت كرد.
5- اطمينان از مصرف كافي فوليك اسيد و ويتامين B-12 در رژيم غذايي
6- مشاوره با پزشك براي خوردن قرص‌هاي مكمل آهن چرا كه مصرف اين قرص بدون مشورت با فرد متخصص صحيح نيست. اين قرص‌ها در دو نوع فروس و فريك ارايه مي‌شوند. جذب فروس در بدن بهتر صورت مي‌گيرد اما اثرات جانبي مانند تهوع، استفراغ و اسهال در پي دارد با اين حال اين اثرات جانبي را مي‌توان با كمك برخي اقدامات كاهش داد، از آن جمله اينكه ابتدا با نيمي از دوز تجويز شده شروع كرد و به تدريج آن را به دوز كامل رساند. قرص را در دوزهاي تقسيم شده مصرف كرد. قرص را همراه با غذا مصرف كرد و اگر نوعي از قرص آهن مشكلاتي ايجاد مي‌كند با متخصص مربوطه براي مصرف نوع ديگر مشورت كرد.
7- زناني كه باردار نبوده اما در سن بارداري قرار دارند بايد هر 5 تا 10 سال يكبار آزمايش كم خوني بدهند. اين امر حتي در شرايط سلامت بايد صورت گيرد. انجام اين آزمايش‌ها بايد از زمان نوجواني آغاز شود.
8- همچنين زناني كه باردار نيستند و در سن بارداري قرار دارند در صورت داشتن علايمي چون عادت ماهانه شديد و طولاني، مصرف آهن كم و يا تشخيص قبلي ابتلا به كم خوني بايد هر سال آزمايش خون بدهند. اكثر افراد از طريق يك رژيم غذايي سالم و منظم مي‌توانند از غذاهاي سرشار از آهن استفاده كنند اما برخي افراد نمي‌تواند آهن كافي بدست آورند كه مهمترين اين افراد دختران نوجوان و زنان در سن بارداري هستند كه يا در هر عادت ماهانه خون زيادي را از دست مي‌دهند يا بيش از يك بچه دارند و يا از IUD استفاده مي‌كند.
كودكان نوپا و زنان باردار نيز در اين گروه هستند. اين افراد بايد به طور دوره‌اي آزمايش كم خوني بدهند و در صورت فقر آهن حتما بايد با مشورت پزشك از مكمل‌هاي آهن استفاده كند كه نحوه درمان مشكل آنها بر عهده پزشك است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2127]